وارد
دلیل وارد به معنی دلیل منتفی کننده موضوع دلیل دیگر است.
آیا جانی غیر از دیه، زیانهایی که در اثر جراحتهای وارده بر مجنیٌ علیه وارد شده است را نیز لازم است به مجنیٌ علیه بپردازد؟ مانند هزینه محاکمه و از کار و کاسبی افتادگی و غیره.
جانی زاید بر دیه مقرّره را شرعاً ضامن نیست ولی اگر هزینه درمان بیش از دیه باشد، احتیاط واجب آن است که تفاوت را بپردازد.
جانی زاید بر دیه مقرّره را شرعاً ضامن نیست ولی اگر هزینه درمان بیش از دیه باشد، احتیاط واجب آن است که تفاوت را بپردازد.
عنوان سوال:
آیا جانی غیر از دیه، زیانهایی که در اثر جراحتهای وارده بر مجنیٌ علیه وارد شده است را نیز لازم است به مجنیٌ علیه بپردازد؟ مانند هزینه محاکمه و از کار و کاسبی افتادگی و غیره.
پاسخ:
جانی زاید بر دیه مقرّره را شرعاً ضامن نیست ولی اگر هزینه درمان بیش از دیه باشد، احتیاط واجب آن است که تفاوت را بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- ماهیّت حقوقی دیه چیست؟ آیا دیه به عنوان مجازات یا جبران خسارت وارده بر مجنیٌ علیه تشریع شده است؟ آیا جایی که خسارت وارده بیشتر از مقدار دیه باشد می توان از جانی مطالبه کرد؟
- در موارد حکم به قصاص در جروح که پس از تعیین طول و عمق جراحت به وسیله پزشک قانونی به دلیل اختلاف چاق و لاغری جانی و مجنیٌ علیه که مثلا عمق سه سانتی متر جرح وارده زیاد شدید نبوده و خطری نداشته است، امّا اگر قصاصاً با همین عمق در جانی وارد شود به دلیل لاغری حتّی خطر مرگ خواهد اشت;تکلیف چیست؟ آیا تبدیل به دیه می شودو درصورت عدم تراضی چه باید کرد؟
- الف. در مواردی که بر اساس دستور شارع مقدس، بهبود جراحت یا نقص عضو، میزان دیه را تغییر می دهد، مخارج و هزینههای درمان به عهده جانی است یا مجنی علیه؟ ب. چنانچه به عهده مجنی علیه باشد در مواردی که هزینههای درمان بیش از مقدار دیه مأخوذه است، آیا راهی برای جبران خسارات زاید بر مقدار دیه وجود دارد یا خیر(در این گونه موارد چه بسا هزینه های درمان بیش از مقدار دیه مقرره باشد)؟
- چنانچه جانی یک ضربه به چشم مجنیٌ علیه بزند و این یک ضربه باعث جراحت از نوع دامیه یا غیره و سیاه شدگی توأماً گردد، آیا دیه متعلّق به این دو اثر دو نوع است یا دیه فقط به جراحت دامیه تعلق می گیرد؟
- در موارد حکم به قصاص در جروح که پس از تعیین طول و عمق جراحت به وسیله پزشک قانونی به دلیل اختلاف چاق و لاغری جانی و مجنیٌ علیه که مثلا عمق سه سانتی متر جرح وارده زیاد شدید نبوده و خطری نداشته است، امّا اگر قصاصاً با همین عمق در جانی وارد شود به دلیل لاغری حتّی خطر مرگ خواهد داشت تکلیف چیست، آیا تبدیل به دیه می شود و در صورت عدم تراضی چه باید کرد؟
- شخصی با ریختن بنزین بر یک نفر و شعلهور کردن آن، وی را سوزانیده و به قسمتهایی از بدن وی صدماتی وارد نموده است، به نحوی که پوست آن قسمت از بدن از بین رفته، ولی به هر حال صدمات سوختگی ترمیم پیدا کرده است، مستدعی است مرقوم فرمایید: الف) جنایت مزبور دیه دارد یا ارش؟ ب) برفرض داشتن دیه چه مقدار تعیین می گردد؟ ج) برفرض داشتن دیه (یا ارش) هزینه درمان و عملیات جرّاحی برای رفع نقص وارده و بهبودی صدمات وارده به عهده چه کسی می باشد؟
- سهل انگاری طبیب در عمل جرّاحی موجب آسیب وارد شدن به بیمار گشته بفرمایید: الف) آیا طبیب ضامن پرداخت دیه است؟ ب) اگر به واسطه سهل انگاری در عمل جراحی قلب، نیاز به عمل جراحی و درمان بعدی برای بیمار پیدا شود آیا طبیب سهل انگار باید هزینه آنها را بپردازد یا همان دیه کافی می باشد؟ ج) اگر سهل انگاری طبیب منجر به فوت بیمار شود، قتل چگونه قتلی خواهد بود؟
