با عرض سلامدجال از ریشه دجل به معنای دروغگو است و بر اساس آنچه از ظاهر اخبار استفاده می‌شود دجال فردی است که در آخرالزمان و پیش از قیام مهدی (ع) خروج می‌کند و انسان غیر عادی است و با انجام کارهای شگفت‌انگیز جمع زیادی از مردم را می‌فریبد و سرانجام در منطقه شام به هلاکت می‌رسد و اینکه آیا دجال شخص واحد با آن ویژگیها می‌باشد یا یک تفکر و جریان الحادی است در این مورد احتمالات مختلف و متعدد وجود دارد. 1- دجال نام شخص معینی نیست بلکه هر کسی که با ادعای پوچ و بی اساس و حیله گری سعی در فریب مردم داشته باشد دجال است و از احادیث نیز این نکته قابل استفاده است. پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: لاتقوم الساعه حتی یخرج المهدی من ولدی و لا یخرج المهدی حتی یخرج ستُّون کذابا کلهم یقول انا نبی یعنی قیامت بر پا نمی‌شود تا وقتی که مهدی (ع) ازفرزندانم ظهور کند و مهدی (ع) قیام نمی‌کند تا وقتی که شصت دروغگو خروج کند(1) و در روایتی دیگر از پیامبر نقل شده است که: (پیش از خروج دجال بیش از هفتاد دجال خروج خواهد کرد)(2). با توجه به روایات می‌توان گفت که دجال‌ها متعدد و متنوع است و دجال واقعی همان که در روایت از آن شخص معینی قصد شده است و دجال‌های دیگر که افراد شیاد و حیله‌گری که در پدیده‌های اجتماعی با ظاهر شدن سعی در فریب مردم دارند. 2- دجال کنایه از کفر جهانی و فرهنگ مادی است که بر همه جهان سیطره دارد کشورهای مبتکری که از لحاظ قدرت مادی و صنعتی قوی هستند و مسلمانان را به نوع می‌فریبند و مرعوب خویش می‌سازند تا آن جا که مسلمانان خود را در برابر آنها خود باخته تلقی می‌کنندکشورهای مبتکر خصوصا استکبار جهانی با سیطره صنعتی و پیشرفت خود همه جای عالم سر می‌کشد و سعی در فریب مردم دارند. برای آگاهی بیشتر در این زمنیه ر. ک: 1- دادگستر جهان، ابراهیم امینی. 2- عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه عباس جلالی. 3- چشم به راه مهدی، جمعی از نویسندگان مجله حوزه.
