چه چیزهایی عقل را افزون می کند و استحکام می بخشد؟

رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
الحِجامَةُ تَزیدُ العَقلَ ، وتَزیدُ الحافِظَ حِفظاً .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
حِجامت ، عقل را افزون می‌کند و بر قدرت حافظه می‌افزاید.
مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 174 ، حدیث 518 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 126 ، حدیث 82؛ سنن ابن ماجة ، جلد 2 ، صفحه 1154 ، حدیث 3488 ، المستدرک علی الصحیحین ، جلد 4 ، صفحه 234 ، حدیث 7479 کلاهما نحوه ، الفردوس ، جلد 2 ، صفحه 154 ، حدیث 2781 کلّها عن ابن عمر دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 244
**********
الإمام علیّ علیه‌السلام :
إنَّ الحِجامَةَ تُصَحِّحُ البَدَنَ ، وتَشُدُّ العَقلَ .
امام علی علیه‌السلام :
حِجامت ، بدن را صحّت می‌دهد و عقل را استحکام می‌بخشد.
الخصال ، صفحه 611 ، حدیث 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم‌السلام ، تحف العقول ، صفحه 100 وفیه (تُصِحُّ) بدل (تُصَحِّحُ) ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 114 ، حدیث 18 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 244
**********
الإمام الصادق علیه‌السلام :
إنّا لَنَبدَأُ بِالخَلِّ عِندَنا ، کَما تَبدَؤونَ بِالمِلحِ عِندَکُم ؛ فَإِنَّ الخَلَّ لَیَشُدُّ العَقلَ .
امام صادق علیه‌السلام :
ما با سرکه آغاز می‌کنیم ، چنان که شما با نمک آغاز می‌کنید؛ چرا که سرکه ، عقل را استحکام می‌بخشد.
الکافی ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حدیث 5 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 283 ، حدیث 1915 کلاهما عن إسماعیل بن جابر ، مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 413 ، حدیث 1399 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 398 ، حدیث 16 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 244
**********
الإمام الصادق علیه‌السلام :
خَلُّ الخَمرِ یَشُدُّ اللِّثَةَ ، ویَقتُلُ دَوابَّ البَطنِ ، ویَشُدُّ العَقلَ .
امام صادق علیه‌السلام :
سرکه شراب ، لثه را تقویت می‌کند ، جنبندگان شکم را می‌کُشد و عقل را استحکام می‌بخشد.
الکافی ، جلد 6 ، صفحه 330 ، حدیث 9 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 285 ، حدیث 1927 کلاهما عن سماعة ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 302 ، حدیث 11 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 244
**********
الإمام الرضا علیه‌السلام :
السَّدابُ یَزیدُ فی العَقلِ .
امام کاظم علیه‌السلام :
سُداب ، عقل را افزون می‌کند.
الکافی ، جلد 6 ، صفحه 367 ، حدیث 1 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 322 ، حدیث 2088 ، مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 391 ، حدیث 1321 وزاد فی ذیله (غیر أنّه ینثر ماء الظهر) ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 241 ، حدیث 1 ، دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 246 سَداب: سذاب. سداب‌ها، دسته‌ای از تیره سدابیان‌اند و مهم‌ترین نوع آن ، سداب کوهی است ، دارای برگ‌های باریک و بسیار متعفّن که برای گریزاندن حشرات به‌کار می‌رود. گیاهی دارویی مانند پودنه است که خوردن آن ، دفع قوّت باه و مباشرت مردان و اسقاط حمل زنان می‌کند. در یونانی آن را (فیجن) و در تنکابن و دیلم ، (پیم) می‌نامند (ر. ک: لغت‌نامه دهخدا) .
**********
الکافی :
عَن مُحَمَّدِ بنِ عَمرِو بنِ إبراهیمَ عَن أبی جَعفَرٍ أو أبِی الحَسَنِ علیهماالسلام ، قالَ : ذُکِرَ السَّدابُ فَقالَ : أما إنَّ فیهِ مَنافِعَ : زِیادَةٌ فِی العَقلِ ، وتَوفیرٌ فِی الدِّماغِ ؛ غَیرَ أنَّهُ یُنتِنُ ماءَ الظَّهرِ .
الکافی- به نقل از محمّد بن عمرو بن ابراهیم ، از امام باقر علیه‌السلام یا امام کاظم علیه‌السلام: [نزد او] از سداب نام برده شد. فرمود: (بدانید که در آن ، منافعی است: افزودن بر عقل و فراوان ساختن هوش ، هر چند که آبِ کمر را بدبو می‌کند).
الکافی ، جلد 6 ، صفحه 368 ، حدیث 2 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 241 ، حدیث 4 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 246
**********
الإمام الرضا علیه‌السلام
- فی ذِکرِ فَوائِدِ السِّلقِ: یَشُدُّ العَقلَ ، ویُصَفِّی الدَّمَ .
