بر پایه منابع معتبر و مورد اطمینان روایی؛ نام فرزندان ائمه اطهار(ع) به‌طور خلاصه در ذیل می‌آید، اما پیش از بیان آنها، توجه به دو نکته لازم است: یک. در این نوشته نخست نام فرزندانی ذکر می‌شود که بیشتر در چندین منابع روایی معتبر کهن آمده‌اند، و سپس نام فرزندانی که متأخّرین ذکر کرده‌اند، می‌آید. دو. فرزندان نام برده؛ از همسران مختلفی می‌باشند. 1. امام علی(ع) الف. پسران: حسن(امام دوم)، حسین(امام سوم)، محسن، محمد بن حنفیه، عمر، عمر اصغر، عبید الله، محمد اصغر(با کنیه ابوبکر)، عباس، عباس اصغر، جعفر اصغر، جعفر اکبر، عثمان، عبد الله، محمد اوسط، یحیی و عون.[1] در برخی از کتاب‌ها، ابراهیم را به عنوان پسر دیگر برای حضرت علی(ع) نام برده‌اند.[2] ب. دختران: زینب کبری، ام کلثوم، رقیه صغری، ام الحسن، رمله کبری، رمله صغری، نفیسه، زینب صغری، ام هانی، ام جعفر، جمانه، ام سلمه، میمونه، خدیجه، فاطمه، ام کرام، أمامه، ام کلثوم صغری.[3] برخی نیز دختران دیگری را برای آن‌حضرت نام برده‌اند که در منابع معتبر دیگر دیده نمی‌شود: ام الحسین،[4] أمّ أبیها،[5] سکینه،[6] تمیمه،[7] ام الخیر،[8] و ام یعلی.[9] 2. امام حسن مجتبی(ع) الف. پسران: ابراهیم، ابوبکر، احمد، اسماعیل، جعفر، حسن اصغر، حسن مُثنّی، حمزه، زید، طلحه، عبد الرحمن‏، عبد اللّه‏، عبید اللّه‏، عقیل، عمرو، قاسم، محمد، و یعقوب.[10] ب. دختران: ام الحسن، ام الحسین(ام الخیر)، ام سلمه، ام عبد الله، رقیه، و فاطمه.[11] 3. امام حسین(ع) الف. پسران: سجاد(امام چهارم)، علی اکبر، جعفر، محمد، عمر، علی اصغر (نام دیگر آن: عبدالله).[12] در برخی از کتاب‌های متأخر، عمرو را نیز از فرزندان آن‌حضرت نام برده‌اند.[13] ب. دختران: فاطمه، سکینه و زینب.[14] برخی از متأخرین نیز رقیه را نام برده‌اند. 4. امام سجاد(ع) الف. پسران: محمد باقر(امام پنجم)، حسن، حسین، حسین اصغر، زید، سلیمان، عبد الرحمن، عبد الله، عبید الله، علی، عمر، محمد اصغر. ب. دختران: ام الحسن، ام کلثوم، خدیجه، عُلَیَّه، فاطمه، ملیکه.[15] 5. امام باقر(ع) الف. پسران: ابراهیم، جعفر(امام صادق)، عبد الله، عبید الله، علی. ب. دختران: زینب و ام سلمه.[16] 6. امام صادق(ع) الف. پسران: اسحاق، اسماعیل، عباس، عبد الله، علی، موسی(امام هفتم)، محمد، یحیی. ب. دختران: اسماء، فاطمه، فاطمه صغری، امّ فَروه.[17] 7. امام کاظم(ع) الف. پسران: رضا(امام هشتم)، ابراهیم، عباس، قاسم، احمد، محمد، حمزه، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، عبد اللَّه، اسحاق، عبید اللَّه، زید، حسین، فضل، سلیمان، عبد الرحمن، عقیل، یحیی.[18] برخی دیگر از مورّخان و محدّثان، اسامی دیگری را به این اسامی اضافه کرده‌اند: ابراهیم اصغر،[19] داود،[20] ادریس.[21] ب. دختران: فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، أمّ ابیها، ام عبد الله، ام فَروَه، رقیه صغری، کُلثم، ام جعفر، لُبابَه، زینب، خدیجه، عُلَیّه، آمنه، حَسَنَه، بُرَیهَه، عائشه، اسماء، محموده، أُمامَه، ام قاسم، ام وَحیّه، ام سلمه، مَیمونه، ام کلثوم.[22] دختران دیگری را نیز برخی نام برده‌اند: قسمه، عبّاسه،[23] صَرخَه،[24] حوّاء.[25] 8. امام رضا(ع) شیخ مفید(متوفای 413ق‏) می‌گوید: «حضرت رضا(ع) از دنیا رفت و سراغ نداریم که فرزندی از او بجای مانده باشد جز پسرش که امام پس از آنحضرت بود؛ یعنی ابا جعفر محمد بن علی(امام جواد)‏».[26] محمد بن جریر بن رستم طبری(‏قرن پنجم‏) در «دلائل الإمامة» و ابن شهر آشوب مازندرانی(588 ق‏) در مناقب آل ابی‌طالب نیز تنها امام جواد(ع) را به عنوان فرزند حضرت رضا(ع) ذکر می‌کنند.[27] اما برخی نیز پسران و دختران دیگری نام برده‌اند: الف. پسران – علاوه بر جواد(امام نهم) - : حسن، جعفر، ابراهیم، حسین‏.[28] ب. دختران: حکیمه،[29] عائشه،[30] فاطمه.[31] 9. امام جواد(ع) الف. پسران: هادی(امام دهم)، موسی مبرقع.[32] برخی نیز پسران دیگری نام برده‌اند: حسن،[33] ابو احمد حسین‏، ابو موسی عمران،[34] محمد.[35] ب. دختران: أمامه، حکیمه، خدیجه، ام کلثوم، فاطمه.[36] برخی نیز دختران دیگری نام برده‌اند: میمونه، ام محمد، زینب،[37] بریهه.[38] 10. امام هادی(ع) الف. پسران: ابراهیم، جعفر کذّاب، حسین، حسن(امام یازدهم)، محمد.[39] ب. دختران: عائشه،[40] عُلیّه (یا عالیه).