در خصوص روزه در روز عاشورا و تاسوعا در بین مذاهب اسلامی ما را راهنمائی کنید؟

روزه روز عاشورا قبل از واجب شدن روزة ماه مبارک رمضان، واجب بوده است.[1] در بین فرق و مذاهب اسلامی از این جهت اختلافی نیست، تنها شافعی ها اعتقاد دارند که روزه روز عاشورا قبل از روزه ماه رمضان واجب نبوده است. ولی در مقابل او همه مذاهب اسلامی به واجب بودن آن اعتقاد دارند.[2]
شیعه و علمای شیعه نیز قبل از ماه مبارک رمضان، روزة عاشورا را واجب دانسته ولی در نحوة وجوب آن اختلاف دارند، عده ای اعتقاد به وجوب تطوّعی دارند. به این معنا که فقط روزة روز عاشورا واجب نبوده و از هر ماه دو سه روز آن روزه واجب شده بود. و عده ای هم اعتقاد به وجوب عینی آن داشته و می گویند روزة روز عاشورا اختیاری بین فدیه و روزه بوده، و روزه افضل بوده است.[3]
پس علماء بر واجب بودن روزة عاشورا قبل از واجب شدن روزة ماه مبارک رمضان اجماع دارند. امّا بعد از واجب شدن روزة ماه رمضان،‌روزة عاشورا حکم استحباب را گرفته است. چون عاشورا یکی از روزهای مهم در طول تاریخ بوده است. عرب این روز را روز جشن ملی دانسته و در آن، به جشن می پرداختند،[4] و قبل از آن هم اتّفاقات مهمّی در این روز افتاده است. تولد حضرت عیسی و ابراهیم علیه السلام در این روز بوده و شکافته شدن دریا در مقابل حضرت موسی و هلاکت فرعون،‌قبولی توبه حضرت آدم و به کوه جودی نشستن کشتی حضرت نوح، در این روز بوده است. از این رو، روزة این روز مستحبّ بوده و در روایات آمده است که پیامبر در این روز روزه می گرفته و به دیگران هم سفارش می کرد. علی علیه السلام روزة این روز را موجب آمرزش گناهان سال می دانستند.[5] روز تاسوعا را هم روزه به خاطر اینکه متصل به عاشورا بوده روزه می گرفتند. ثانیاً به خاطر اینکه یهود روزه را فقط در روز دهم یعنی عاشورا تعیین کرده بودند، به جهت مخالفت و عدم مشابهت به آنها، مسلمانان تاسوعا را هم روزه گرفته و از طرفی به جهت احتیاط در رویت هلال و جهات دیگر، تاسوعا هم روزه گرفته می شد.[6]
این وضع ادامه داشت و مسلمین روز تاسوعا و عاشورا را روزه می گرفتند تا اینکه واقعه غم بار و مصیبت بار عاشورا و حادثه جانسوز شهادت مظلومانه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا اتفاق افتاد.
بنی امیه به جهت پیروزی ظاهری بر امام علیه السلام این روز را روز مبارکی دانسته و در آن روز به جشن پرداخته و آذوقه سال را به خانه آورده و این روز را روزه گرفته[7] و جشن و سرور را هر سال تکرار می کردند.
از این رو ائمه علیه السلام و به طبع آنها فقهای دوراندیش هم، از روزه این روز نهی کرده و روزه این روز مکروه شد امام صادق علیه السلام در این خصوص می فرمایند:
(روز عاشورا و تاسوعا را روزه نگیرید، چون این روز مصیبت اسلام و اهل بیت علیهم السلام است. و اگر کسی در این روز، روزه بگیرد، با آل زیاد محشور می­شود. و اگر کسی آذوقه به خانه ببرد، برکت از مال او و اهل بیت او برداشته شده شیطان در آن شریک می شود...)[8]
امام رضا علیه السلام هم می فرماید:
(این روز، روزی است که بنی امیه در آن روز، روزه می گیرند و در این روز اسلام و مسلمین عزادار شدند، پس در این روز، روزه نگیرید. هر کس در این روز، روزه بگیرد، همچون آل امیه، آتش جهنم نصیبش خواهد شد.)[9]
بنابراین قبل از واقعه عاشورا، اختلاف بین فرق و مذاهب اسلامی در روزة روز عاشورا نبوده است. و بعد از واقعه عاشورا هم تنها اختلاف با بنی امیه می باشد .که آنها هم دشمنی خود را با اسلام و اهل بیت، آشکار کرده و در آتش ابدی، ماندگار هستند.[10]
روزه روز تاسوعا هم بجهت روز عاشورا مطرح می باشد. و تنها در یک حدیث از امام صادق علیه السلام از روزة روز تاسوعا هم نهی شده است.[11] که متن حدیث در بالا ذکر شد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1- عاشورا چه روزیست تالیف عماد الدین حسینی اصفهانی.
2- وسائل الشیعه،شیخ حر عاملی ، جلد 7، باب 21.

پی نوشتها:
[1] . صفاتی، زهره، (زیارت در پرتو ولایت)، آیات بیّنات، دوّم، 1383 شمسی، صفحه 156.
[2] . نووی، محیی الدین، المجموع، دارالفکر، بیروت، بی تا، جلد 6، صفحه 212.
[3] . علامه حلّی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، طبع قدیم، جلد 2، صفحه 556.
[4] . حسینی اصفهانی، عاشورا چه روز است، شرکت سهامی طبع کتاب اوّل 1348 شمسی، صفحه 208.
[5] . خوانساری، حسین، مشارق الشموس فی شرح الدروس، مؤسسة ال البیت الاحیاء التراث. بیروت، بی تا، جلد 2، صفحه 457.
[6] . المجموع، جلد 6، صفحه 216.
[7] . زیارت در پرتو ولایت ، صفحه 152 زیارت عاشورا،‌ یوم تبرکت به بنوامیه.
[8] . مشارق الشموس، جلد 2، صفحه 458.
[9] . سبزواری، محمد باقر، ذخیرة العباد،مؤسسة ال البیت، بیروت، بی تا، جلد 3، صفحه 520.
[10] . زیارت در پرتو ولایت ، صفحه 60.
[11] . حرّ عاملی، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت،‌لبنان، اوّل، بی تا، جلد 7، باب 21، صفحه 34.
منبع: اندیشه قم