هنگامی که آیه: (إِنَّ الله و مَلائِکَته یُصلون عَلی النَبیّ یا اَیُّها الَّذین آمَنوا صَلّوا عَلَیه و سَلِّموا تَسلیما) احزاب/56 نازل گردید، یاران رسول خدا از او درخواست کردند که چگونه بر او صلوات بفرستند او فرمود: (لاتصلوا علی الصلاة البتراء) [بر من صلوات بتراء ناقص و بریده نفرستید] یادآور شدند، پس چگونه درود بفرستیم؟ فرمود بگویید: (اللّهمّ صل علی محمد و آل محمد). (الصواعق المحرقه، فصل اول/146) موقعیت (آل محمد) از نظر فرستادن درود به گونهای است که، برخی از مذاهب فقهی سنی ضمیمه کردن آل را بر پیامبر لازم دانسته است و در این مورد امام شافعی میگوید: یا اهل بیت رسول الله حبکم فرض من الله فی القرآن انزله کفاکم فی عظیم القدر انکم من لم یصل علیکم لا صلاة له [ای خاندان پیامبر دوستی شما فریضهای است که خدا در قرآن فرستاده است در بزرگی مقام شما همان بس که هر کس بر شما درود نفرستد، نماز ندارد.] صحیح بخاری نزد اهل سنت، صحیحترین کتاب، پس از کلام الله مجید است، نظر برادران سنت را به حدیثی که او در صحیح خود در کتاب تفسیر، ذیل سوره احزاب آورده است جلب میکنیم: عبدالرحمان بن ابی لیلی تقل میکند: کعب بنمعجره مرا ملاقات کرد و گفت: آیا دوست داری حدیثی را به عنوان هدیه به تو تقدیم کنم، آن حدیث این است که روزی پیامبر گرامی نزد صحابه آمد، عرض کردیم ای رسول خدا، کیفیت کلی سلام کردن بر شما را از قرآن آموختیم، بفرمایید چگونه بر شما صلوات بفرستیم، حضرت فرمود: (اَلهُم صلّ علی مُحمّد و آل مُحمّد، کما صَلّیتَ عَلی إبراهیم اِنَّک حَمید مَجید) (بخاری، صحیح، کتاب تفسیر، جزء 6/217). منبع: w3.hadith.net
هنگامی که آیه: (إِنَّ الله و مَلائِکَته یُصلون عَلی النَبیّ یا اَیُّها الَّذین آمَنوا صَلّوا عَلَیه و سَلِّموا تَسلیما) احزاب/56 نازل گردید، یاران رسول خدا از او درخواست کردند که چگونه بر او صلوات بفرستند او فرمود: (لاتصلوا علی الصلاة البتراء) [بر من صلوات بتراء ناقص و بریده نفرستید] یادآور شدند، پس چگونه درود بفرستیم؟ فرمود بگویید: (اللّهمّ صل علی محمد و آل محمد). (الصواعق المحرقه، فصل اول/146)
موقعیت (آل محمد) از نظر فرستادن درود به گونهای است که، برخی از مذاهب فقهی سنی ضمیمه کردن آل را بر پیامبر لازم دانسته است و در این مورد امام شافعی میگوید:
یا اهل بیت رسول الله حبکم
فرض من الله فی القرآن انزله
کفاکم فی عظیم القدر انکم
من لم یصل علیکم لا صلاة له
[ای خاندان پیامبر دوستی شما فریضهای است که خدا در قرآن فرستاده است در بزرگی مقام شما همان بس که هر کس بر شما درود نفرستد، نماز ندارد.]
صحیح بخاری نزد اهل سنت، صحیحترین کتاب، پس از کلام الله مجید است، نظر برادران سنت را به حدیثی که او در صحیح خود در کتاب تفسیر، ذیل سوره احزاب آورده است جلب میکنیم:
عبدالرحمان بن ابی لیلی تقل میکند: کعب بنمعجره مرا ملاقات کرد و گفت: آیا دوست داری حدیثی را به عنوان هدیه به تو تقدیم کنم، آن حدیث این است که روزی پیامبر گرامی نزد صحابه آمد، عرض کردیم ای رسول خدا، کیفیت کلی سلام کردن بر شما را از قرآن آموختیم، بفرمایید چگونه بر شما صلوات بفرستیم، حضرت فرمود: (اَلهُم صلّ علی مُحمّد و آل مُحمّد، کما صَلّیتَ عَلی إبراهیم اِنَّک حَمید مَجید) (بخاری، صحیح، کتاب تفسیر، جزء 6/217).
منبع: w3.hadith.net
- [سایر] «رب صل علی محمد و آل محمد» بعد از ذکر سجده یا رکوع نماز، به چه معنا است؟
- [سایر] معنای این صلوات شریفه چیست؟ اللهم صل علی محمد و آل محمد فی الاولین و صل علی محمد و آل محمد فی الآخرین و صل علی محمد و آل محمد فی الملأ الاعلی و صل علی محمد و آل محمد فی المرسلین؟
- [سایر] در زیارت عاشورا می خوانیم «اللهم اللعن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد» منظور از اول ظالم کیست؟ و آن ظلم چه بوده است؟
- [آیت الله بهجت] آیا خود پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم صلوات در تشهد را همراه با "آل محمد" می خوانده اند؟
- [سایر] چرا باید بر محمد و آل محمد صلوات بفرستیم مگر مقام آنها در بهشت والا نیست پس چه نیازی به درود فرستادن ماست؟
- [سایر] «محمد بن علی بنابی قره» کیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا افزودن جملات: "إلها واحدا..." پس از ذکر شهادت اوّل در تشهّد و جمله ی "أرسله بالهُدی و دین الحقّ..." پس از ذکر شهادت دوّم و "بارک علی محمّدٍ و آل محمّد و تفضّل علی محمّدٍ و آل محمّد..." پس از ذکر صلوات، مشروعیّت دارد؟
- [سایر] آیا منظور از «فی» درآیه «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه ...»[1] عمل و رفتار پیامبر اکرم (ص) است یا وجود مبارکه حضرت زهرا (س)؟
- [سایر] قبل از پیامبراکرم صلی الله علیه و آله چه کسانی به نام «محمد» نام گذاری شده بودند؟ آیا در تاریخ نامشان ذکر شده است؟
- [سایر] چرا در بین اهلبیت پیامبر اکرم(ص)، به حضرت زهرا و حضرت رضا(ع) بضعه النبی «پاره تن رسول الله» می گویند؟
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید : یا مُحسنُ قداتاکَ المسیءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان یتجاوَز عنِ المسی ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسی ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلی محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبیحِ ما تعلمُ منّی .یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده ای که نییکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نیکو کاری و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلی اللهُ علیه و آله و سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیها یی که می دانی از من سر زده . بگذر .
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید: یا محسن قد اتاک المسیء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن وا نا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی؛ بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد؛ تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد و آل محمد (ص) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَد أَتاکَ الْمُسیئُ وَ قَدْ أَمَرْتَ الُْمحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ أَنْتَ الْمُحْسِنُ وَ أَنَا الْمُسیئُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار به حقّ محمّد و آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر).
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط حمد و ثنای پروردگار و صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهمالسلام باید به عربی گفته شود و در حمد و ثنای خداوند و صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهمالسلام و دعوت مردم به تقوا و خواندن یک سوره کامل در دو خطبه، باید ترتیب مراعات شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.