امام هشتم ما شیعیان علی بن موسی الرضا علیه السلام در سال 148 هجری قمری در مدینه تولد یافت.[1] آن حضرت در سال 200 هجری به دستور مأمون خلیفه عباسی که در این زمان در مرو بود به خراسان آمد.[2] سرانجام این امام بزرگوار در سال 203 هجری توسط مأمون مسموم و در سناباد دهی از شهر طوس (مشهد فعلی) به خاک سپرده شد.[3]
قبر شریف آن حضرت در محلی است که پیش از آن هارون در آنجا دفن شده بود. امام رضا علیه السلام به اباصلت هروی محل قبر خویش را نشان داد و فرمود: (مأمون می خواهد قبر پدر خود را قبله من کند (من پشت سر هارون قرار داشته باشم) و مرا در این مکان مدفون سازد امّا سنگی ظاهر خواهد شد که نخواهند توانست آن را حرکت دهند و یا قطعه ای از آن جدا سازند سپس حضرت خاک طرف قبله را بوئید و فرمود: زود باشد که قبر مرا در این موضع حفر نمایند).[4]
آن حضرت سپس به معجزه ظاهر شدن آب در قبر و ماهیانی در آن آب و سپس ناپدید شدن ماهیان و خشک شدن آب اشاره فرمود.[5]
قبر مطهر امام رضا علیه السلام طبق وصیت آن حضرت با قبر هارون سه ذراع فاصله داشت.[6]
ابن بطوطه که در سال 734 از طوس و آستان قدس رضوی دیدار داشته این گونه می نویسد.
اصل قبر در سرداب مقدس قرار دارد که اطراف آن با مصالح محکم پوشانده شده است ؛
(مشهد مکرم امام رضا علیه السلام قبه های بزرگ دارد. قبر امام در داخل زاویه ای است که در کنار آن مدرسه و مسجدی قرار گرفته... روی قبر صندوقی چوبی قرار دارد که سطح آن را با صفحات نقره پوشانده اند، از سقف مقبره قندیل های نقره آویزان است).[7]
امروزه قبر مطهر امام رضا علیه السلام در داخل ضریحی قرار دارد. اطراف بنایی که ضریح در آن قرار دارد رواق های متعددی ساخته شده است. رواق ها بناهایی سر پوشیده هستند با ارتفاع های مختلف که گرداگرد مرقد مطهر امام رضا علیه السلام می باشند. از جمله این رواق ها می توان (دارالحفاظ) (دار السیاده)، (دار السلام) و... اشاره کرد.
بر روی قبر مطهر امام رضا علیه السلام تا به حال پنج ضریح نصب شده است. واقف ضریح دوم آن، هنگام ساخت و نصب آن یاد آور شده بود که این ضریح هرگز نباید از روی قبر مطهر برداشته شود، پس از ساخت ضریح پنجم برای حل این مشکل ضریح دوم حدود 3 متر با خاک برداری که صورت گرفت پایین تر برده شد.
و ضریح پنجم روی آن قرار گرفت. (سال 1379 شمسی)
طول ضریح پنجم (فعلی) 78 / 4 متر و عرض 73/3 متر با ارتفاع 96/3 متر و وزن12 تن می باشد. پیرامون ضریح سوره های هل اتی و یس خوشنویسی شده است.[8]
علاوه بر تعویض ضریح مطهر امام رضا علیه السلام در سال 1379 سنگ مضجع شریف آن حضرت نیز تعویض شد. بر خلاف سنگ پیشین که مرکب از 11 قطعه بوده سنگ مرمر فعلی یکپارچه می باشد و در نهایت جلا و زیبایی حجّاری شده است.[9]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. زندگانی تحلیلی پیشوایان ما، عادل ادیب، ترجمه اسد الله مبشری.
2. زندگانی سیاسی هشتمین امام، جعفر مرتضی حسینی، ترجمه دکتر سید خلیل خلیلیان.
3. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، رسول جعفریان.
پی نوشتها:
[1]. شیخ مفید، الارشاد، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، بی تا، ج2، ص239.
[2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، 1375ش، چاپ پنجم، ج13، ص5649.
[3]. شیخ مفید، همان، ج2، ص263.
[4]. مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، قم، سرور، 1382ش، چاپ نهم، ص940.
[5]. همان.
[6]. همان، ص953.
[7]. به نقل از سایت تبیان، www.tebyan.net.
[8]. همان.
[9]. به نقل از سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، www.mums.ac.ir.
منبع: اندیشه قم