امام رضا علیه‌السلام
- درباره فواید چغندر: عقل را استحکام می‌بخشد و خون را تصفیه می‌کند.
المحاسن ، ج2 ، صفحه 327 ، حدیث 2110 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 217 ، حدیث 7 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 246
**********
الإمام الباقر علیه‌السلام :
السِّواکُ یَذهَبُ بِالبَلغَمِ ، ویَزیدُ فِی العَقلِ .
امام باقر علیه‌السلام :
مسواک زدن ، بَلغَم را می‌بَرَد و عقل را افزون می‌کند.
ثواب الأعمال ، صفحه 34 ، حدیث 3عن یحیی أبی البلاد دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 246
**********
رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
عَلَیکُم بِالفَرفَخِ ؛ فَهِیَ المِکیَسَةُ ؛ فَإِنَّهُ إن کانَ شَیءٌ یَزیدُ فِی العَقلِ فَهِیَ .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
بر شما باد خُرفه ، که زیرکی دهد و اگر تنها یک چیز باشد که عقل را افزون می‌کند ، همان است.
المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 323 ، حدیث 2094 عن حمّاد بن زکریّا ، مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 390 ، حدیث 1314 ولیس فیه (فهی المکیسة) و کلاهما عن الإمام الصادق علیه‌السلام ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 234 ، حدیث 3 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 246
**********
رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
عَلَیکُم بِالقَرعِ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی العَقلِ ، ویُکَبِّرُ الدِّماغَ .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
بر شما باد کدو؛ چرا که عقل را افزون سازد و مغز را بزرگ می‌کند.
شُعب الإیمان ، جلد 5 ، صفحه 102 ، حدیث 5947 عن عطاء ، کنز العمّال ، جلد 10 ، صفحه 44 ، حدیث 28276 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 246
**********
رسول الله صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
عَلَیکُم بِالدُّبّاءِ ؛ فَإِنَّهُ یُزَکِّی العَقلَ ، ویَزیدُ فِی الدِّماغِ .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
بر شما باد کدو؛ چرا که عقل را می‌پالاید و مغز را می‌افزاید.
دعائم الإسلام ، جلد 2 ، صفحه 113 ، حدیث 376 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 229 ، حدیث 18 وفیه (یذکّی) مکان (یزکّی) دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
الإمام علیّ علیه‌السلام :
کُلُوا الدُبّاءَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الدِّماغِ .
امام علی علیه‌السلام :
کدو بخورید؛ چرا که مغز را افزون می‌کند.
الخصال ، صفحه 632 ، حدیث 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم‌السلام ، تحف العقول ، صفحه 122 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 225 ، حدیث 1 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
عَلَیکُم بِالکَرَفسِ ؛ فَإِنَّهُ إن کانَ شَیءٌ یَزیدُ فِی العَقلِ فَهُوَ هُوَ .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
بر شما باد کرفس؛ چرا که اگر بنا بود تنها یک چیز عقل را افزون کند ، آن ، همین بود.
طبّ النبیّ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم ، صفحه 11 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 300 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
رسول اللّه‌ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
أطعِموا نِساءَکُم الحَوامِلَ اللُّبانَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فی عَقلِ الصَّبِیِّ .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
به زنان آبستن خود ، کُندُر بدهید؛ چرا که عقل کودک را افزون می‌کند.
مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 423 ، حدیث 1439 ، بحارالأنوار ، جلد 66 ، صفحه 444 ، حدیث 8 ؛ الفردوس ، جلد 1 ، صفحه 101 ، حدیث 331 عن ابن عمر دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
رسول الله صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
عَلَیکُم بِاللُّبانِ ؛ فَإِنَّهُ . . . یَزیدُ فی العَقلِ ، ویُذَکِّی الذِّهنَ ، ویَجلُو البَصَرَ ، ویُذهِبُ النِّسیانَ .
پیامبر خدا صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم :
بر شما باد کُندُر؛ چرا که... عقل را افزون می‌کند ، ذهن را ذکاوت می‌دهد ، چشم را جلا می‌بخشد و فراموشی را از میان می‌بَرَد.
طبّ النبیّ صلی‌ الله ‌علیه و ‌آله و سلّم ، صفحه 6 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 294 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
الإمام الرضا علیه‌السلام :
اِستَکثِروا مِنَ اللُّبانِ وَاستَبقوهُ وَامضَغوهُ ، وأحَبُّهُ إلَیَّ المَضغُ ؛ فَإِنَّهُ یَنزِفُ بَلغَمَ المَعِدَةِ ویُنَظِّفُها ، ویَشُدُّ العَقلَ ، ویُمرِئُ الطَّعامَ .
