چرا اسلام، پول و ثروت اندوزی را نکوهش کرده است، حال آن که یکی از آرمان های هر انسانی، ثروتمند شدن و زیستن در آسایش به شمار می رود؟

ممکن است [پنداشته شود] که اسلام اساسا ثروت را مطرود [می داند] و به عنوان یک امر پلید و دورانداختنی می شناسد، این اشتباه بزرگی است. در اسلام، تولید، مبادله و مصرف مال و ثروت هیچ وقت تحقیر نشده است، بلکه به همه اینها تأکید و توصیه شده و برای آنها شرایط و موازین مقررّ [گشته] است. از نظر اسلام، ثروت هرگز دورافکندنی نیست، بلکه اسراف، تبذیر و تضییع آن، حرام قطعی است. اشتباه از آنجا ناشی شده که اسلام با قراردادن ثروت به عنوان هدف و اینکه انسان فدای ثروت شود، مخالف بوده و سخت مبارزه کرده است. به عبارت دیگر، پول پرستی و اینکه انسان، برده پول باشد یا پول را به خاطر خود پول و برای ذخیره کردن و اندوختن بخواهد [که نام این حالت حرص و آز است ]یا پول را فقط برای پرکردن شکم، عیّاشی، بی کاری و ولگردی بخواهد [که نام آن شهوت رانی است]، تنها اینها را محکوم کرده است. در این حالت، پول خواستن با پستی و محو شخصیت انسانی در پول و فقدان هرگونه شخصیت انسانی و شرافت معنوی توأم است. نقطه مقابل، این است که انسان، پول را به عنوان یک وسیله برای فعالیت و عمل و تسهیل و تولید بخواهد. در این صورت، پول تابع آن هدف کلی است که انسان، پول را برای آن هدف می خواهد.
تشبیه ثروت و انسان به دریا و کشتی، از آن نظر که در یک وضع، او را غرق و در خود محو می کند و شخصیت او را محو می سازد و در صورت دیگر، نه تنها به شخصیت او ضربه نمی زند، [بلکه] تنها وسیله ای برای رسیدن به مقصد است، تشبیه فوق العاده خوبی است. آیه کریمه: (إِنَّ اْلإِنْسانَ لَیَطْغی أَنْ رَآهُ اسْتَغْنی)،1 نقش پول را در فاسد کردن شخصیت انسانی بیان می کند. اسلام [به دلایل زیر] پول پرستی را محکوم کرده، نه پول و ثروت را:
الف) تولید ثروت: کشاورزی، دامداری و صنعت توصیه شده است.
ب) مبادله ثروت: به تجارت و داد و ستد توصیه شده است.
ج) مصرف شخصی در حدود احتیاجات فردی: [به مصرف]، خالی از هر نوع تجمّل و اسراف که مفسد انسان است توصیه شده است.
د) تبذیر: اسراف و تضییع [ثروت] ممنوع است.
ه ) مقررّات سخت قضایی و جزایی در مورد حیف و میل ها، سرقت ها و خیانت ها وضع شده است.
و) دفاع از مال، در حکم جهاد و کشته در این راه، شهید تلقی شده است.
ز) برای مال بر انسان، حقوقی قائل شده است.
ح) قرآن کریم2 با کمال صراحت، ثروت را به عنوان (خیر) نامیده است.3
پی نوشتها:
1 . علق، 6.
2 .بقره، 180.
3 .نظری به نظام اقتصادی اسلام،علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 17 20.
www.irc.ir