جنایت
جِنایت، اصطلاحی در فقه و حقوق ، به معنای وارد کردن هرگونه صدمه به تمامیت جسمانی افراد، که کیفری شرعی، مانند قصاص یا دیه ، دارد.
آیا مجنیٌ علیه (کسی که جنایت بر او واقع شده) می تواند قبل از مرگ به طور کلّی جانی را از دیه عفو نماید؟
جواز عفو بعید نیست ولی احتیاط در مصالحه است.
جواز عفو بعید نیست ولی احتیاط در مصالحه است.
عنوان سوال:
آیا مجنیٌ علیه (کسی که جنایت بر او واقع شده) می تواند قبل از مرگ به طور کلّی جانی را از دیه عفو نماید؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر جانی و مجنیّ علیه هر دو صغیر باشند، آیا تقاضای قسامه عاقله مجنیّ علیه برای اثبات جنایت خطایی صغیر پذیرفته می شود؟ آیا در فرض فوق می توان عاقله جانی را محکوم به پرداخت دیه نمود؟
- در صورتی که مجنیّ علیه از زنده ماندن خود مأیوس شده باشد، آیا میتواند در مورد تبدیل قصاص نفس به دیه، یا مصالحه، یا عفو جانی، وصیّت نماید؟
- در صورتی که مجنیّ علیه از زنده ماندن خود مأیوس شده باشد، آیا می تواند در مورد تبدیل قصاص نفس به دیه، یا مصالحه، یا عفو جانی، وصیّت نماید؟
- آیا جدّ پدری، یا وصیّ، یا قیّم صغار، هر چند مادر آنها باشد، حق دارد سهم الدیه صغار تحت کفالت خود را به کمتر از دیه شرعی با جانی مصالحه کند، یا به طور کلّی آن را عفو نماید؟
- آیا جانی غیر از دیه، زیانهایی که در اثر جراحتهای وارده بر مجنیٌ علیه وارد شده است را نیز لازم است به مجنیٌ علیه بپردازد؟ مانند هزینه محاکمه و از کار و کاسبی افتادگی و غیره.
- ماهیّت حقوقی دیه چیست؟ آیا دیه به عنوان مجازات یا جبران خسارت وارده بر مجنیٌ علیه تشریع شده است؟ آیا جایی که خسارت وارده بیشتر از مقدار دیه باشد می توان از جانی مطالبه کرد؟
- آیا إذن وارد ساختن جنایت از سوی مجنیّ علیه، موجب سقوط ارش یا دیه می گردد؟ به عبارت دیگر، اگر شخصی به دیگری اجازه دهد که جنایتی بر او وارد کند. آیا پس از ایراد جنایت، مجنیّ علیه می تواند مطالبه خسارت نماید؟
- در مورد جنایت صغیر، که در زمان دادرسی و صدور رأی بالغ و رشید شده، دیه متعلّقه همچنان بر عهده عاقله است، یا خود جانی باید بپردازد؟
- هرگاه در اثر جنایت حسّ بویایی، یا شنوایی، یا چشایی، یا بینایی، یا گویایی، یا عقل از بین برود، و پس از پرداخت دیه مجنیّ علیه بهبود یابد (حسّ یا قدرت مورد نظر برگردد،) تکلیف چیست؟
- جنایت در ماه ذی الحجّه واقع شده، و مجنیّ علیه در ماه محرّم فوت گردیده است. مادّه 299 قانون مجازات اسلامی بیان می کند که: (هرگاه صدمه و فوت هر دو در یکی از ماههای حرام واقع شود، سبب تغلیط است.) آیا در مورد سؤال که صدمه و فوت در دو ماه واقع شده، حکم تغلیظ جاری می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا مجنیّ علیه حقّ عفو، قصاص یا دیه پیش از مرگ خود را دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] دیه مجازات است یا دین؟ و آیا مخارج مازاد بر دیه که مجنی علیه، به سبب جنایت جانی متحمل شده، قابل مطالبه می‌باشد یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] مجنیٌ علیه (کسی که جنایتی بر او واقع شده) می تواند قبل از آن که بمیرد، جانی را از قصاص نفس عفو نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] چنانچه مجنی علیه قبل از مرگ; جانی را از قصاص نفس عفو نماید، آیا حقّ قصاص ساقط میشود، ضمناحقّ قصاص متعلّق به اولیاء دم می‌باشد یا حقّ شخصی مجنی علیه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مورد قصاص اطراف بفرمائید : الف - آیا مجنی علیه میتواند بخشی از قصاص را اجراء و بخش دیگر را عفو نماید؟ (مثلاجانی دست مجنی علیه را از کتف قطع کرده است; مجنی علیه خواهان قطع دست جانی از آرنج باشد) ب - آیا میتواند برای قسمتی از جنایت، طلب قصاص کرده و برای بخش دیگر دیه بگیرد؟ ج - آیا میتواند برای قسمتی از جنایت، طلب قصاص کرده و نسبت به بخش دیگرمصالحه کند؟ د - آیا رضایت و عدم رضایت جانی در سه حالت فوق، تأثیری خواهد داشت؟
- [آیت الله بهجت] آیا در جنایت هایی که موجب دیه می شود، هزینه معالجه، درمان و بهبودی مجنیّ علیه به عهده جانی است؟ حکم دیه در صورت بهبودی و درمان جراحت را نیز بیان نمایید.
