ازدواج
می‌توانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌شیعه کمک کنید.
از کجا می‌توان تشخیص داد که شخص مورد نظر برای ازدواج، در سلامت جسمی و روحی به سر می‌برد؟
اگر به هر دلیلی )نشانه‌هایی در چهره یا رفتار و...( در سلامت جسم و روح شخص تردید دارید، گزارشی از وضعیت جسمی و روحی خودتان را ارائه دهید و به او بگویید که من در سلامت کامل به سر می‌برم، شما چطور، و دفترچه درمانی خود را در اختیارش قرار دهید تا او نیز چنین کند. اگر با پاسخ او تردیدتان برطرف نشد و دفترچه درمانی خود را در اختیارتان قرار نداد، بگویید: برای این‌که خیالتان راحت باشد، می‌خواهم تحت معاینات پزشکی قرار گیرم و گواهی سلامت ارائه کنم و گواهی سلامت خود را ارائه دهید. اگر این کار را نکرد و گواهی سلامت خود را ارائه نداد، بگویید: من گواهی‌ها را ارائه دادم شما نمی‌خواهید آن‌ها را نشان دهید؟ خانواده من مایلند این گواهی‌ها را ببینند. اگر پس از این مراحل، همچنان بی‌توجهی کرد می‌تواند هشداری بر وجود مشکل باشد که باید دقت کرد.
اگر به هر دلیلی )نشانه‌هایی در چهره یا رفتار و...( در سلامت جسم و روح شخص تردید دارید، گزارشی از وضعیت جسمی و روحی خودتان را ارائه دهید و به او بگویید که من در سلامت کامل به سر می‌برم، شما چطور، و دفترچه درمانی خود را در اختیارش قرار دهید تا او نیز چنین کند. اگر با پاسخ او تردیدتان برطرف نشد و دفترچه درمانی خود را در اختیارتان قرار نداد، بگویید: برای این‌که خیالتان راحت باشد، می‌خواهم تحت معاینات پزشکی قرار گیرم و گواهی سلامت ارائه کنم و گواهی سلامت خود را ارائه دهید. اگر این کار را نکرد و گواهی سلامت خود را ارائه نداد، بگویید: من گواهی‌ها را ارائه دادم شما نمی‌خواهید آن‌ها را نشان دهید؟ خانواده من مایلند این گواهی‌ها را ببینند. اگر پس از این مراحل، همچنان بی‌توجهی کرد می‌تواند هشداری بر وجود مشکل باشد که باید دقت کرد.
عنوان سوال:
از کجا می‌توان تشخیص داد که شخص مورد نظر برای ازدواج، در سلامت جسمی و روحی به سر می‌برد؟
پاسخ:
اگر به هر دلیلی )نشانه‌هایی در چهره یا رفتار و...( در سلامت جسم و روح شخص تردید دارید، گزارشی از وضعیت جسمی و روحی خودتان را ارائه دهید و به او بگویید که من در سلامت کامل به سر می‌برم، شما چطور، و دفترچه درمانی خود را در اختیارش قرار دهید تا او نیز چنین کند.
اگر با پاسخ او تردیدتان برطرف نشد و دفترچه درمانی خود را در اختیارتان قرار نداد، بگویید: برای این‌که خیالتان راحت باشد، می‌خواهم تحت معاینات پزشکی قرار گیرم و گواهی سلامت ارائه کنم و گواهی سلامت خود را ارائه دهید.
اگر این کار را نکرد و گواهی سلامت خود را ارائه نداد، بگویید: من گواهی‌ها را ارائه دادم شما نمی‌خواهید آن‌ها را نشان دهید؟ خانواده من مایلند این گواهی‌ها را ببینند.
اگر پس از این مراحل، همچنان بی‌توجهی کرد می‌تواند هشداری بر وجود مشکل باشد که باید دقت کرد.
