عقد نکاح
نکاح در لغت بنابر مشهور به معنی وطی است. پس استعمال آن در عقد و تزویج مجاز خواهد بود.
آیا رشد مالی و غیر مالی در صحت عقد نکاح معتبر است؟ به بیان دیگر نکاح بالغ غیر رشید و بالغه رشیده چه حکمی دارد؟
طرفین باید در مسائل مربوط به ازدواج و تعیین مهریه رشید باشند و اگر زوجه باکرهاست اجازه پدر نیز لازم است.
طرفین باید در مسائل مربوط به ازدواج و تعیین مهریه رشید باشند و اگر زوجه باکرهاست اجازه پدر نیز لازم است.
عنوان سوال:
آیا رشد مالی و غیر مالی در صحت عقد نکاح معتبر است؟ به بیان دیگر نکاح بالغ غیر رشید و بالغه رشیده چه حکمی دارد؟
پاسخ:
طرفین باید در مسائل مربوط به ازدواج و تعیین مهریه رشید باشند و اگر زوجه باکرهاست اجازه پدر نیز لازم است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا رشد مالی و غیر مالی در صحت عقد نکاح معتبر است؟ به بیان دیگر نکاح بالغ غیر رشید و بالغه رشیده چه حکمی دارد؟
- آیا همان گونه که در صحّت معاملات علاوه بر بلوغ، رشد را نیز لازم می دانید، می توان (مسؤولیّت کیفری) را زمانی متوجّه کودک دانست که علاوه بر برخورداری از بلوغ شرعی، دارای رشد جزایی نیز باشد؟
- در رساله جنابعالی آمده: (اگر دختر عاقله بالغه رشیده نیاز به شوهر داشته باشد، و پدر او را از ازدواج با مردی که شرعاً و عرفاً کفو او است منع کند، اجازه پدر در این جا شرط نیست.) آیا منظور، ازدواج دائم است یا شامل موقّت هم می شود؟ اگر شامل ازدواج موقّت می شود، هم کفو بودن در آن به چه معنایی است؟
- در رساله جنابعالی آمده: (اگر دختر عاقله بالغه رشیده نیاز به شوهر داشته باشد، و پدر او را از ازدواج با مردی که شرعاً و عرفاً کفو او است منع کند، اجازه پدر در این جا شرط نیست.) آیا منظور، ازدواج دائم است یا شامل موقّت هم می شود؟ اگر شامل ازدواج موقّت می شود، هم کفو بودن در آن به چه معنایی است؟
- از ابتدایی ترین دوران زندگی یعنی تولد نوزاد تا دوران بلوغ و رشد، تربیت فرزند بر عهده ی مادر است. پس چرا بچه متعلّق به مرد است و اگر زنی به دلیل موجّهی از همسرش جدا شود حتی با وجود داشتن تمکّن مالی، حقّ سرپرستی از فرزند خود را ندارد و عواطف شدید مادری نادیده گرفته می شود؟
- از ابتدایی ترین دوران زندگی یعنی تولد نوزاد تا دوران بلوغ و رشد، تربیت فرزند بر عهده ی مادر است. پس چرا بچه متعلّق به مرد است و اگر زنی به دلیل موجّهی از همسرش جدا شود حتی با وجود داشتن تمکّن مالی، حقّ سرپرستی از فرزند خود را ندارد و عواطف شدید مادری نادیده گرفته می شود؟
- بین دو طایفه، در محلّی درگیری واقع می شود و چشم پسر بچه ای نابینا می شود، به عنوان وجه المصالحه دختر ده ساله ای را با اجازه ولیّش برای برادر بچه 8 ساله ای که چشمش از بین رفته بود عقد می کنند. خود دختر ادّعا می کند من راضی نبوده و نیستم. در قانون سنّ پسر و دختری که بتوانند مستقلا در کارهای خود مداخله کنند 18 سال است و کمتر از 18 سال باید به دادگاه مراجعه و دادگاه به پزشک متخصص ارجاع می دهد که بالغ و رشیده باشند، چنانچه پزشک متخصص قانونی بر بلوغ و رشد گواهی کند، دادگاه قبل از سن 18 سالگی حکم رشد صادر می کند. در این مورد چنین اقدامی نشده لیکن در سن 16 سالگی صورت جلسه ای بین زوجین به این کیفیت که تا پایان تحصیلات متوسطه زوجین به تحصیل خود ادامه دهند، تنظیم شده است. در همین صورت جلسه نیز دختر ادعا می کند پدر و مادرم تهدیدم کردند من امضاکردم. این ازدواج در بعضی از روستاها مرسوم بوده و هست. در ضمن در مسأله 4 تحریر الوسیله در فصل اولیای عقد آمده است که (یشترط فی صحة تزویج الاب و الجد و نفوذه عدم المفسده) و در آخر مسأله ذکر شده (بل الاحوط مراعات المصلحة) آیا این عدم مفسده و رعایت مصلحت مربوط به دختر می باشد یا به پدر و فامیل دختر؟ آیا چنین عملی اصلا درست است یا نه؟