- آیا جراحتی که در اثر ورود ساچمه شلیک شده از اسلحه کمرشکن شکاری به شخص وارد می شود، از مصادیق مادّه 483 قانون مجازات اسلامی است، که مقرّر می دارد: (هرگاه نیزه یا گلوله و مانند آن، در دست یا پا فرو رود، در صورتی که مجنیّ علیه مرد باشد دیه آن یک صد دینار، و در صورتی که زن باشد دادن ارش لازم است.) یا ساچمه، گلوله محسوب نشده، و جراحت مزبور مشمول مادّه 480 قانون مجازات اسلامی است که با توجّه به نوع جرح (حارصه، دامیه، متلاحمه، سمحاق، موضحه، هاشمه، منقله، مأمومه، و دامغه) باید تعیین دیه شود؟
- بر اثر تصادفی که منجر به شکستن دست و پای چپ اینجانب گردیده، مدّت یک سال است که خانه نشین شده ام، زیرا پایم از ناحیه زانو، که پزشکان پلاتین گذاشته اند، خم و راست نمی شود. و در دستم، به علّت شکستگی زیاد پلاتین به کار رفته، و هیچ یک از انگشتانم خم و راست نمی شود. پزشکان نظر داده اند مدّت دو سال باید پلاتین در بدنم باقی باشد. فردی که با اینجانب تصادف نموده فوت کرده، و از نظر کارشناسان راهنمایی و رانندگی مقصّر شناخته شده است. لطفاً بفرمایید: 1 آیا متوفّی ضامن است؟ 2 اگر ارث، یا ملکی، از متوفّی باقی مانده باشد، اولیای دم می توانند آن را به عنوان دیه پرداخت نمایند؟ 3 آیا اولیای دم نیز ضامن می باشند؟ 4 دیه خسارات وارده بر من چقدر است؟ 5 علاوه بر دیه، پولی که اینجانب تاکنون هزینه کرده ام نیز باید پرداخت شود؟
- نظر معظّم له در رابطه با اخذ خسارت عدم النفع (از نوع منفعت قریب الحصول، یا متوقّع الحصول) چه می باشد؟ لطفاً حکم مصادیق زیر را بیان فرمایید: الف) راننده ای با اتومبیل خود کار می کند. در اثر تصادف و خسارت وارده، نتوانسته به مدّت 4 ماه کار کند، و به نظر کارشناسان 4 ماه هم برای تعمیر و راه اندازی خودروی مزبور وقت لازم است. آیا راننده اتومبیل می تواند علاوه بر هزینه تعمیر، خسارت عدم النفع متعارف این 4 ماه را از مقصِّر حادثه مطالبه نماید؟ ب) هرگاه کسی که حرفه رسمی او طبابت، یا جرّاحی، یا هر شغل دیگری است، در اثر صدمه بدنی عمدی، یا غیر عمدی، از کار افتاده شود، و به تشخیص کارشناسان، تا آخر عمر توانایی کار کردن و کسب درآمد متعارف را از دست بدهد. آیا می تواند علاوه بر دیه، درآمد ماهیانه اش را در حدّ متعارف از مقصِّر حادثه طلب کند؟ ج) شخصی با ارتکاب اعمالی نظیر آدم ربایی، طرح شکایت واهی منتهی به بازداشت، ارائه مدارک جعلی به دادگاه، و کسب مجوّز برای توقّف عملیّات ساختمانی، و مانند آن، بدون آن که صدمه بدنی به طرف وارد نماید، او را از کار و زندگی انداخته، و موجبات اضرار وی را فراهم نموده است. به گونه ای که دقیقاً قابل تقویم به مبلغ قابل توجّهی می باشد.آیا متضرّر می تواند بابت مدّتی که نتوانسته کار کند، و بازداشت بوده، یا بابت مدّتی که خانه دیرتر برای اجاره آماده شده، مطالبه خسارت نماید؟ د) آیا اولیای دم واجب النفقه مقتول که بعد از وقوع قتل از دریافت مستمرّی و نفقه محروم شده اند، می توانند تا مدّت زمانی که عرفاً و قانوناً مستحقّ نفقه بوده اند، علاوه بر دیه، به میزان نفقه معمول مطالبه خسارت نمایند؟ مثلا همسر مقتول تا زمانی که شوهر ننموده، و فرزندان صغیر مقتول تا زمانی که بالغ و متمکّن نشده اند، حقّ مطالبه خسارت دارند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر مخارجی که مجنی علیه برای درمان آثار و عوارض جنایت هزینه می کند بیشتر از دیه باشد، آیا می تواند هزینه های درمانی مازاد بر دیه را از جانی بگیرد؟ آیا می تواند نسبت به مدت زمانی که قدرت کار کردن نداشته، مطالبه ی خسارت کند؟
- [آیت الله بهجت] آیا در جنایت هایی که موجب دیه می شود، هزینه معالجه، درمان و بهبودی مجنیّ علیه به عهده جانی است؟ حکم دیه در صورت بهبودی و درمان جراحت را نیز بیان نمایید.