امام رضا علیه‌السلام :
فراوان کُندُر بخورید ، آن را در دهان نگه دارید و بِجَوید. برای من ، جویدن آن ، دوست‌داشتنی‌تر است؛ بلغمِ معده را می‌زداید و آن را تمیز می‌کند ، عقل را استحکام می‌بخشد و غذا را می‌گوارَد.
مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 423 ، حدیث 1442 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 444 ، حدیث 8 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
الإمام الصادق علیه‌السلام :
اللَّحمُ یُنبِتُ اللَّحمَ ویَزیدُ فِی العَقلِ ، ومَن تَرَکَ أکلَهُ أیّاماً فَسَدَ عَقلُهُ .
امام صادق علیه‌السلام :
گوشت ، گوشت می‌رویانَد و بر عقل می‌افزاید؛ و هر کس آن را چند روز وا گذارد ، عقلش تباه شود.
طبّ الأئمّة لابنی بسطام ، صفحه 139 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 72 ، حدیث 68 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 248
**********
الکافی عن محمّد بن علیّ الهمدانی :
إنَّ رَجُلاً کانَ عِندَ الرِّضا علیه‌السلام بِخُراسانَ ، فَقُدِّمَت إلَیهِ مائِدَةٌ عَلَیها خَلٌّ ومِلحٌ ، فَافتَتَحَ علیه‌السلام بِالخَلِّ فَقالَ الرَّجُلُ : جُعِلتُ فِداکَ ! أمَرتَنا أن نَفتَتِحَ بِالمِلحِ؟ !
فَقالَ : هذا مِثلُ هذا - یَعنِیالخَلَّ - وإنَّ الخَلَّ یَشُدُّ الذِّهنَ ، ویَزیدُ فِی العَقلِ .
الکافی- به نقل از محمّد بن علی همدانی: مردی در خراسان ، نزد امام رضا علیه‌السلام بود. در این هنگام ، نزد ایشان سفره‌ای گستردند که در آن ، سرکه و نمک بود. امام علیه‌السلام با سرکه آغاز کرد. آن مرد گفت: فدایت شوم! به ما فرموده‌ای که با نمک ، آغاز کنیم.
فرمود: (این ، همانند آن (یعنی نمک) است. سرکه ، ذهن را استحکام می‌بخشد و عقل را افزون می‌کند).
الکافی ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حدیث 4 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 286 ، حدیث 1931 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 303 ، حدیث 14 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 250
**********
الإمام الرضا علیه‌السلام :
مَن أرادَ أن یُقِلَّ نِسیانَهُ ویَکونَ حافِظاً ، فَلیَأکُل فی کُلِّ یَومٍ ثَلاثَ‌قِطَعِ زَنجَبیلٍ مُرَبّیً بِالعَسَلِ ، ویَصطَنِعُ بِالخَردَلِ مَعَ طَعامِهِ فیکُلِّ یَومٍ.
ومَن أرادَ أن یَزیدَ فی عَقلِهِ ، فلا یَخرُج کُلَّ یَومٍ حَتّی یَلوکَ عَلَی الرِّیقِ ثَلاثَ هَلیلَجاتٍ سودٍ مَعَ سُکَّرٍ طَبَرزَدٍ .
امام رضا علیه‌السلام :
هر کس بخواهد فراموشی‌اش کم شود و دارای حافظه‌ای قوی شود ، هر روز ، سه قطعه زَنْجَبیل به عسل درآمیخته بخورد و در هر روز ، با غذای خویش ، چیزی که با خَرْدَل تهیه شده نیز میل کند. هر کس هم بخواهد عقل وی افزون شود ، هیچ روزی از خانه بیرون نرود ، مگر پس از آن که ناشتا ، سه هلیله سیاه با شکر طَبَرزَد بِجَوَد.
فی بحار الأنوار : (یصطبغ) بدل (یصطنع).فی بحار الأنوار : (ومن أراد أن یزید فی عقله یتناول کلّ یوم ثلاثْ هلیلجات بسکر ابلوچ).طبّ الإمام الرضا علیه‌السلام ، صفحه 36 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 324 دانش نامه احادیث پزشکی : 1 / 258 خَردَل: گیاهی از تیره چلیپاییان (صلیبیان) که دو نوعِ سفید و سیاه دارد. برگ‌هایش شبیه برگ تُرُب ، ولی کوچک‌تر از آن و دارای گل‌های زرد و دانه‌های ریز و قهوه‌ای و طعمِ تند است. دانه‌های آن را پس از کوبیدن در آب یا سرکه ، خمیر می‌کنند و با غذا ، جهت تحریک اشتها تناول کنند. تخم سپندان ، اسپندان ، حب الرشاد (فرهنگ معین) .. در طبّ الإمام الرضا علیه‌السلام ، بخش دوم روایت ، چنین آمده است : (هر کس بخواهد عقل وی افزون شود ، هر روز سه هلیله با شکر بلوچ بخورد) .
www.hadithcity.com