استفتائات آیت الله مکارم شیرازی
آدرس: http://www.makarem.ir

اگر مأموری در تعقیب متّهمی به سوی او تیراندازی کند و متّهم به قتل برسد، آیا این قتل عمد است یا شبه عمد؟ حکم مسأله چیست؟
این مساله دارای چند صورت است: صورت اوّل: این که شخص فراری، متّهم به انجام گناه کوچکی است که مجازات تعزیر دارد، در این صورت غیر از تیراندازی هوایی یا به اطراف، کار دیگری نمی توان کرد زیرا مفروض مساله استحقاق چنین مجازاتی را حتّی پس از ثبوت جنایت ندارد. صورت دوّم: آن است که عدم واکنش شدید در برابر چنین جرمی نظم کلّی جامعه را به هم می ریزد و برای کلّ اجتماع خطر دارد. در این صورت باید از طریق (الاسهل فالاسهل) و استفاده از سلسله مراتب اقدام کرد و اگر چاره ای جز تیراندازی مثلا به سوی پاهای متّهم نبوده و مامور هم از مهارت کافی برخوردار بوده و در عین حال تیر خطا رفت و به محلّی که مایه قتل اوست اصابت کرد، خونش هدر است نه قصاص دارد نه دیه; زیرا کاری که با اذن حاکم شرع انجام شده و طرف هم مستحقّ آن است، دیه ندارد. صورت سوّم: در صورتی که موجب اختلال کلّی نباشد ولی جرم، جرم سنگینی است که اگر در خصوص آن جرم اقدامی نشود (مانند قاچاقچیان اسلحه برای دشمن در مواقع جنگ) که اگر در مناطق حسّاس جلوگیری نکنیم کشته های زیادی می دهیم بی آن که حتّی سرنوشت جنگ عوض شود و در این جا نیز تیراندازی با سلسله مراتب جایز است و اگر منتهی به قتل گردد، خون طرف مقابل هدر است (با شرایطی که در بالا گفته شد).
عنوان سوال:

اگر مأموری در تعقیب متّهمی به سوی او تیراندازی کند و متّهم به قتل برسد، آیا این قتل عمد است یا شبه عمد؟ حکم مسأله چیست؟


پاسخ:

این مساله دارای چند صورت است:
صورت اوّل: این که شخص فراری، متّهم به انجام گناه کوچکی است که مجازات تعزیر دارد، در این صورت غیر از تیراندازی هوایی یا به اطراف، کار دیگری نمی توان کرد زیرا مفروض مساله استحقاق چنین مجازاتی را حتّی پس از ثبوت جنایت ندارد.
صورت دوّم: آن است که عدم واکنش شدید در برابر چنین جرمی نظم کلّی جامعه را به هم می ریزد و برای کلّ اجتماع خطر دارد. در این صورت باید از طریق (الاسهل فالاسهل) و استفاده از سلسله مراتب اقدام کرد و اگر چاره ای جز تیراندازی مثلا به سوی پاهای متّهم نبوده و مامور هم از مهارت کافی برخوردار بوده و در عین حال تیر خطا رفت و به محلّی که مایه قتل اوست اصابت کرد، خونش هدر است نه قصاص دارد نه دیه; زیرا کاری که با اذن حاکم شرع انجام شده و طرف هم مستحقّ آن است، دیه ندارد.
صورت سوّم: در صورتی که موجب اختلال کلّی نباشد ولی جرم، جرم سنگینی است که اگر در خصوص آن جرم اقدامی نشود (مانند قاچاقچیان اسلحه برای دشمن در مواقع جنگ) که اگر در مناطق حسّاس جلوگیری نکنیم کشته های زیادی می دهیم بی آن که حتّی سرنوشت جنگ عوض شود و در این جا نیز تیراندازی با سلسله مراتب جایز است و اگر منتهی به قتل گردد، خون طرف مقابل هدر است (با شرایطی که در بالا گفته شد).





پرسش‌های مرتبط از این مرجع
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین