درباره خون گریستن امام سجاد علیه السلام وقتی به یاد کربلا می افتاد، توضیح دهید آیا چنین امری صحت دارد و خون گریه کردن به چه معناست؟

امام سجاد علیه السلام (فرزند امام حسین علیه السلام ) یکی از حاضران و ناظران صحنه ی خونین کربلا در سال 61 هجری بودند. از نزدیک شهادت پدر بزرگوارش، عموی عزیزش حضرت عباس و برادرانش علی اکبر و علی اصغر علیه السلام و شهادت تمام یاران امام و برخی از صحابه ی رسول خدا و بنی هاشم را در کربلا مشاهده نمود و عمق فاجعه ی دردناک این حادثه و هتک حرمت اهل البیت علیه السلام و اسارت آن ها را به خوبی درک کرد، و هر انسانی به جای او بود از شدت غم و اندوه، قالب تهی می کرد. امام سجاد علیه السلام ندای "هل من ناصر ینصرنی" پدرش را می شنید و با آن که از شدّت بیماری، در بستر افتاده بود، می خواست به سوی میدان برود که امام حسین علیه السلام به خواهرش ام ّکلثوم فرمود: "او را نگاه دار، که از نسل پیامبر در زمین باقی بماند." امام زین العابدین علیه السلام به همراه عمّه و خواهران و سایر اسیران بنی هاشم و غیر آن ها، به اسارت برده شد و فشارهای روحی و روانی سختی را متحمّل گردید و در عین حال برای ابلاغ پیام سیدالشهدا علیه السلام خطبه ها ایراد فرمود و در این کار، با موفقیت کامل و پیروزمندانه بر دشمنان و بنی امیه فائق آمد و همراه عمه اش زینب، انقلاب دیگری در اجتماع آن روز و جامعه غفلت زده اسلامی به پا کردند. . یکی از القاب آن حضرت "بکّاء" بود به معنای بسیار گریه کننده ؛ البته خون دل خوردن حضرت از فراق پدرش امام حسین می تواند توجیه گر این اصطلاح باشد.[1] منظور از "خون گریه کردن" این است که عمق مصیبت و عزاداری امام سجاد علیه السلام بیان شود و در هر صورت، اگرکسی از فراق عزیزان تاحدی گریه کند که اشک چشمش خشک شود در این حالت گفته می شود به جای اشک خون گریه می کند[2].
امام علیه السلام با به یاد آوردن حادثه ی عاشورا و خاطرات پدر و یاران و برادرانش گریه می کرد و اساساً، چنان که اخبار صحیح گزارش می دهند، آسمانها [3]2و زمین3[4] و حیوانات وحشی و جمادات و نباتات و مجردات، اعم از جنیان[5]و پریان[6] (ملائکه)، در عزای سالار شهیدان علیه السلام گریستند و مدت ها ماتم آن ها ادامه داشت. این اخبار از طریق علمای عامه نیز نقل شده است و از لحاظ تکوینی صحیح می باشد و هیچ خدشه ای بر آن ها وارد نیست؛ چرا که بر اساس احادیث فراوانی، امام حجّت خدا است و تمام موجودات، در تکوین وجودشان به وجود او وابسته است و در حقیقت برقراری آسمان ها و زمین و حیات موجودات و استمرار آن، از وجود امام و حجت الهی سرچشمه می گیرد و سلسله حیات در هستی، متعلق و مشروط به وجود آن ها است.[7] پس در این اندیشه اصیل، جای هیچ تردید نیست که مخلوقات هستی در فقدان حجت الهی یک صدا ناله سر دهند. چه رسد به این که حجت خدا به دست جمعی ظالم و سفّاک با آن وضع فجیع و درد آور به شهادت رسد و فرزندانش و اهل حرمش اسیر و غارت زده شوند؛ اما فقدان ولایت اگر برای انسان قابل تحمل باشد که برای انسان واقعی نیست برای موجودات دیگر تحمل ناپذیر است و آن ها بر اساس آن ودیعه الهی بهترین اظهار تأسف را برای این مصیبت ابراز و اظهار می کنند که خون گریستن یکی از مصادیق آن است. در زیارت ناحیه ی مقدسه می خوانیم: "برای گریه در عزای تو اگر اشک تمام شود خون گریه می کنم"؛[8]
لئن اخرتنی الدهور و عاقنی عن نصرک المقدور لابکینّک صباحاً و مساءً فلا ندبنّک صباحاً و مساءً و لابکینّ علیک بدل الدموع دما.ً[9]
که حضرت فرموده باشد: "به قدری بر تو(امام حسین علیه السلام ) گریه می کنم که اگر اشکم تمام شد، به جای اشک از چشمانم خون جاری شود."
بنابراین، (خون گریستن) ممکن است کنایه از شدّت حزن و اندوه و عظمت مصیبت باشد که به امام سجاد علیه السلام نسبت می دهند، همان گونه که در این زیارت که به امام زمان علیه السلام منتسب است حضرت چنین فرموده است.
طبق نقل منابع معتبر امام زین العابدین بسیار می گریست: "و لقد کان بکی علی ابیه الحسین عشرین سنة.[10] یعنی برای پدرش حسین علیه السلام بیست سال گریه کرد. یک روز غلامش عرض کرد: ای پسر رسول خدا، حزن و اندوه شما کی تمام می شود؟ امام فرمود: وای بر تو! یعقوب نبی با این که دوازده پسر داشت، در فراق یوسف به قدری گریست که چشمانش نابینا شد، و اینک من که شاهد شهادت پدرم و عمویم و هفده نفر از اهل بیتم بودم، چگونه حزن من تمام شدنی است؟[11]
امام سجّاد علیه السلام با این حالت گریه ها و عزاداری خویش، از ارزش ها دفاع می کرد و میراث عاشورا را زنده نگاه می داشت و درس توحید،و اخلاق می داد و می فرمود: "قتل ابن رسول الله جائعاً، قتل ابن رسول الله عطشاناً"؛ پس گریه های امام زین العابدین علیه السلام ، خون دل بود که جاری می شد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1- عزادری مراجع دین؛ربانی خلخالی
2- اصول صحیح عزاداری ؛معاونت فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور.

پی نوشتها:
[1] . بحارالانوار، مرحوم مجلسی، ج 45، ص 46. الدمعة الساکبة، ج 4، ص 334.
[2] . نویسنده: امیرعلی حسنلو
[3]. بحارالانوار، ج 45، ص 206، 207.
[4] . همان، ج 45، ص 218.
[5] . همان، ج 45، ص 233.
[6] . همان، ج 45، ص 220، 229.
[7] . در جلد 45 بحارالانوار روایات زیادی درباره خون گریستن آسمان و زمین وارد شده است ر.ک: ص 211، حدیث 25 و 26 . 19 و حدیث 40 و 41، ص 217.
[8] . متن کامل زیارت ناحیه ی مقدسه در بحارالانوار، ج 45، ص 65 الی 72 آمده است که نام شهیدان را یکایک می شمارد و سلام می دهد. شایان ذکر است که مرحوم فیض الاسلام در کتاب ترجمه خاتون دوسرا، زندگی حضرت زینب (س) در ص 217 آورده است که زیارت ناحیه مقدسه از امام حسن عسکری و تاریخ صدور آن سال 252 هجری قمری است و ولادت حضرت امام زمان در سال 255 یا 256 است،
[9] . سوگ نامه آل محمد، محمد اشتهاردی، ص 154 و 156، انتشارات ناصر، سال 71، چاپ سوم.
[10] . بحارالانوار، ج 46، ص 63.
[11] . ر. ک: همان ص 63.
منبع: اندیشه قم