[41] برخی نیز این نام‌ها را گفته‌اند: بریهه،[42] حکیمه،[43] فاطمه.[44] 11. امام حسن عسکری(ع) الف. پسران: مهدی(امام دوازدهم).[45] شیخ مفید می گوید: «ما او را به جز قائم فرزندی دیگر نمی‌دانیم».[46] ‏ برخی پسران دیگری نیز نام برده‌اند: ابراهیم، جعفر،[47] موسی.[48] ب. دختران: دلاله، عائشه، فاطمه.[49] [1] . شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 354، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، تاج الموالید، ص 76، بیروت، دار القاری، چاپ اول، 1422ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏3، ص 304، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ اهل البیت، ص 94 – 98، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1410ق؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 189 و 193 و 200، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، ج ‏3، ص 14، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق. [2] . انصاری تلمسانی‏، محمد بن ابی‌بکر، الجوهرة فی نسب الإمام علی و آله‏، ص 59، قم، انصاریان‏، بی‌تا؛ تستری، محمد تقی، رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 79، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اوّل‏، 1423ق‏. [3] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 354؛ تاریخ أهل البیت، ص 93 – 96، تاج الموالید، ص 76؛ أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 189؛ الطبقات الکبری، ج ‏3، ص 14. [4] . سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 57، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1418ق. [5] . ابن طولون، شمس الدین محمد، الأئمة الإثنا عشر، ص 60، قم، منشورات رضی، بی‌تا؛ امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏1، ص 327، بیروت، دار التعارف‏، 1403ق. [6] . رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 79. [7] . مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏3، ص 305. [8] . شبلنجی‏، مؤمن بن حسن‏، نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار(ص)، ص 207، قم، منشورات شریف رضی، بی‌تا. [9] . أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 194. [10] . طبری آملی، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 164، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 29؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20؛ انساب الاشراف، ج ‏3، ص 73. [11] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20؛ دلائل الإمامة، ص 164؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 538 – 539، قم، منشورات رضی، چاپ اول، 1421ق؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 73. [12] . الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 135؛ دلائل الإمامة، ص 181؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 77؛ کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 582؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 146؛ ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، ج ‏5، ص 115، بیروت، دار الاضواء، 1411ق؛ تذکرة الخواص، ص 249. [13] . نور الأبصار، ص 277. [14] . الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 135؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 77؛ دلائل الإمامة، ص 181؛ أنساب الأشراف، ج ‏2، ص 195 و 197، و ج 3، ص 146. [15] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 155؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 176؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 147؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 635. [16] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 176؛ دلائل الإمامة، ص 217؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 670؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 210؛ أنساب الأشراف، ج ‏3، ص 147. [17] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 209؛ دلائل الإمامة، ص 247؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 280؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 697؛ تذکرة