اختراع
ابتکار به معنای نوآوری و اختراع است.
آیا مخترع نسبت به اختراع خود دارای حقّ خاصّی است، به گونه ای که دیگران نتوانند از آن الگو برداری و مونتاژ نمایند؟
آری، اختراع نیز با شرایط خاصّی در عرف عقلا، حقوقی برای مخترع می آورد که رعایت آن شرعاً واجب است.
آری، اختراع نیز با شرایط خاصّی در عرف عقلا، حقوقی برای مخترع می آورد که رعایت آن شرعاً واجب است.
عنوان سوال:
آیا مخترع نسبت به اختراع خود دارای حقّ خاصّی است، به گونه ای که دیگران نتوانند از آن الگو برداری و مونتاژ نمایند؟
پاسخ:
آری، اختراع نیز با شرایط خاصّی در عرف عقلا، حقوقی برای مخترع می آورد که رعایت آن شرعاً واجب است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- این که وجود و تاکید پرده بکارت در دختران موضوعی فرهنگی است و همان گونه که ختنه در مردها انجام می شود آیا اگر از لحاظ فرهنگی و یا علمی از بین بردن آن عادی تلقی گردد شرع موضع و دیدگاه خاصی نسبت به این مساله دارد؟
- آیا مغز به عنوان یک عضو حیاتی دارای ارش است، یا دیه؟ قسمتهای مختلف و اعضای مرتبط با مغز، از قبیل سطح نخاعی، تحتانی، قشری و مانند آن، هر کدام دارای ارش یا دیه خاصّی هستند؟
- آیا مغز به عنوان یک عضو حیاتی دارای ارش است، یا دیه؟ قسمتهای مختلف و اعضای مرتبط با مغز، از قبیل سطح نخاعی، تحتانی، قشری و مانند آن، هر کدام دارای ارش یا دیه خاصّی هستند؟
- آیا مغز به عنوان یک عضو حیاتی دارای ارش است، یا دیه؟ قسمتهای مختلف و اعضای مرتبط با مغز، از قبیل سطح نخاعی، تحتانی، قشری و مانند آن، هر کدام دارای ارش یا دیه خاصّی هستند؟
- آیا شخصی که اموال با او مصالحه شده میتواند بگوید: اموال مصالحه کننده جزء اموال شخصی بنده شده، و شخص مصالحه کننده هیچ گونه حق و حقوقی نسبت به اموال مصالحه شده خود ندارد؟
- با توجّه به این که حقّ طبابت همانند حقّ وکالت و مواردی از این قبیل، برخلاف اجناس که دارای قیمت خاصی هستند از لحاظ مادی، غیر قابل تعیین می باشد به نظر حضرت عالی بهترین راه تعیین میزان حقّ طبابت چیست؟ آیا مقداری که دولت تعیین می کند در هر شرایطی قابل دریافت است و پزشک مدیون نخواهد بود؟
- اخیراً در بعضی مجامع و هیئات مذهبی تهران اشعاری سروده و خوانده می شود که در ضمن آن، لفظ جلاله (الله) را به ذوّات مقدّسه عصمت علیهم صلوات اللّه و غیره نسبت می دهند، مثلا گفته می شود من علی اللّهی ام، یا من حسین اللّهی ام و یا زینب اللّهی ام، آیا بیان این گونه اشعار جواز شرعی دارد؟
- با توجّه به این که هر یک از مالکان ملک مشاع، در جای جای آن ملک سهم مالکانه دارند، در مواردی که تمام ملک مشاع مورد غصب قرار گرفته باشد، آیا هر یک از مالکان آن ملک می توانند به طور جداگانه نسبت به خلع ید غاصب از تمام ملک مشاع اقدام نمایند؟