- [آیت الله سبحانی] آیا نهاد یا سازمانی می تواند جهت احراز سلامتی جسمی و روحی داوطلبِ استخدام، اندام مردان و عورت آن‌ها را معاینه نموده تا در صورت سلامت استخدام کند؟
- [سایر] آیا مشکلات حاد جسمی و اختلالات روحی - روانی می‌تواند مانع ازدواج باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] استعمال سیگار و دخانیات که از نظر علمی ضررهای بسیار جسمی و روحی دارد، چه حکمی دارد؟
- [سایر] اگر استمنا که به موجب آن منی خارج می شود این قدر آثار مخرب روحی و جسمی دارد در ازدواج نیز همین مایع خارج می شود پس چرا در ازدواج ضرر جسمی وجود ندارد؟
- [سایر] می فرمایند: انسان با سنّ بلوغ باید ازدواج کند. آیا در آن بحران فکری و روحی و جسمی و تزلزل شخصیّت، ازدواج موفّقیت آمیز است؟[1]
- [سایر] نامزدم رفتارهایی دارد که در تعادل روحیاش تردید کردهام. از کجا می‌توان فهمید که شخص تعادل روحی - روانی ندارد؟
- [آیت الله اردبیلی] طبق نظر اسلام اگر شوهر درخواست همخوابگی کرد واجب است زن اطاعت کند مگر در ایام عادت ماهانه و روزهداری. از آنجا که علم روانشناسی بانوان اثبات کرده است اگر زن از نظر جسمی و روحی آمادگی آمیزش را نداشته باشد (همچون خستگی، ناراحتی فکری و روحی و امثال آن) مجبور کردن وی به آمیزش موجب آسیب جسمی و روحی زن خواهد شد، آیا اگر زن روزه یا عادت ماهانه نباشد، واجب است از شوهر در خصوص درخواست آمیزش اطاعت کند ولو این‌که این آمیزش موجب آسیب جسمی یا روحی زن گردد؟
- [سایر] می خواستم بدانم این‌که میگویند : ازدواج فامیلی ممکن است مشکلات جسمی و روحی ایجاد کند ، منشأ دینی و روایی هم دارد یا فقط منشأ پزشکی دارد ؟
- [آیت الله سبحانی] زنی به جهت سوء معاشرت و کتک زدن و بد اخلاقی شوهر دچار ناراحتی های جسمی و روحی شده است و طبق نظر پزشک وی باید تحت مراقبت باشد آیا می توان هزینه ضررهای جسمی و روحی از قبیل هزینه بیمارستان و درمان را در صورت وقوع طلاق، از زوج مطالبه نمود؟
- [سایر] کسی که شرایط ازدواج برایش فراهم نیست و از نظر غریزه جنسی در سختی به سر می‌برد، آیا می‌تواند استمنا کند؟
- [آیت الله اردبیلی] نمایشهای متداول چنانچه مستلزم نظر و لمس نامحرم یا موجب اشاعه فساد و تهییج شهوت و یا توهین به مقدّسات مذهب و اولیای دین و دروغ و باطل نباشد، اشکال ندارد. همچنین بازیهای مختلف اگر در آن‌ها آلات قمار و برد و باخت و ضرر جسمی یا روحی و یا اِتلاف و اِسراف مال در بین نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] انواع مسابقات ورزشی مانند شنا، دو، کُشتی و فوتبال، جایز است بلکه برای حفظ سلامت و ایجاد نشاط فردی و اجتماعی در حدّ معقول پسندیده می‌باشد، به شرط این که ضرر جسمی یا روانی قابل توجّه نداشته باشند و بدون شرطبندی انجام شوند و همراه با اعمال نامشروع نباشند، هر چند اگر شخص سوم یا مؤسّسهای و یا دولت به برندگان، جوایز نقدی یا غیر نقدی اهدا کنند، اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] مجتهد و اعلم را از سه راه می‌توان شناخت: اوّل: خود انسان اطمینان کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را تشخیص دهد و یا از خبر دادن شخص مورد اعتماد و آگاهی، به اعلم بودن او اطمینان یابد. دوم:دو نفر عالم عادل که میتوانند مجتهد اعلم را تشخیص دهند، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم: عدّهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته آنان اطمینان پیدا می‌شود، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند .
