مسئله ی جوانان و نوجوانان، و امکانات جسمی و روانی و نیازهای مادی و معنوی آنان، اهمیت فوِ العاده ای دارد؛ اگر به داده های دینی نظر کنیم، در می یابیم که در سیره ی پیامبر(ص) و احادیث اهل بیت(علیهم السلام)، این طبقه ی سنی، مورد عنایت بوده اند؛ حتی اگر به صورت معجم لفظی، از طریق کلید واژه های شابّ، شباب، فتیان، شیب، شیخ، اَحداث، شبّان، (اذا بلغ الغلام اشده) و امثال این ها که به نوعی با مفهوم نوجوان وجوان ارتباط دارند، در کتب روایی تفحص کنیم، روایات و مطالب بسیاری را می یابیم که گویای اهمیت این طبقه است. به نمونه هایی از آنها اشاره می کنیم:
امام علی(علیه السلام) مستی را بر چهار صنف می داند: 1. مستی جوانی؛ 2. مستی مال؛ 3. مستی خواب؛ 4. مستی حاکمیت؛[1] آن حضرت، اولین مستی را، مستی جوانی می داند، که از نیروی فوِ العاده ی این دوران حکایت دارد، و نسبت به سرعت گذر از آن نیز هشدار می دهد که چقدر فاصله ی جوانی با پیری کم است؛ و چقدر زندگی دنیا به مرگ نزدیک است؛[2] و در این راستا، سفارش می کند:
جوان های خود را بر اساس آداب زمان خودتان تربیت نکنید و آنان را مجبور نکنید که جوانی خود را مثل جوانی شما بگذرانند، چه این که آنها برای زمانی غیر از زمان شما خلق شده اند.[3]
و در احادیث دیگری آمده است:
خداوند کسی را که جوانی اش را به اطاعت خداوند بگذراند دوست دارد.[4]
خداوند جوان توبه کننده را دوست دارد.[5]
توبه کردن از هر کسی خوب است، ولی در جوانی بهتر است.[6]
خداوند متعال در نزد ملائکه، به جوان عابد افتخار می کند و می فرماید:
ببینید چگونه این بنده ی من از تمایلات خود، به خاطر من گذشته است.[7]
پیامبر اسلام (ص) به شکل و ظاهر زیبای جوانی نیز اهمیت داده و می فرمایند:
خضاب کنید؛ زیرا باعث افزایش جوانی و زیبایی شما می شود.[8]
این تشبه به جوان، فقط در جمال و ظاهر جوانی مطلوب است، نه در رفتار؛ چرا که از مسن ترها انتظار می رود در تصمیم گیری و رفتار، از تجربیات خود به خوبی استفاده کنند و سنجیده تر از جوان ها عمل نمایند و آنان را راه نمایی کنند؛ بدترین پیران از این حیث آن کسی است که تشبه به جوان ها بنماید، و از آن سوی، بهترین جوانان آنانی هستند که تشبه به پیران نمایند.[9]
با نگاهی به سخنان امام خمینی(رحمهم الله) نیز، اهمیت این دوران به خوبی روشن می شود. ایشان بارها به جوانان ابراز ارادت کرده اند و بیش ترین نیروها و امکانات و هم چنین بیش ترین خطر را متوجه این دوران می دانند؛ به اصلاح نفس در جوانی توصیه می کنند و جوان را دارای لطافت قلب، و نزدیک تر به ملکوت اعلا می دانند؛ ایشان می فرمایند:
تا جوانی در دست توست، کوشش کن در عمل و تهذیب قلب و شکستن اقفال آن و رفع حجب، که هزاران جوان، که به افق ملکوت نزدیک ترند، موفق می شوند و یک پیر موفق نمی شود.[10]
با توجه به اهمیت و حساسیت ها و ویژگی های روان شناختیِ این دوران از یک سو، و آمار بالای جمعیت جوان در ایران، از سوی دیگر، دشمن تلاش می کند تا با سرمایه گذاری جدی، آنان را از نظام اسلامی جدا کند.
پی نوشتها:
[1]. قال علی(علیه السلام): اصناف السکر اربعة، سکر الشباب و سکر المال و سکر النوم و سکر الملک: تحف العقول، ص 119.
[2]. ما اقرب الدنیا من الذهاب و الشیب من الشباب: غررالحکم، ج 6، ص 107، ح 9689.
[3]. لا تقسروا اولادکم علی آدابکم، فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم؛ ابن ابی الحدید، ج 20، ص 267، کلمه ی 102.
[4]. ان الله یحب الشاب الذی یفنی شبابه فی طاعة الله: نهج الفصاحه، ح 800.
[5]. ان الله تعالی یحب الشاب التائب: نهج الفصاحه، ح 749.
[6]. التوبة حسنة، لکنه فی الشباب احسن: مجموعه ورام، جلد 2، ص 118.
[7]. ان الله تعالی یباهی الشاب العابد الملائکة، یقول انظروا الی عبدی کیف ترک شهوته من اَجلی: نهج الفصاحه، ح 736.
[8]. مکارم الاخلاِ، ص 43.
[9]. خیر شبابکم من تشبه بالکهول و شر کهولکم من تشبه شبابکم: نهج الفصاحه، ح 1514.
[10]. چون در این مختصر نمی شود دیدگاه امام در مورد جوانان را بیان کرد؛ برای آگاهی بیش تر، ر.ک: تبیان آثار موضوعی، دفتر شانزدهم، جوانان از دیدگاه امام خمینی(رحمهم الله).
منبع: جوانان و تهاجم فرهنگی، محمد کاویانی، مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه (1382).
