جواب اجمالی:
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با آمریکا بر قطع رابطه با آمریکا و مقابله با سلطه‌گریهای این کشور است چراکه غیر از آن سبب خدشه‌دار شدن چهرة جمهوری اسلامی به عنوان رهبر نهضتهای آزادی بخش و ایجاد یأس و نا امیدی در ملتهای مسلمان خواهد شد و برخلاف منافع ملی و استقلال و تمامیت ارضی کشور و سبب عدول از مواضع اصولی و ارزشهای اسلامی خواهد شد لذا در تحقق این رابطه اصول عزت، حکمت و مصلحت خدشه‌دار خواهد شد.
جواب تفصیلی:
تردیدی نیست که سیاست خارجی ایران برخاسته از مبانی فکری اسلام است لذا با توجه به اسلامی بودن انقلاب و جهان شمولی بودن این مکتب، سیاست خارجی کشور نمی‌تواند خود را در محدودة اهداف ملی و یا حتی منطقه‌ای محبوس نماید و با توجه به این رسالت مهم و غیر قابل تغییر سیاست خارجی جمهوری اسلامی از نطر فکری و ایدئولوژیک باید سیاستی پیشرو، فعال و پویا باشد.
اصول سیاست خارجی ایران در قانون اساسی چنین عنوان شده است (سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همة مسلمانان و عدم تعّهد در برابر قدرتهای سلطه‌گر و روابط صلح‌آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است)[1] مقام معظم رهبری نیز محور سیاست خارجی ایران را سه اصل عزت، حکمت و مصلحت عنوان فرمودند (بارها گفتم عزت را، حکمت را و مصلحت را رعایت کنند بروند با همه دولتها ارتباطات داشته باشند سیستمهای مختلف، عقاید مختلف و روشهای گوناگون مانعی ندارد، لیکن منطقه ممنوعه‌ای وجود دارد که از آن منطقه ممنوعه نباید تجاوز کنند)[2] با توجه به اصول سیاست خارجی ایران هرگونه رابطه با آمریکا در شرایط کنونی برخلاف مواضع اصولی و ارزشهای اسلامی و منافع ملی خواهد بود.
زیرا اولاً: استکبار ستیزی جز‌و اهداف و ارزشهای جمهوری اسلامی ایران می‌باشد و آمریکا در شرایط حاضر مظهر استکبار جهانی است، با توجه به اینکه آمریکا در تداوم سیاست توسعه طلبی و سلطه‌جویی خود که از آغاز قرن بیستم شروع شده همچنان مصّر است و علی رغم اینکه نظام جهانی در واقع به سمت نظامی چند قطبی پیش می‌رود، حاضر به قبول این واقعّیت نبوده و اصرار دارد که سایر دولتها به ویژه دولتهای جهان سوم که از موقعیت ضعیف‌تری برخوردار هستند جایگاه ابرقدرتی این کشور را پذیرفته. در مقابل آن تمکین نمایند مرحوم امام فرمودند: (ما تا آخر ایستاده‌ایم و با آمریکا روابط ایجاد نخواهیم کرد مگر آنکه آدم شود و از ظلم کردن دست بردارد)[3]
ثانیاً: یکی از اهداف برقراری حکومت جمهوری اسلامی تحقق شعائر اسلام است و این امر عموماً با اهداف اقتصادی سیاسی آمریکا منافات دارد. مرحوم امام (ره) فرمودند: نکتة مهمی که همة ما باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم این است که دشمنان ما و جهانخواران تاکی و تا کجا ما را تحمل می‌کنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند، به یقین آنان مرزی جز عدول از همة هویتها و ارزشهای معنوی و الهی‌مان نمی‌شناسند به گفته قرآن کریم هرگز دست از مقاتله و ستیز با شما برنمی‌دارند مگر این که شما را از دینتان برگردانند)[4]
ثالثاً: هدف آمریکا در ایجاد رابطه با ایران حفظ منافع خویش در خاور میانه و تثبیت ابرقدرتی خود در منطقه و نابود کردن زیربنای اقتصادی کشور است مقامات آمریکائی در تعیین منافع ملی خود می‌گویند: (منافع اصلی ما در خاور میانه، نفت و اسرائیل است)[5] از آنجا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران آمریکا یکی از مهمترین مراکز نفوذ وتسلط خود را بر خاورمیانه از دست داد و با توجه به اهمیت و موقعیت استراتژیک خاورمیانه و نفت به عنوان مهمترین منبع انرژی جهان آنچه آمریکا به دنبال آن است تسلط و غارت منابع انرژی همچون گذشته است و سیاست خود را در منطقه بر تشتت سیاسی، جلوگیری از وحدت کشورهای اسلامی و نفوذ همه جانبه در منطقه استوار نموده است نیکسون چنین می‌گوید: (چون خلیج فارس جایگاه بیش از 65 درصد منابع نفت قطعی جهان است و چون تصور می‌رود که در 25 سال آینده تنها منبع صدور مقادیر متنابهی نفت در جهان باشد، ما راهی جز حفظ حضور و درگیری خود در این منطقه نداریم)[6] مقام معظم رهبری فرمودند: (خیال نکنید که حالا اگر با آمریکا رابطه برقرار شد، یا مذاکره شد دیگر از سوی آمریکا اندکی حرف نازکتر از گل هم به جمهوری اسلامی گفته نخواهد شد، نه، بسیاری از کشورها با آمریکا رابطه هم دارند، خیلی هم روابطشان علی الظاهر در سطح جهانی خوب و صمیمی است در عین حال آمریکا هرجایی که لازم باشد ضربة خودش را می‌زند محاصرة اقتصادی می‌کند، تحریم می‌کند..)[7]
لذا سیاست خارجی ایران بر قطع هرگونه رابطه با آمریکاست زیرا این رابطه برخلاف اصول عزت، حکمت و مصلحت است و سبب خدشه‌دار شدن استقلال و تمامیت ارضی کشور خواهد بود، اختلافات اساسی بین ایران و آمریکا همانهایی هستند که مقامات رسمی آمریکا هر از گاه به زبان می‌رانند، مواضع ایران در قبال فلسطین، حمایت از محرومان و مستضعفان جهان، مقابله با سلطه گریهای آمریکا در سطح‌جهان است که این اختلافات ریشه در ایدئولوژی اسلامی دارد و تا زمانی که آرمانها و اهداف قرآنی و اسلامی بر نظام جمهوری اسلامی حاکم است این نفرت و مقابله با سردمداران استکبار جهانی و در رأس همه آمریکا به قوت خود باقی است.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. فاطمه رجبی، آمریکا شیطان بزرگ، کتاب صبح، تهران 76. از ص 263 تا 271.
2. مذاکره با آمریکا، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، تهران 79، از ص 13 تا 107.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . قانون اساسی، اصل 152.
[2] . روزنامه جمهوری اسلامی، 13/ 2/ 69.
[3] . صحیفة نور، ج19، ص73.
[4] . صحیفة نور، ج20، ص 238،237.
[5] . نیکسون، فرصت را دریابیم، مترجم، وفسی نژاد حسین، انتشارات طرح نور،71، ص 266.
[6] . همان، ص 262.
[7] . جمهوری اسلامی، 27/10/76.