- [آیت الله سیستانی] صحت طلاق، از نظر فقه امامیه، شرایطی دارد که از نظر دیگر مذاهب اسلامی، هیچیک یا برخی از آن‌ها در صحت طلاق معتبر نیست، لذا اگر شخص غیر امامی زن خود را به گونهای طلاق دهد که از نظر مذهبش صحیح و از نظر مذهب ما فاسد است، برای پیرو مذهب امامیه بنا به الزام طرف طبق احکام مذهبش جایز است که پس از انقضای عدّه آن زن در صورتی که از کسانی باشد که طبق مذهبشان عدّه دارد با او ازدواج کند. همچنین در صورتی که زن مطلقه از امامیه باشد، می‌تواند با دیگری، ازدواج نماید. برخی شرایط صحت طلاق از نظر امامیه، که از نظر دیگر مذاهب هیچیک، یا برخی از آن‌ها معتبر نیست، عبارتند از: 1 طلاق در پاکی زن که در آن نزدیکی صورت نگرفته باشد. 2 طلاق قطعی باشد و بر چیزی معلّق نباشد. 3 طلاق با گفتار باشد، نه نوشتار. 4 طلاق از سر اختیار باشد، نه اجباری. 5 طلاق، با حضور دو شاهد عادل باشد.
- [آیت الله مظاهری] دختری که رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص میدهد، چنانچه باکره باشد، باید با اجازه پدر ازدواج نماید، ولی اگر همسر مناسبی برای دختر پیدا شود و پدر مخالفت کند، اجازه او شرط نیست. همچنین اگر به پدر یا جدّ پدری دسترسی نباشد یا دختر قبلاً شوهر کرده و بکارتش از بین رفته باشد، اجازه پدر لازم نیست. عیوبی که بخاطر آن می‌توان عقد را بر هم زد:
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه نماز جمعهای که واجد شرائط است بر پا شود می‌توان شرکت کرد و به رجأ مطلوبیّت آورد گر چه اظهر آن است که کفایت از ظهر نمیکند و عدّهای که میخواهند شرکت کنند باید واجد شرائطی که گفته می‌شود باشند: اوّل آن که مکلّف مرد باشد زیرا برای زن حضور در نماز جمعه وجوب ندارد. دوم آزاد باشد پس بر بنده، نماز جمعه وجوب ندارد. سوم عاقل باشد. چهارم سلامت از بیماری وکوری داشته باشد. پنجم پیر نباشد. ششم هوا بارانی نباشد. هفتم آن که بین جای شخص وجایی که نماز جمعه بر پا می‌شود بیش از دو فرسخ فاصله نباشد. هشتم آن که حضور برای او حرجی نباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مجتهد و اعلم و واجد سایر شرایط تقلید را از سه راه می‌توان شناخت: اوّل: آن که خود انسان از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم و واجد سایر شرایط را بشناسد و به آن یقین یا اطمینان حاصل کند. در تشخیص مجتهد و اعلم، لازم نیست خود انسان مجتهد باشد. دوّم: آن که از راهی برای خود انسان یا برای نوع مردم در این شرایط، اطمینان حاصل شود، مثلاً عدهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم و واجد شرایط را تشخیص دهند، واجد شرایط بودن کسی را تصدیق کنند و از گفته آنان برای شخص انسان یا نوع مردم اطمینان پیدا شود. سوم: آن که دو مرد عالم عادل که میتوانند واجد شرایط تقلید را تشخیص دهند، بدان گواهی دهند به شرط آن که دو مرد عالم عادل دیگر با نظر آنان مخالفت ننمایند و بنا بر احتیاط واجب اگر یک نفر عالم عادل گواهی دهد باید احتیاط کرد. و چنانچه دو مرد عالم عادل یا بیشتر، به واجد شرایط تقلید بودن کسی شهادت دهند، لازم نیست انسان تحقیق کند که آیا دو مرد عالم عادل دیگر برخلاف نظر آن‌ها شهادت میدهند یا خیر.