امیر المؤمنین علیٌّ علیه‌السلام
مِن کِتابهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ: واجعَل لِذَوی الحاجاتِ مِنکَ قِسما تُفَرِّغُ لَهُم فیهِ شَخصَکَ ، وتَجلِسُ لَهُم مَجلِسا عامّا ، فتَتَواضَعُ فیهِ للّه‌ِ الّذی خَلَقَکَ ، وتُقعِدَ عَنهُم جُندَکَ وأعوانَکَ مِن أحراسِکَ وشُرَطِکَ ، حتّی یُکَلِّمَکَ مُتَکلِّمُهُم غَیرَ مُتَتَعتِعٍ ؛ فإنّی سَمِعتُ رسولَ اللّه صلی الله علیه و آله و سلّم یَقولُ فی غَیرِ مَوطِنٍ : لَن تُقَدَّسَ اُمَّةٌ لا یُؤخَذُ لِلضَّعیفِ فِیها حَقُّهُ مِن القَوِیِّ غَیرَ مُتَتَعتِعٍ . ثُمّ احتَمِلِ الخُرقَ مِنهُم والعِیَّ ، ونَحِّ عَنهُمُ الضِّیقَ والأنَفَ ... ؛
امام علی علیه‌السلام
- در فرمان استانداری مصر به مالک اشتر- : و مقداری از وقت خود را به نیازمندان خود اختصاص ده و با آنان در یک مجلس عمومی بنشین و شخصا به مشکلاتشان رسیدگی کن و در آن مجلس برای خداوندی که تو را آفریده است فروتنی نما و سربازان و یارانت را که جزو محافظان و نگهبانان تو هستند از آنان دور بدار ، تا هر که می‌خواهد سخن بگوید بدون لکنت زبان و بی‌ترس و واهمه مطالبش را اظهار کند . چرا که من از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم بارها شنیدم که می‌فرمود : امّتی که در آن حقّ ناتوان ، بدون ترس و واهمه از قدرتمندان گرفته نشود ، هرگز روی رستگاری را نمی‌بیند . همچنین درشتی و درماندگی و ناتوانی آنان در سخن گفتن را تحمّل کن و کم حوصلگی و تکبّر را از خود دور گردان ...
نهج البلاغة : الکتاب 53 منتخب میزان الحکمة : 618
عنه علیه‌السلام
مِن کِتابهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ: ... ثُمَّ اللّه‌َ اللّه‌َ فی الطَّبَقَةِ السُّفلی مِنَ الّذینَ لا حِیلَةَ لَهُم ، مِن المَساکینِ والُمحتاجِینَ وأهلِ البُؤْسی والزَّمنی ، فإنَّ فی هذهِ الطَّبَقَةِ قانِعا ومُعتَرّا ، واحفَظْ للّه‌ِ ما استَحفَظَکَ مِن حَقِّهِ فیِهم ، واجعَلْ لَهُم قِسْما مِن بَیتِ مالِکَ ... وتَفَقَّدْ اُمورَ مَن لایَصِلُ إلَیکَ مِنهُم مِمَّن تَقتَحِمُهُ العُیونُ ، وتَحقِرُهُ الرِّجالُ ، ففَرِّغْ لاُولئکَ ثِقَتَکَ مِن أهلِ الخَشیَةِ والتَّواضُعِ ، فلْیَرفَعْ إلَیکَ اُمورَهُم ، ثُمّ اعمَلْ فیهِم بالإعذارِ إلَی اللّه یَومَ تَلقاهُ ؛ فإنَّ هؤلاءِ مِن بَینِ الرَّعِیَّةِ أحوَجُ إلَی الإنصافِ مِن غَیرِهِم ، وکلٌّ فأعذِرْ إلَی اللّه فی تَأدِیَةِ حَقِّهِ إلَیهِ .
امام علی علیه‌السلام
- در همان فرمان- : دیگر آن که درباره طبقه فرودست (مردم) ، مانند مستمندان و نیازمندان و بینوایان و زمین‌گیر شدگان ، خدا را در نظر گیر ؛ زیرا در میان این طبقه ، تهیدستانی وجود دارند که دست نیاز سوی این و آن دراز می‌کنند و عدّه‌ای هم روی گدایی ندارند . بنابراین ، حقّ آنان را که خداوند ادای آن را از تو خواسته است ادا کن و از بیت المال برای آنان هم سهمی در نظر گیر ...
و به کار کسانی از آنان که به تو دسترسی ندارند و چشم‌ها ، آنان را خُرد و بزرگان ، آنها را حقیر می‌شمارند ، رسیدگی کن و برای این کار از افراد خدا ترس و فروتن و مورد اعتماد خود کسانی را مأمور رسیدگی به امور ایشان کن ، تا احوال آنها را به تو گزارش دهند و آن گاه درباره آنان آن گونه عمل کن که روزی که خدا را دیدار می‌کنی عذرت را بپذیرد ؛ زیرا این‌گروه از مردم به دادگری نیازمندتر از دیگران هستند . پس در ادای حقّ هر یک از اینان ، در پیشگاه خدا عذر و حجّتی داشته باش .
نهج البلاغة : الکتاب 53 منتخب میزان الحکمة : 618