- [آیت الله بهجت] چنان چه مجنیّ علیه قبل از مرگ، جانی را عفو نماید، آیا حق قصاص برای اولیای دم هم چنان باقی است یا ساقط می شود؟ (راجع به ماده ی 286 قانون مجازات اسلامی)
- [آیت الله بهجت] آیا مجنیٌّ علیه قبل از مرگ خود می تواند کسی را که به طور حتم بر او جنایتِ عمدیِ موجبِ قصاصِ نفس وارد خواهد کرد، عفو نماید؟ در صورت وقوع، حق قصاص یا دیه ساقط شده است یا فقط حق قصاص ساقط است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر جنایتی بر انسان کاملی واقع شود، آیا پدر یا جدّ پدری او حقّ تقاضای دیه و گرفتن آن برای مجنی علیه بدون اذن او را دارند؟ یعنی آیا بر جانی واجب است که هنگام مطالبه پدر یا جدّ پدری دیه را به مجنی علیه پرداخت کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در جنایتی که موجب قصاص نفس یا اعضای بدن می شود، مجنی علیه به هردلیلی جانی را عفو می کند; آیا حاکم می تواند به خاطر مصالحی از جمله حفظ اجتماع و یا تجری جانی، وی را تعزیر کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خوردن چیزی که موجب مرگ می شود یا برای انسان ضرر کلّی دارد حرام است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] خوردن چیزی که موجب مرگ می شود یا برای انسان ضرر کلی دارد حرام است.
- [آیت الله خوئی] خوردن چیزی که موجب مرگ میشود یا برای انسان ضرر کلی دارد، حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن حامله از روی عمد کاری کند که جنین او سقط شود، باید دیه آن را به تفصیلی که بیان شد به وارث طفل بپردازد و خود او از این دیه ارث نمیبرد و اگر ورثه جنین او را عفو کنند، دیه ساقط میشود، ولی در جنینی که روح در آن دمیده شده، بنابر احتیاط کفّاره قتل بر او واجب است.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی عمداً و به ناحق دیگری را بکشد، ولی کشته میتواند قاتل را عفو کند، یا بکشد، یا مقداری که در مسأله بعد گفته میشود از او دیه بگیرد؛ اما اگر از روی خطا بکشد مثلاً برای حیوانی تیر بیندازد و اشتباهاً کسی را بکشد ولی کشته حق ندارد او را بکشد، اما میتواند دیه بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی زن حاملهای را بکشد و کشتن آن زن به مرگ جنین او منجر شود، باید علاوه بر دیه زن، دیه جنین را هم به تفصیلی که گفته شد بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] در قتل خطا و قتل شبه عمد، قاتل باید علاوه بر دیه، شصت روز روزه بگیرد و اگر نتواند، شصت فقیر را سیر نماید، و در قتل عمد اگر ورثه مقتول عفو کنند یا با قاتل بر دیه توافق نمایند، قاتل باید شصت روز روزه بگیرد و شصت فقیر را هم سیر نماید.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی عمداً و به ناحق دیگری را بکشد، ولیّ مقتول میتواند قاتل را عفو کند یا بکشد، یا به مقداری که در مسئله بعد گفته میشود از او دیه بگیرد، امّا اگر از روی خطا بکشد، ولیّ مقتول حق ندارد او را بکشد، امّا میتواند دیه بگیرد.
- [آیت الله بهجت] اگر انسان کسی را عمداً و به ناحق بکشد، در صورت عفو و یا گرفتن دیه علاوه بر توبه، بهعنوان کفاره باید دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند و یک بنده آزاد نماید، ولی اگر اشتباهاً بکشد، باید دیه او را بدهند (یعنی دیه بر عاقله است) و یک بنده آزاد کند و اگر نتواند بنده آزاد کند دو ماه روزه بگیرد و اگر این را هم نتواند، شصت فقیر را سیر کند.
- [آیت الله مظاهری] میزان کلی در دیه اعضای اصلی انسان این است که هر عضوی که فرد باشد، مانند زبان یا آلت مردانگی، بریدن و از بین بردن آن موجب دیه قتل (هزار مثقال شرعی طلا) است و هر عضو اصلی که جفت باشد، مانند دست و پا و گوش و چشم، بریدن یا از بین بردن جفت آن موجب دیه قتل، و بریدن یا از بین بردن یکی از آنها موجب نصف دیه است.