فروش
«معاملات» عبارت از احکام شرعی متعلق به امور دنیاست به اعتبار بقای شخص؛ مانند بیع، رهن، اجاره، نکاح و جز آن‌ها... و بالجمله آنچه مقصود اهم از آن دنیا باشد، معامله است. [۱]
مقداری پول از راه غیر قانونی به دست آورده ام (فروش بنزین وانت) و آن را به صاحبانش هم نمی توانم برگردانم. با این پول باید چه کار کنم؟
چنانچه بتوانید با این پول بنزین آزاد بخرید و از آن برای حمل و نقل وانت استفاده کنید مشکلی نخواهید داشت.
چنانچه بتوانید با این پول بنزین آزاد بخرید و از آن برای حمل و نقل وانت استفاده کنید مشکلی نخواهید داشت.
عنوان سوال:
مقداری پول از راه غیر قانونی به دست آورده ام (فروش بنزین وانت) و آن را به صاحبانش هم نمی توانم برگردانم. با این پول باید چه کار کنم؟
پاسخ:
چنانچه بتوانید با این پول بنزین آزاد بخرید و از آن برای حمل و نقل وانت استفاده کنید مشکلی نخواهید داشت.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا با پول به دست آمده از درآمد فروش تریاک و مواد مخدر می تواند حج برود و اینکه آیا این حج کفایت میکند ؟
- ما پس از پی بردن به حرام بودن فروش سیگار کسب را جمع کرده و تمامی سیگارها را یکجا فروختیم. آیا این پول هم حرام است و باید با این پول اگر حرام است چه کار کنیم؟
- من یک جای خصوصی مشغول به کار هستم که بعضی روزها برای کار دفتری به بیرون می روم. برای ایاب و ذهاب مقداری پول به من می دهند و من با خط اتوبوس رفت و آمد می کنم و مقداری از پول اضافه می آید و من برای خودم بر می دارم. این مساله چه حکمی دارد؟
- در صورتی که مقداری پول به کسی قرض داده باشیم و روز پرداخت خمس مال برسد اما آن پول به دست ما نرسیده باشد و پس از مدتی آن پول به دست ما برسد در حالیکه خود مقروض باشیم آیا به آن پول خمس تعلق می گیرد؟ (با توجه به اینکه اگر آن مال زودتر به دست ما می رسید قرض را پرداخت می کردیم و خمس به آن تعلق نمی گرفت)
- این جانب ملک موروثی پدری را فروخته و جهت تحصیل فرزندانم در شهر، منزلی خریداری نموده ام آیا به پول به دست آمده از فروش ملک ارث پدری خمس تعلّق می گیرد؟
- پس از مدتی توانستم منزلی بخرم اما جهت سرمایه گذاری در کار مجبور هستم آن را بفروشم، آیا پس از فروش و مصرف پول آن جهت کسب درآمد مشروع باید خمس آن را بپردازم؟
- اگر خانمی از جایی برایش مقداری پول رسیده که واجب الحج شده است و در حال حاضر ثبت نام برای حج ندارند آیا می تواند صرف کار دیگری نماید؟
- در بین مردم رایج شده که برای اجاره منزل فقط مقداری پول در ابتدا به صاحب خانه می دهند و دیگر اجاره نمی پردازند، این کار چه حکمی دارد؟
- شخصی برای خرید لباس مقداری پول بیعانه داده است ولی بعدا از خریدن آن پشیمان می شود و دو روز دیرتر از روز موعد، برای گرفتن پولش اقدام کرده است اما فروشنده به بهانه از دست دادن مشتری، پول را نداده و نزد خود نگه می دارد. تکلیف چیست؟
- شخصی به این جانب مقداری پول داده است تا با پولی که خود داشتم ماشینی خریده و ماهیانه مبلغ معیّنی به عنوان سود پول به او بدهم آیا این کار جایز است؟ و در صورت عدم جواز راه شرعی آن چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] آیا قسمتی از پولی که در دست بنده امانت است میتوان خرج نمایم و بعد پول را سر جایش برگردانم؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا قسمتی از پولی که در دست بنده امانت است میتوان خرج نمایم و بعد پول را سر جایش برگردانم؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی اتومبیل وانت خود را که جهت کار و کسب استفاده میکرده، به فروش رسانده تا خانه مورد نیاز خود را بخرد. آیا به پول آن خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب مقداری پول که از درآمد سال خمسی ام بوده، برای خرید یک وانت پرداخته ام و بقیه آن را نیز از درآمد سال می پردازم. با توجه به اینکه وانت مذکور برای کسب و کار و امرار معاش من است، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی اتومبیل وانت خود را که جهت کار و کسب استفاده می کرده بفروش رسانده تا خانه ای خریداری کند، آیا به پول آن خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] فرزندی با پدر زندگی میکند حدود 700/000 تومان پول به دست میآورد مقداری با کار و مقداری از پدر هدیه گرفته آیا خمس دارد یا خیر؟
- [سایر] برای گسترش و توسعه کار احتیاج به مبلغی پول داشتم تا در بانک بگذارم و از آن وام بگیرم. لذا مجبور به گرفتن نزول شدم. بطوریکه بعد از یک ماه، اصل پول و 500 هزار تومان بهره باید برگردانم. حکم وامی که با سپردهگذاری این پول گرفتم و گسترش کاری که با این وام داشتم چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] مغازه داری که حساب سال او رسیده و مقداری پول در دست اوست و مقداری هم طلب دارد، چگونه باید خمس خود را حساب کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا کسی که مقداری پول دارد و خمس آن را داده است، میتواند با کسانی که خمس پول خود را ندادهاند، کار شریکی انجام دهد؟