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی بداند که بدن یا لباس مسلمانی یا چیز دیگری مانند ظرف و فرش که در اختیار آن مسلمان است نجس شده و سپس آن مسلمان غایب گردد و آن شخص احتمال بدهد که او آن چیز را آب کشیده، آن چیز برای آن شخص پاک است؛ ولی احتیاط واجب این است که چهار شرط ذیل نیز مراعات شود: اول: آن که آن مسلمان بداند که آن چیز با چیزی که در نظر آن شخص نجس است، برخورد کرده است. دوم: آن که آن مسلمان نیز آن چیز را نجس بداند. سوم: آن که آن مسلمان آن چیز را در موردی که طهارت شرط آن است به کار ببرد، مثل این که با آن لباس نماز بخواند و یا در آن ظرف غذا بخورد. چهارم: آن که آن مسلمان بداند موردی که آن چیز را در آن به کار می‌برد، مشروط به طهارت آن چیز است، مثلاً بداند که نماز را باید در لباس پاک بخواند.
- [آیت الله سیستانی] از نظر فقه امامیه، عقد نکاح بدون شاهد گرفتن صحیح است. لکن اهل سنّت در این مسأله اختلافنظر دارند، و برخی موافق امامیه هستند و پارهای مانند حنفیان، شافعیان، و حنبلیان، نکاح بدون شاهد گرفتن را فاسد میدانند. مالکیان نیز نکاح مخفیانه را فاسد میدانند. ولی آنان که مدّعی فسادند، خود دو دسته هستند: مالکیان، و بیشتر حنبلیان در مورد اینگونه نکاحها که در مورد صحت و فسادش اختلاف است مانند عقد مذکور معتقدند که هیچکس حقّ ازدواج با این زن را ندارد، مگر آنکه مردی که عقد نکاح به نام او بسته شده است، او را طلاق دهد و یا نکاح او را فسخ کند. پس اگر شوهر از پیروان این دو مذهب باشد، نمیتوان با آن زن ازدواج کرد مگر آنکه او را طلاق دهد و یا نکاحش را فسخ کند. شافعیان، و حنفیان در مورد اینگونه نکاحها معتقدند که می‌توان با چنین زنی ازدواج کرد و نیاز به طلاق یا فسخ نکاح نیست. بنابراین هرگاه شوهر از پیروان این دو مذهب باشد، طبق قاعده الزام شوهر به احکام مذهبش، در صورتی که زن از نظر آنان از کسانی باشد که نیازمند عدّه هستند، اظهر جواز نکاح او پس از انقضای عدّه است. همچنین اگر زن شیعه باشد و شوهر از پیروان این دو مذهب باشد، در صورتی که از نظر آنان نیازمند عدّه است، جایز است پس از تمام شدن عدّه، ازدواج کند. لکن در هر دو صورت برای خروج از شبهه و رعایت احتیاط، اولی آن است که در صورت امتناع شوهر از طلاق زن، طلاق او را گر چه از طریق حاکم شرع بگیرند.
- [آیت الله سیستانی] در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود ، مثلاً بگوید با خدا عهد کردم چنین کنم ، و لازم نیست کاری را که عهد میکند انجام دهد شرعاً بهتر باشد ، بلکه کافی است شرعاً از آن نهی نشده باشد ، و در نظر عقلا رجحان داشته باشد ، یا برای آن شخص مصلحتی در بر داشته باشد ، و اگر بعد از عهد طوری شد که آن عمل مصلحتی نداشت یا شرعاً مرجوح شد ، هر چند مکروه شده باشد لازم نیست به آن عمل کند .