- بین دو طایفه، در محلّی درگیری واقع می شود و چشم پسر بچه ای نابینا می شود، به عنوان وجه المصالحه دختر ده ساله ای را با اجازه ولیّش برای برادر بچه 8 ساله ای که چشمش از بین رفته بود عقد می کنند. خود دختر ادّعا می کند من راضی نبوده و نیستم. در قانون سنّ پسر و دختری که بتوانند مستقلا در کارهای خود مداخله کنند 18 سال است و کمتر از 18 سال باید به دادگاه مراجعه و دادگاه به پزشک متخصص ارجاع می دهد که بالغ و رشیده باشند، چنانچه پزشک متخصص قانونی بر بلوغ و رشد گواهی کند، دادگاه قبل از سن 18 سالگی حکم رشد صادر می کند. در این مورد چنین اقدامی نشده لیکن در سن 16 سالگی صورت جلسه ای بین زوجین به این کیفیت که تا پایان تحصیلات متوسطه زوجین به تحصیل خود ادامه دهند، تنظیم شده است. در همین صورت جلسه نیز دختر ادعا می کند پدر و مادرم تهدیدم کردند من امضاکردم. این ازدواج در بعضی از روستاها مرسوم بوده و هست. در ضمن در مسأله 4 تحریر الوسیله در فصل اولیای عقد آمده است که (یشترط فی صحة تزویج الاب و الجد و نفوذه عدم المفسده) و در آخر مسأله ذکر شده (بل الاحوط مراعات المصلحة) آیا این عدم مفسده و رعایت مصلحت مربوط به دختر می باشد یا به پدر و فامیل دختر؟ آیا چنین عملی اصلا درست است یا نه؟
- اگر مادری دختر بچه (مثلا ) سه ساله اش را در سفر مکه معظمه همراه ببرد و آنچه از اعمال را دختر بتواند انجام دهد او را وادار به انجام آن کند و آنچه را قادر نیست مادر به نیابت از او انجام دهد . آیا حج این دختر صحیح است و پس از رشد و بلوغ می تواند ازدواج کند؟
- اگر مادری دختر بچه (مثلا ) سه ساله اش را در سفر مکه معظمه همراه ببرد و آنچه از اعمال را دختر بتواند انجام دهد او را وادار به انجام آن کند و آنچه را قادر نیست مادر به نیابت از او انجام دهد . آیا حج این دختر صحیح است و پس از رشد و بلوغ می تواند ازدواج کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] ازدواج دادن دختر بالغه و رشیده به اجبار به صورتی که قطعاً راضی نیست، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا کسی که بالغ شد رشید هم هست؟ و آیا کسی که حکم رشد او صادر شده لزوماً بالغ هم هست؟
- [آیت الله بهجت] اگر در ازدواج موقت با دختر باکره بالغه و رشیده، که فقط به منظور رابطه ی متعارف شغلی و... باشد، نه مسایل زناشویی ، آیا اجازه ولیّ او شرط است؟
- [آیت الله بهجت] آیا دختر باکره ای را که بالغ و عاقل و رشیده است، بی اذن پدر او می توان متعه کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا نذر بچه ممیّز بالغ یا نابالغ صحیح است؟ و در صورت صحت، اگر نذر او مالی باشد با فرض عدم استقلال و تمکن مالی او وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] آیا در عاقله رشیده باکره اذن پدر و اجداد پدری واجب و معتبر است؟ و آیا اگر عقد نمود و سپس طلاق گرفت در این صورت نیز اذن پدر لازم است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] نظر حضرتعالی در خصوص عقد موقت دختر بالغهی رشیده بدون اذن ولی چیست؟ در حالی که قصد ایجاد ارتباط زناشویی نباشد؟
- [سایر] در صورتی که دختر و پسری هم کفو باشند ؛ ولی پدر دختر مخالف ازدواج آنها باشد، آیا باز هم رضایت او لازم است؟ (باید توجه داشت دختر بالغ و رشیده است و نیاز به ازدواج دارد )؟