الخواص، ص 311 - 312. [18] . الإرشاد، ج ‏2، ص 244؛ تاج الموالید، ص 96؛ دلائل الإمامة، ص 309؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 324؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 746؛ تذکرة الخواص، ص 315. [19] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ‏48، ص 289، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم‏، 1363ش. [20] . همان؛ رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 85. [21] . قرشی، باقر شریف، حیاة الإمام موسی بن جعفر(ع)، ج ‏2، ص 436، بیروت، دار البلاغة، چاپ اوّل‏، 1413ق‏. [22] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 244؛ تاریخ أهل البیت، ص 107 – 108؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 324؛ دلائل الإمامة، ص 309؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 746؛ تذکرة الخواص، ص 315. [23] . دلائل الإمامة، ص 309. [24] . خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 264، بیروت، البلاغ، 1419ق. [25] . حسینی عاملی‏، سید تاج الدین‏، التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 110، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1412ق. [26] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 271. [27] . دلائل الإمامة، ص 359؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 367. [28] . ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السئول فی مناقب آل الرسول‏، ص 302، بیروت، مؤسسة البلاغ‏، چاپ اوّل‏، 1419ق؛ بحار الأنوار، ج ‏48، ص 320؛ التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 123؛ تذکرة الخواص، ص 321. [29] . راوندی از حکیمه بنت الرضا، روایت نقل می‌کند؛ ر.ک: قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج ‏1، ص 372، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1409ق. [30] . کشف الغمة، ج ‏2، ص 791؛ التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 123. [31] . نور الأبصار، ص 417؛ رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 86. [32] . تاریخ أهل البیت، ص 110؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 106، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، 1417ق؛ دلائل الإمامة، ص 397؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 380. [33] . قندوزی، سلیمان بن ابراهیم‏، ینابیع المودة لذو القربی‏، ج ‏3، ص 169، قم، اسوه‏، چاپ دوم‏، 1422ق‏. [34] . قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، ج ‏3، ص 1810، قم، دلیل ما، چاپ اوّل‏، 1379ش‏. [35] . حموی، محمد بن اسحاق‏، أنیس المؤمنین، ص 215، تهران، بنیاد بعثت‏، 1363ش‏. [36] . إعلام الوری، ج ‏2، ص 106؛ تاج الموالید، ص 102؛ دلائل الإمامة، ص 397؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 380؛ أنیس المؤمنین، ص 215. [37] . رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 87؛ منتهی الآمال، ج ‏3، ص 1810. [38] . أنیس المؤمنین، ص 215. [39] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 311 – 312؛ تاج الموالید، ص 104؛ دلائل الإمامة، ص 412؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 402؛ کشف الغمة، ج ‏2، ص 906. [40] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 312؛ تاج الموالید، ص 104؛ دلائل الإمامة، ص 412. [41] . مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 402؛ أعیان الشیعة، ج ‏2، ص 37؛ إعلام الوری، ج ‏2، ص 127. [42] . منتهی الآمال، ج ‏3، ص 1894. [43] . التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 138. [44] . رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 88. [45] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 325 و 336؛ تاج الموالید، ص 106؛ دلائل الإمامة، ص 425؛ مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏4، ص 421. [46] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339. [47] . التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 143. [48] . تاریخ أهل البیت، ص 112. [49] . همان؛ التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 143.