- [سایر] من یک زمانی با قمار بازی مقداری پول کسب کردم که مبلغ آن زیاد هم نبود، چند بار توبه کردم، ولی باز رفتم به سراغش، الآن پشیمانم اما در حال حاضر از دستم بر نمیآید این پولها را برگردانم. حال باید چه کنم؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لباسهائی را که برای دوختن نزد خیّاط می آورند، طلائی را که نزد زرگر برای تعمیر می گذارند، کتابهائی که برای صحافی یا فروش به صحّاف و کتابفروش می سپارند و وسایلی که برای تعمیر و اصلاح نزد تعمیر کار می برند چنانچه صاحب آن‌ها مجهول باشد و بسراغ آن‌ها نیاید پس از جستجو و تحقیق اگر از آمدن صاحب آن‌ها مأیوس شوند بنابر احتیاط واجب باید از طرف صاحبانش آن‌ها را صدقه بدهند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر با سودی که از کسب و کار به دست آورده، پیش از پرداختن خُمس، اثاثیه ولوازم منزل یا کتاب و مانند اینها را بخرد، هر وقت به طور کلّی احتیاج او از آن‌ها برطرف شد، تا وقتی آن‌ها را نفروخته، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد و پس از فروش چنانچه پول آن‌ها را در مؤونه دیگری صرف نکند، باید خُمس آن را بپردازد. حکم زیورآلات زنانه نیز اگر وقت زینت کردن با آن‌ها بگذرد همین است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر جاعل مزد معیّنی برای کار قرار ندهد، مثلاً بگوید هرکس بچه مرا پیدا کند، پول به او میدهم ومقدار آن را معیّن نکند، چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد، بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر جاعل مزد معینی برای کار قرار ندهد، مثلا بگوید هر کس بچه مرا پیدا کند پول یا مژدگانی به او می دهم و مقدار آن را معین نکند جعاله صحیح نیست ولی چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد بدهد.
- [آیت الله مظاهری] اگر محتکر رفع ید از کار زشت خود نکرد، حکومت اسلامی اوّلًا اخطار و امر به فروش آن جنس میکند، و اگر به کارش ادامه داد، حکومت اسلامی آن جنس را به قیمت متعارف میفروشد و پول آن را به محتکر میدهد.
- [امام خمینی] اگر بانک یا مؤسسه دیگر پولی به شخص بدهد و حواله کند که این شخص پول را در محل دیگر به شعبه بانک یا طرف خود بپردازد پس اگر مقداری به عنوان حق زحمت بگیرد اشکال ندارد، و همین طور اگر به عنوان فروش اسکناس به زیادتر باشد، مانع ندارد، و اگر قرض بدهد و قرار نفع بگذارد، حرام است، اگر چه قرار نفع صریح نباشد و قرض مبنی بر آن باشد، ولی اصل قرض صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بانک یا موءسسه دیگری، پولی به شخصی بدهد و حواله کند که این شخص پول را در محلّ دیگری به شعبه بانک یا طرف خود بپردازد و مقداری به عنوان حقّالزّحمه بگیرد، اشکال ندارد و همین طور اگر به عنوان فروش اسکناس به زیادتر باشد، مانعی ندارد و اگر قرض بدهد و قرار سود بگذارد، حرام است اگرچه قرار سود صریح نباشد و قرض مبنی بر آن باشد و اصل قرض نیز خالی از اشکال نیست.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه چیزی را پیدا کند که اگر بماند فاسد میشود، باید تا مقداری که ممکن است آن را نگهدارد، بعد قیمت کند و خودش بردارد یا بفروشد و پول آن را نگهدارد و احتیاط مستحب آن است که در صورت امکان برای فروش آن به خودش یا به دیگری، از حاکم شرع اجازه بگیرد و در هر صورت باید اعلام را یک سال ادامه دهد تا اگر صاحب آن پیدا شد، پول آن چیز را به او تسلیم کند و اگر صاحب آن پیدا نشود، از طرف او صدقه بدهد و احتیاط واجب آن است که برای صدقه دادن از حاکم شرع اجازه بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] بعضی از معاملات مکروه از این قرار است : اول : ملک فروشی ، مگر اینکه مالک دیگری با پول آن بخرد . دوم : قصابی . سوم : کفن فروشی . چهارم : معامله با مردمان پست . پنجم : معامله بین اذان صبح و اول آفتاب . ششم : آنکه کار خود را خرید و فروش گندم ، وجو ، ومانند اینها قرار دهد . هفتم : آنکه برای خریدن جنسی که دیگری میخواهد بخرد ، داخل معامله او شود . معاملات حرام
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مقداری پول به کسی بدهد که بعد از چند روز در شهر دیگر زیادتر بگیرد ، مثلاً نهصد و نود تومان بدهد که بعد از ده روز در شهر دیگر هزار تومان بگیرد ربا وحرام است ، ولی چناچه کسی که زیادی را می گیرد در مقابل زیادی جنس بدهد یا عملی انجام دهد اگر آن جنس ویا عمل از لحاظ ارزش با آن زیادی تقریباً مساوی باشد ونیز این کار راهی و حیله ای برای فرار از ربا نباشد ، اشکال ندارد .