- [آیت الله نوری همدانی] دیه مجازات است یا دین؟ و آیا مخارج مازاد بر دیه که مجنی علیه، به سبب جنایت جانی متحمل شده، قابل مطالبه میباشد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در تصادفی استخوان ران یک نفر از چند نقطه شکسته است. با چند عمل جراحی و پرداخت هزینه سنگین شکستگی ترمیم یافته، آیا مقدار دیه همان مقدار مذکور در کتب فقهی است؟ یا این که با توجه به وضع موجود و هزینه های گران درمانی فرق می کند؟ و آیا مخارج درمانی به عهده جانی است یا مجنی علیه؟
- [آیت الله سبحانی] در حادثه تصادف، مقصر فوت نموده است و مجنی علیه مجروح شده و جانی مالی ندارد آیا دیه را می توان از بیت المال پرداخت کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هرگاه دیه جراحات وارده متعدده مجموعاً به قدر دیه موضحه باشد. ولی هر جراحتی به تنهایی کمتر از موضحه است، آیا در چنین فرضی دیه در صورت خطا بر عاقله است یا در مال جانی؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه در جنایت خطائی، شخص جانی دیه را بپردازد ولی قصد تبرّع از عاقله را نکند آیا جانی می تواند به عاقله رجوع کند؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا در صورت ثابت شدن دیه، علاوه بر آن می توان هزینه هایی مثل طول درمان و هزینه های بیمارستان و... را از جانی مطالبه کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] درباره قصاص نفس یا طرف بفرمائید : الف - آیا ولیّ امر میتواند بر خلاف درخواست ولیّ دم یا مجنی علیه بنا به مصالحی قصاص را به دیه تبدیل نماید؟ ب - چنانچه پاسخ مثبت باشد، با توجّه به اینکه طبق فتوای مشهور، قصاص تنها درصورت رضایت جانی به دیه تبدیل می‌شود، آیا میتوان علیرغم درخواست جانی قصاص را به دیه تبدیل نمود؟ ج - در صورت مثبت بودن پاسخ، مسئول پرداخت دیه کیست جانی یا بیت المال؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر جنایتی بر انسان کاملی واقع شود، آیا پدر یا جدّ پدری او حقّ تقاضای دیه و گرفتن آن برای مجنی علیه بدون اذن او را دارند؟ یعنی آیا بر جانی واجب است که هنگام مطالبه پدر یا جدّ پدری دیه را به مجنی علیه پرداخت کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .هزینههای کسب و کار مانند اجاره، کرایه، بهای آب، برق و غیره در محاسبه خمسی کسر می‌شود; همچنین هزینه های متعارف شخص و خانوادهاش از درآمد کسب و کار نیز کسر می‌شود.
