برای پاسخ به این سئوال ابتداء به ضرورت خدمت سربازی برای امنیت کشور و سپس به حکم آن از نظر اسلام پرداخته می شود. بدیهی است که برای هر ملت و حکومتی ایجاد امنیت در جامعه و مصونیت مرزهای کشورشان از تجاوز بیگانگان و اشرار، از اهداف اساسی محسوب می گردد و این هدف بدون وجود نیروی نظامی و انتظامی مقتدر میسر نمی شود. نخستین چیزی که برای تشکیل یک ارتش مقتدر مورد نیاز است، تأمین نیروی انسانی متخصص و نیمه متخصص می باشد که معمولاً تأمین نیروی انسانی نیروهای متخصص مقتدر از طریق سربازان و درجه داران وظیفه صورت می گیرد و در بسیاری از کشورهای جهان از همین شیوه استفاده می شود. امروزه حفظ و افزایش امنیت و اقتدار با تکیه بر عزم ملی و قدرت نظامی از چنان اهمیتی بر خوردار است که بدون آن، استقلال، پیشرفت های علمی، رشد اقتصادی و رفاه عمومی یا میسر نیست و یا با مشکلات جدی روبرو می شود این مسئله برای کشور ما از حساسیت بیشتری برخوردار است زیرا هم در منطقه استراتژیک و پرحادثه خاورمیانه قرار دارد و هم همسایگانی دارد که به دلایل مختلف موجب ناامنی مرزهای کشور می شوند و هم چنین بخاطر ایستادگی بر ارزش های اسلامی و انقلابی، تهدید هایی از طرف قدرت های استکباری متوجه اوست. لذا حفظ و افزایش توان نظامی و انتظامی از اولویت بسزایی برای جمهوری اسلامی برخوردار است و یک امر ضروری می نماید. به نظر می رسد این امر مهم بدون استفاده از نیروی جوان و انبوه و کارساز سربازان وظیفه میسر نمی شود بنابراین استفاده از نیروی جوانان در زمان صلح برای حفظ و افزایش امنیت کشور در قالب خدمت سربازی یک امر ضروری است همان طوری که در زمان جنگ هم عمده نیروهای کارآمد را جوانان تشکیل می دهند.
از نظر فقه اسلامی نیز در زمان صلح حفظ و تقویت قوای نظامی جامعه اسلامی یک امر ضروری است و باید توان و آمادگی دفاعی در حدی باشد که موجب ترس دشمنان بشود و به فکر تجاوز نیفتند.
ولی فقیه با توجه به اختیاراتی که اسلام به او داده است می تواند با استفاده از احکام حکومتی نیازهای جامعه اسلامی را تأمین کند. زیرا اسلام علاوه بر احکام اولیه دارای احکام ثانویه و احکام حکومتی نیز می باشد. احکام حکومتی تصمیماتی هستند که (ولی امر) در سایه قوانین شریعت و رعایت و موافقت آنها به حسب مصلحت وقت اتخاذ می کند و طبق آنها مقرراتی وضع نموده به موقع اجرا درمیآورد. احکام حکومتی لازمالاجرا و مانند شریعت دارای اعتبار می باشد با این تفاوت که این مقررات قابل تغییر و در ثبات و بقا، تابع مصلحتی می باشند که آنها را به وجود آورده است. دوره خدمت سربازی برای حفظ امنیت و توان نظامی مملکت اسلامی یک نیاز ضروری است و جزء مصالح نظامی اسلامی محسوب می گردد و چون در نظامی صورت می گیرد که در رأس آن ولی فقیه قرار دارد لذا از شرعیت برخوردار است و از باب احکام حکومتی و طبق موازین اسلام می باشد. نکته دیگری که بیان آن برای پاسخ به این سئوال لازم است این است که هرچند خدمت سربازی در دوران حکومت پهلوی هم وجود داشته است امّا این دلیل بر نامطلوب بودن آن ندارد زیرا بسیاری از امور و مسائل برای بقاء یک جامعه ضروری هستند البته همین مسائل ضروری و طبیعی در حکومت اسلامی جهت گیری ارزشی و دینی پیدا می کند لذا سربازی برای یک حکومت طاغوتی و ستمگر با سربازی برای یک حکومت اسلامی تفاوت بسیار دارد. در همین رابطه امام خمینی (ره)، در پاسخ به نماینده دولت فرانسه که می گوید: شما چرا گفتید که سربازها فرار کنند؟ (چند ماه قبل از پیروزی انقلاب)، می فرمایند: (... اول ناراحتی هایتان در مورد فرار سربازان، باید بگویم قضیه سربازی، هر وقت این امر قانونی باشد و دولت هم قانونی باشد و مطابق با آرای ملت، سربازگیری را خودش اعلام کند که بیایند خدمت کنند. ایران مع الاسف نه مجلس قانونی دارد، نه شاه قانونی و نه دولت قانونی. ما اعتقاد داریم که شاه و دولت غاصب است... سرباز در یک دولت غاصب سرباز نیست).[1] و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی وقتی به امام (ره) گزارش می دهند که پادگان ها سرباز کم دارد ایشان می فرماید: ( باز این مطلب را باید به ملت عرض بکنم که سرباز بودن برای ملت امروز جزء وظایف است. نگذارد ملت که این پادگان در ارتش تهی بشود... الان یک امر الهی است. دفاع از مملکت اسلامی، دفاع از نوامیس مسلمین از واجبات شرعیه الهیه ای است که بر همه ما واجب است).[2] با توجه به مطالب گفته شده، خلاصه پاسخ این می شود که دوره خدمت سربازی در شرایط کنونی برای حفظ و افزایش امنیت و توان نظامی یک ضرورت و به مصلحت کشور است و از باب احکام حکومتی شرعیت می یابد و با عدالت اسلامی هم ناسازگاری ندارد.
پی نوشتها:
[1]. صحیفه امام، ج5. ص208، 20 / 9/ 57.
[2]. صحیفه امام. ج13، ص176، 11 / 6 / 59.
منبع: اندیشه قم