بر پایه منابع معتبر و مورد اطمینان روایی؛ نام فرزندان ائمه اطهار(ع) بهطور خلاصه در ذیل میآید، اما پیش از بیان آنها، توجه به دو نکته لازم است:
یک. در این نوشته نخست نام فرزندانی ذکر میشود که بیشتر در چندین منابع روایی معتبر کهن آمدهاند، و سپس نام فرزندانی که متأخّرین ذکر کردهاند، میآید.
دو. فرزندان نام برده؛ از همسران مختلفی میباشند.
1. امام علی(ع)
الف. پسران: حسن(امام دوم)، حسین(امام سوم)، محسن، محمد بن حنفیه، عمر، عمر اصغر، عبید الله، محمد اصغر(با کنیه ابوبکر)، عباس، عباس اصغر، جعفر اصغر، جعفر اکبر، عثمان، عبد الله، محمد اوسط، یحیی و عون.[1]
در برخی از کتابها، ابراهیم را به عنوان پسر دیگر برای حضرت علی(ع) نام بردهاند.[2]
ب. دختران: زینب کبری، ام کلثوم، رقیه صغری، ام الحسن، رمله کبری، رمله صغری، نفیسه، زینب صغری، ام هانی، ام جعفر، جمانه، ام سلمه، میمونه، خدیجه، فاطمه، ام کرام، أمامه، ام کلثوم صغری.[3]
برخی نیز دختران دیگری را برای آنحضرت نام بردهاند که در منابع معتبر دیگر دیده نمیشود: ام الحسین،[4] أمّ أبیها،[5] سکینه،[6] تمیمه،[7] ام الخیر،[8] و ام یعلی.[9]
2. امام حسن مجتبی(ع)
الف. پسران: ابراهیم، ابوبکر، احمد، اسماعیل، جعفر، حسن اصغر، حسن مُثنّی، حمزه، زید، طلحه، عبد الرحمن، عبد اللّه، عبید اللّه، عقیل، عمرو، قاسم، محمد، و یعقوب.[10]
ب. دختران: ام الحسن، ام الحسین(ام الخیر)، ام سلمه، ام عبد الله، رقیه، و فاطمه.[11]
3. امام حسین(ع)
الف. پسران: سجاد(امام چهارم)، علی اکبر، جعفر، محمد، عمر، علی اصغر (نام دیگر آن: عبدالله).[12] در برخی از کتابهای متأخر، عمرو را نیز از فرزندان آنحضرت نام بردهاند.[13]
ب. دختران: فاطمه، سکینه و زینب.[14] برخی از متأخرین نیز رقیه را نام بردهاند.
4. امام سجاد(ع)
الف. پسران: محمد باقر(امام پنجم)، حسن، حسین، حسین اصغر، زید، سلیمان، عبد الرحمن، عبد الله، عبید الله، علی، عمر، محمد اصغر.
ب. دختران: ام الحسن، ام کلثوم، خدیجه، عُلَیَّه، فاطمه، ملیکه.[15]
5. امام باقر(ع)
الف. پسران: ابراهیم، جعفر(امام صادق)، عبد الله، عبید الله، علی.
ب. دختران: زینب و ام سلمه.[16]
6. امام صادق(ع)
الف. پسران: اسحاق، اسماعیل، عباس، عبد الله، علی، موسی(امام هفتم)، محمد، یحیی.