- [آیت الله مظاهری] اگر بیش از یکی از جنایتهایی که در مسائل گذشته شمرده شد انجام شود دیه تکرار می‌شود مثلاً اگر کسی بر دیگری صدمهای وارد کرد که هم صدای خود را از دست داد و هم کور و کر شد باید سه دیه به او بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .قبل از پرداخت خمسِ مواد معدنی باید هزینههای استخراج مانند حفّاری و ماشین آلات و حقوق کارگران و غیره کسر شود و پس از کسر هزینهها, اگر به مقد ار نصاب رسیده است، باید خمس باقی مانده را بپردازد؛ اما هزینه های شخصی صاحب معدن و مخارج اهل و عیال او کسر و محاسبه نمیشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر برای واجب ّ النفقه کسی نیاز ضروری پیش آید که جزء نفقه او شمرده نمیشود، میتواند از خمس مالش برای آن مورد وی بپردازد, پس اگر برای پدر یا فرزند مسافرتی لازم شد؛ یا بدهکاری داشتند، چون پرداختن اینگونه هزینه ها بر شخص واجب نیست، می تواند از خمس مالش برای این موارد بپردازد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر جلوگیری از معصیت توقّف داشته باشد بر حبس نمودن معصیت کار ، در محلّی یا مانع نمودن ازآنکه به محلّی وارد شود ، واجب است ، با مراعات مقدار لازم وتجاوز ننمودن از آن .
- [امام خمینی] اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر حبس نمودن معصیت کار، در محلی یا منع نمودن از آن که به محلی وارد شود، واجب است، با مراعات مقدار لازم و تجاوز ننمودن از آن.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر جلوگیری از معصیت توقف داشته باشد بر حبس نمودن معصیت کار، در محلی یا منع نمودن از آنکه به محلی وارد شود، واجب است، با مراعات مقدار لازم و تجاوز ننمودن از آن.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جایز نیست اموال محترمه معصیت کار را تلف کند مگر آنکه لازمه جلوگیری از معصیت باشد، در این صورت اگر تلف کند احتیاط لازم آن است که مثل یا قیمت آن را بپردازد و در غیر این صورت، ضامن و معصیت کار است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] پدر یا جد پدری میتوانند در صورتی که برای دختر نابالغ مفسده نداشته باشد، او را به عقد ازدواج درآورند و پس از ازدواج، نزدیکی با همسر نابالغ جایز نیست ولی دیگر بهرهگیریهای جنسی اشکال ندارد. اگر مرد با همسر نابالغ خود نزدیکی کند، این کار حرام عقد آنها را باطل نمیسازد و نزدیکی آنها پس از بالغ شدن همسر نیز حرام نمیگردد، ولی اگر با این کار دختر افضا شود؛ یعنی راه بول و حیض یا راه حیض و غایط او یکی شود، باید ارش بپردازد، یعنی خسارتی را که به همسر وارد کرده جبران کند و اگر پس از افضا او را طلاق دهد، به جای ارش باید دیه کامل بپردازد و در هر حال، علاوه بر مهریه همسر باید تا پایان عمر نفقه او را نیز بدهد، هر چند او را طلاق دهد و او نیز با شوهر دیگری ازدواج کند.
- [آیت الله سیستانی] انداختن حَمْل پس از انعقاد نطفه، جایز نیست، مگر اینکه باقی ماندن حمل برای مادر ضرر جانی داشته باشد، یا مستلزم حرج شدیدی باشد که معمولاً تحمل نمیشود، که در این صورت قبل از دمیدن روح و جان گرفتن جنین اسقاط آن جایز است، و بعد از آن مطلقاً جایز نیست. و اگر مادر حمل خود را بیندازد، دیه آن بر مادر واجب است، و باید آن را به پدر یا دیگر ورثهاش بپردازد. و اگر پدر حمل را بیندازد، دیهاش بر او واجب است، و باید آن را به مادر بپردازد. و اگر مباشر اسقاط پزشک باشد دیه بر او واجب است، مگر اینکه وارث ببخشد، هرچند اسقاط جنین به درخواست پدر و مادر باشد. و کافی است در دیه جنین پس از جان گرفتن آن پرداختن پنج هزار و دویست و پنجاه مثقال نقره، اگر جنین پسر باشد، و نصف این مقدار اگر دختر باشد. و بنا بر احتیاط واجب دیه جنینی که در رحم بمیرد نیز همین مقدار است. و اگر جنین جان نداشته باشد در صورتی که نطفه باشد کافی است در دیه آن یکصد و پنج مثقال نقره و اگر خون بسته باشد دویست و ده مثقال، و اگر گوشت باشد سیصد و پانزده مثقال، و اگر استخوان داشته باشد چهارصد و بیست مثقال، و اگر اعضا و جوارحش کامل باشند پانصد و بیست و پنج مثقال. و بنا بر احتیاط واجب فرقی بین پسر و دختر در فرض جان نداشتن نیست.