- [آیت الله اردبیلی] دین مبین اسلام برای پسران، سنّ بلوغ را اتمام پانزده سال قمری و برای دختران، اتمام نُه سال قمری معیّن نموده است و از طرفی نظر فقهای عظام این است که بعد از فرا رسیدن سنّ بلوغ، نمیتوان کسی را به عنوان جنون یا عدم رشد، محجور نمود، مگر این که عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد. آیا مراد از بلوغ، همان بلوغ طبیعی (آمادگی جسمی برای عمل زناشویی و حاملگی) است یا بلوغ عقلی و رشد عقلانی؟ و آیا میتوان بین بلوغ در تکالیف فردی (عبادات) و بلوغ در روابط اجتماعی از قبیل معاملات و... تفاوت قائل شد؟
- [سایر] آیا در ازدواج، شرط بلوغ و عقل کافی است یا اینکه دختر و پسر باید به مرحله ای از رشد نیز برسند؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] در صحت عقد بیمه مدت معینی معتبر نیست که باید مثلا یکساله باشد یا دو ساله یا بیشتر بلکه تابع توافق بیمه شونده و بیمه کننده است
- [آیت الله جوادی آملی] .خرید و فروش بچه های نابالغ با یکدیگر و نیز معامله بالغ با نابالغ باطل است , مگر آنکه داد و ستد بین بالغ ها باشد و نابالغ وسیله نقل و انتقال قرار گیرد یا فقط صیغه عقد را در صورت اطلاع کافی، اجرا نماید . معامله نابالغی که به رشد و تمییز رسیده است , در اشیای کمارزش با اذن ولیّ می‌تواند صحیح باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صحت مضاربه، صیغه عقد، لازم نیست، بلکه مضاربه معاطاتی نیز صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] در صحت مضاربه صیغه عقد لازم نیست بلکه به صورت معاطات نیز صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] پدر و جدّ پدری می‌توانند برای فرزند غیر رشید خود همسر اختیار کنند و بعد از آنکه آن طفل رشید گردید نباید آن را به هم بزند مگر اینکه مفسدهای داشته باشد، و مخارج و مهریّه زن به عهده پسر میباشد، ولی اگر در حال عقد، طفل مالی نداشته باشد، مهر به عهده ولیّ اوست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدر و جد پدری مسلمان نباشد ولی دختر باکره رشیده مسلمان باشد اجازه آنها در ازدواج او لازم نیست. عیبهایی که به واسطه آنها می شود عقد را بهم زد
- [آیت الله وحید خراسانی] به فتوای علمای عامه جز معدودی از انها در صحت عقد نکاح حضور شهود شرط است و حنفیه و حنبلیه و شافعیه وقت ان را هنگام اجرای صیغه نکاح می دانند و مالکیه وقت ان را تا قبل از دخول توسعه داده اند و این شرط نزد علمای امامیه معتبر نیست بنابراین اگر مردی از عامه که تابع نظر مشهور علمای انهاست بدون حضور شهود عقد کند بر مذهب خود او این عقد باطل است و ان زن همسر او نشده است در این صورت مرد شیعی مذهب می تواند بر طبق قاعده الزام ان زن را به عقد خود دراورد
- [آیت الله بهجت] کسی که صیغه عقد را میخواند، چه برای خود و چه بهعنوان وکیل، بنابر احتیاط واجب، باید بالغ و عاقل باشد و در هنگام خواندن صیغه قصد ایجاد عقد نکاح داشته باشد، و اگر در حال مستی صیغه را بخوانند، عقد صحیح نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اقوی ان است که در صحت مضاربه معتبر نیست که مال طلا و نقره مسکوک به سکه معامله باشد بلکه به سایر اموال متمحض در مالیت مانند انواع اسکناس هم جایز است ولی به مالی که در ذمه غیر مانند مالی که انسان از دیگری طلب دارد است جایز نیست و مضاربه به اجناس و منافع مانند سکونت خانه محل اشکال است
- [آیت الله سیستانی] پدر و جدّ پدری می‌توانند ، برای فرزند پسر ، یا دختر نابالغ ، یا دیوانه خود که با حال دیوانگی بالغ شده است را به ازدواج دیگری در آورند ، و بعد از آنکه طفل بالغ شد ، یا دیوانه عاقل گردید ، اگر ازدواجی که برای او کردهاند مفسدهای داشته ، می‌تواند آن را امضا ، یا رد نماید ، و اگر مفسدهای نداشته ، چنانچه پسر یا دختر نابالغ عقد ازدواج خود را بهم بزنند بنابر احتیاط واجب یا باید طلاق دهند ، یا عقد را دوباره بخوانند .