ب. دختران: اسماء، فاطمه، فاطمه صغری، امّ فَروه.[17]
7. امام کاظم(ع)
الف. پسران: رضا(امام هشتم)، ابراهیم، عباس، قاسم، احمد، محمد، حمزه، اسماعیل، جعفر، هارون، حسن، عبد اللَّه، اسحاق، عبید اللَّه، زید، حسین، فضل، سلیمان، عبد الرحمن، عقیل، یحیی.[18] برخی دیگر از مورّخان و محدّثان، اسامی دیگری را به این اسامی اضافه کردهاند: ابراهیم اصغر،[19] داود،[20] ادریس.[21]
ب. دختران: فاطمه کبری، فاطمه صغری، رقیه، حکیمه، أمّ ابیها، ام عبد الله، ام فَروَه، رقیه صغری، کُلثم، ام جعفر، لُبابَه، زینب، خدیجه، عُلَیّه، آمنه، حَسَنَه، بُرَیهَه، عائشه، اسماء، محموده، أُمامَه، ام قاسم، ام وَحیّه، ام سلمه، مَیمونه، ام کلثوم.[22]
دختران دیگری را نیز برخی نام بردهاند: قسمه، عبّاسه،[23] صَرخَه،[24] حوّاء.[25]
8. امام رضا(ع)
شیخ مفید(متوفای 413ق) میگوید: «حضرت رضا(ع) از دنیا رفت و سراغ نداریم که فرزندی از او بجای مانده باشد جز پسرش که امام پس از آنحضرت بود؛ یعنی ابا جعفر محمد بن علی(امام جواد)».[26]
محمد بن جریر بن رستم طبری(قرن پنجم) در «دلائل الإمامة» و ابن شهر آشوب مازندرانی(588 ق) در مناقب آل ابیطالب نیز تنها امام جواد(ع) را به عنوان فرزند حضرت رضا(ع) ذکر میکنند.[27] اما برخی نیز پسران و دختران دیگری نام بردهاند:
الف. پسران – علاوه بر جواد(امام نهم) - : حسن، جعفر، ابراهیم، حسین.[28]
ب. دختران: حکیمه،[29] عائشه،[30] فاطمه.[31]
9. امام جواد(ع)
الف. پسران: هادی(امام دهم)، موسی مبرقع.[32]
برخی نیز پسران دیگری نام بردهاند: حسن،[33] ابو احمد حسین، ابو موسی عمران،[34] محمد.[35]
ب. دختران: أمامه، حکیمه، خدیجه، ام کلثوم، فاطمه.[36]
برخی نیز دختران دیگری نام بردهاند: میمونه، ام محمد، زینب،[37] بریهه.[38]
10. امام هادی(ع)
الف. پسران: ابراهیم، جعفر کذّاب، حسین، حسن(امام یازدهم)، محمد.[39]
ب. دختران: عائشه،[40] عُلیّه (یا عالیه).[41]
برخی نیز این نامها را گفتهاند: بریهه،[42] حکیمه،[43] فاطمه.[44]
11. امام حسن عسکری(ع)
الف. پسران: مهدی(امام دوازدهم).[45] شیخ مفید می گوید: «ما او را به جز قائم فرزندی دیگر نمیدانیم».[46]
برخی پسران دیگری نیز نام بردهاند: ابراهیم، جعفر،[47] موسی.[48]
ب. دختران: دلاله، عائشه، فاطمه.[49] [1] . شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 354، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، تاج الموالید، ص 76، بیروت، دار القاری، چاپ اول، 1422ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 3، ص 304، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ اهل البیت، ص 94 – 98، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1410ق؛ بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، ج 2، ص 189 و 193 و 200، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج 3، ص 14، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق. [2] . انصاری تلمسانی، محمد بن ابیبکر، الجوهرة فی نسب الإمام علی و آله، ص 59، قم، انصاریان، بیتا؛ تستری، محمد تقی، رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 79، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اوّل، 1423ق. [3] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 354؛ تاریخ أهل البیت، ص 93 – 96، تاج الموالید، ص 76؛ أنساب الأشراف، ج 2، ص 189؛ الطبقات الکبری، ج 3، ص 14. [4] . سبط بن جوزی، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 57، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، 1418ق. [5] . ابن طولون، شمس الدین محمد، الأئمة الإثنا عشر، ص 60، قم، منشورات رضی، بیتا؛ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، ج 1، ص 327، بیروت، دار التعارف، 1403ق. [6] . رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 79. [7] . مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 3، ص 305. [8] . شبلنجی، مؤمن بن حسن، نور الأبصار فی مناقب آل بیت النبی المختار(ص)، ص 207، قم، منشورات شریف رضی، بیتا. [9] . أنساب الأشراف، ج 2، ص 194. [10] . طبری آملی، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 164، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 29؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20؛ انساب الاشراف، ج 3، ص 73. [11] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20؛ دلائل الإمامة، ص 164؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج 1، ص 538 – 539، قم، منشورات رضی، چاپ اول، 1421ق؛ أنساب الأشراف، ج 3، ص 73. [12] . الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 135؛ دلائل الإمامة، ص 181؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 77؛ کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج 1، ص 582؛ أنساب الأشراف، ج 3، ص 146؛ ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، ج 5، ص 115، بیروت، دار الاضواء، 1411ق؛ تذکرة الخواص، ص 249. [13] . نور الأبصار، ص 277. [14] . الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 135؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 77؛ دلائل الإمامة، ص 181؛ أنساب الأشراف، ج 2، ص 195 و 197، و ج 3، ص 146. [15] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 155؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 176؛ أنساب الأشراف، ج 3، ص 147؛ کشف الغمة، ج 2، ص 635. [16] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 176؛ دلائل الإمامة، ص 217؛ کشف الغمة، ج 2، ص 670؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 210؛ أنساب الأشراف، ج 3، ص 147. [17] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 209؛ دلائل الإمامة، ص 247؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 280؛ کشف الغمة، ج 2، ص 697؛ تذکرة الخواص، ص 311 - 312. [18] . الإرشاد، ج 2، ص 244؛ تاج الموالید، ص 96؛ دلائل الإمامة، ص 309؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 324؛ کشف الغمة، ج 2، ص 746؛ تذکرة الخواص، ص 315. [19] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 48، ص 289، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1363ش. [20] . همان؛ رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 85. [21] . قرشی، باقر شریف، حیاة الإمام موسی بن جعفر(ع)، ج 2، ص 436، بیروت، دار البلاغة، چاپ اوّل، 1413ق. [22] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 244؛ تاریخ أهل البیت، ص 107 – 108؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 324؛ دلائل الإمامة، ص 309؛ کشف الغمة، ج 2، ص 746؛ تذکرة الخواص، ص 315. [23] . دلائل الإمامة، ص 309. [24] . خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 264، بیروت، البلاغ، 1419ق. [25] . حسینی عاملی، سید تاج الدین، التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 110، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1412ق. [26] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 271. [27] . دلائل الإمامة، ص 359؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 367. [28] . ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السئول فی مناقب آل الرسول، ص 302، بیروت، مؤسسة البلاغ، چاپ اوّل، 1419ق؛ بحار الأنوار، ج 48، ص 320؛ التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 123؛ تذکرة الخواص، ص 321. [29] . راوندی از حکیمه بنت الرضا، روایت نقل میکند؛ ر.ک: قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 372، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1409ق. [30] . کشف الغمة، ج 2، ص 791؛ التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 123. [31] . نور الأبصار، ص 417؛ رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 86. [32] . تاریخ أهل البیت، ص 110؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج 2، ص 106، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، 1417ق؛ دلائل الإمامة، ص 397؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 380. [33] . قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذو القربی، ج 3، ص 169، قم، اسوه، چاپ دوم، 1422ق. [34] . قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، ج 3، ص 1810، قم، دلیل ما، چاپ اوّل، 1379ش. [35] . حموی، محمد بن اسحاق، أنیس المؤمنین، ص 215، تهران، بنیاد بعثت، 1363ش. [36] . إعلام الوری، ج 2، ص 106؛ تاج الموالید، ص 102؛ دلائل الإمامة، ص 397؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 380؛ أنیس المؤمنین، ص 215. [37] . رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 87؛ منتهی الآمال، ج 3، ص 1810. [38] . أنیس المؤمنین، ص 215. [39] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 311 – 312؛ تاج الموالید، ص 104؛ دلائل الإمامة، ص 412؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 402؛ کشف الغمة، ج 2، ص 906. [40] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 312؛ تاج الموالید، ص 104؛ دلائل الإمامة، ص 412. [41] . مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 402؛ أعیان الشیعة، ج 2، ص 37؛ إعلام الوری، ج 2، ص 127. [42] . منتهی الآمال، ج 3، ص 1894. [43] . التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 138. [44] . رسالة فی تواریخ النبی و الآل، ص 88. [45] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 325 و 336؛ تاج الموالید، ص 106؛ دلائل الإمامة، ص 425؛ مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 421. [46] . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 339. [47] . التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 143. [48] . تاریخ أهل البیت، ص 112. [49] . همان؛ التتمة فی تواریخ الأئمة(ع)، ص 143.
- [سایر] آیا این که امام حسن و امام حسین (ع) در یک زمان بودند و امام حسن ابتدا امام شده، دلیل بهتر بودن امام حسن است؟ در مورد امام علی (ع) چطور؟ آیا حدیث معتبری در مورد بهتر بودن امامی از امام دیگر وجود دارد؟ لطفاً در مورد ارجحیت وجودی امامان نیز توضیح دهید و آیا تفاوت امامان همان ارجحیت وجودی ایشان است؟
- [سایر] چرا فرزندان امام حسن مجتبی (ع) مانند قاسم و عبد الله کوچک تر از فرزندان امام حسین (ع) مانند امام سجاد (ع) و علی اکبر هستند، با وجود آن که امام مجتبی بزرگ تر از امام حسین (ع) می باشند؟
- [سایر] رابطه امام عسکری (ع) با شیعیان با توجه به محصور بودن آن حضرت را توضیح دهید.
- [سایر] چرا دنباله امامان بعد از امام حسین(علیه السلام) از فرزندان و خاندان امام حسن(علیه السلام) شروع نشده است؟
- [سایر] متن روی بازوی امیرالمؤمنین علی(ع) و دیگر امامان(ع)، هنگام تولد چه بود؟
- [سایر] مهمترین کرامت امام عسکری(ع) چی بوده؟
- [سایر] فرزندان امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام)را نام ببرید.
- [سایر] آیا رجعت از امام حسین (ع) شروع و به امام حسن عسکری (ع) ختم میشود؟
- [سایر] دلیل فرمایش امام حسن عسگری (ع) که ثواب زیارت امام رضا (ع)بیشتر از زیارت امام حسین (ع) است، چیست؟
- [سایر] لباس امامان. چرا امام علی(ع) لباس وصله دار میپوشیدند؟
- [آیت الله سبحانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب است، بلکه در حدیث آمده نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر با دویست هزار نماز است.
- [آیت الله نوری همدانی] نماز در حرم امامان (علیهم السلام ) مستحب ، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام ) برابر دویست هزار نماز است .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز در حرم امامان(علیهم السلام) مستحب بلکه بهتر از مسجد است. و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) برابر دویست هزار نماز است.
- [امام خمینی] نماز در حرم امامان علیهم السلام مستحب، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله بروجردی] نماز در حرم امامان عَلَیْهمُالسَّلَام مستحب بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهّر حضرت امیرالمؤمنین عَلَیْهِ السَّلَام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.
- [آیت الله اردبیلی] نماز خواندن در حرم امامان علیهمالسلام مستحب و بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام برابر با دویست هزار نماز است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نماز در حرم امامان علیهمالسلام مستحب، بلکه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله خوئی] نماز خواندن در حرم امامان (علیهمالسلام) مستحب، بلکه بهتر از مسجد است و مروی است که نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین (علیهالسلام) برابر دویست هزار نماز است.