- استدعا دارم حکم فقهی دو مورد ذیل را بیان فرمایید. 1 کارتل، اتّحادیّه آزاد و اختیاری بین بنگاههایی است که در یک رشته اقتصادی مشغول به کار بوده، و مواد یا کالاهای مشابهی را تولید می نمایند. مقصود اصلی آنها از تشکیل کارتلها به دست گرفتن انحصار جهت فروش کالای خود می باشد. 2 تراست، اتحادیّه واحدهایی است که دارای هدف متمرکز در تولید و فروش با یکدیگر بوده، و دارای رهبری واحد می باشند. هدف از تشکیل تراست ها تنها انحصار نبوده، بلکه اهداف دیگری مانند بهره گیری از روشهای علمی تولید، کم کردن هزینه های تولید، بهره مند شدن از همکاری های گروهی شرکت های تشکیل دهنده اتحادیّه و مانند آن را نیز دنبال می نمایند. البتّه همان گونه که مستحضرید بین (کارتل) و (تراست) تفاوتهایی وجود دارد که مهم ترین آنها حفظ شخصیّت اعضا در کارتل، و از بین رفتن استقلال و شخصیّت اعضا در تراست است. لطفاً حکم شرعی تشکیل چنین اتحادیّه های تجاری و صنعتی را در قالب کارتل و تراست مرقوم فرمایید.
- اخیراً معاملاتی به صورت ( مشاع زمانی ) انجام می شود؛ نه مشاع در مقابل مشاع مکانی. مثل این که خانه ای به صورت مشاع پنجاه پنجاه به زید و عمرو تعلق دارد. مشاع زمانی یعنی هر چند هر دو نفر مالک ملک هستند ولی به این صورت که ملک از لحاظ استفاده شش ماه برای یکی، و شش ماه برای دیگری است. این به دلیل عدم نیاز به مکان مورد نظر در طول سال است. بنابراین، دو یا حتّی ده نفر می توانند با هم منزلی را بخرند تا هر کدام در زمان خاصّی از آن استفاده کنند. آیا این گونه معاملات صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا دروزیه دارای فقه خاصی می باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در صورتی که ورّاث بخواهند با فروش قسمتی از ماترک ثلث میّت را جدا نمایند و یا از مال خود نتوانند ثلث را تأمین نمایند، آیا شرعامیتوانند میزان آن را تعیین و تدریجااز منافع ماترک تأمین نماید؟
- [سایر] آیا روحی که خداوند به انسان ها عطا می فرماید دارای شکل خاصی است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر خانمها نتوانند در روز رمی انجام دهند آیا جایز است نایب بگیرند یا این که لازم است خودشان شب یازدهم و دوازدهم رمی نمایند؟
- [آیت الله بهجت] آیا مقتول پیش از فوتش نسبت به قصاص دارای حقّ می باشد؟ آیا نسبت به ثلث دیه هم دارای حقّ نیست؟
- [سایر] کدام امام از چهارده معصوم صفات و ویژگی های خاصی نسبت به سایر ائمه دارد؟
- [سایر] آیا دشمنی شدید وهابیون نسبت به شیعه، دلیل تاریخی خاصی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر مردی به همسر خود نسبت رابطه ی نامشروع با شخص خاصی بدهد، حکم شرعی چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر بالکن شبستان مسجد که عده ای از مردان در آن مکان به امام اقتدا می کنند دارای دیواری باشد که نمازگزاران در صف اول بالکن نتوانند صف جماعت را ببینند آیا این اتصال صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] آیا اقرار سفیه نسبت به جرایمی که دارای مجازات جزای نقدی است، نافذ می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه کسی در کشتی بمیرد چنانچه بدن او فاسد نمی شود و بودنش در کشتی مانعی ندارد باید صبر کنند تا به خشکی برسند و او را در زمین دفن نمایند و گرنه باید او را غسل دهند و حنوط و کفن کنند و نماز بخوانند بعداً او را در چیزی که حیوانات آبی نتوانند به بدن او دست یابند بگذارند و در آن را محکم کنند و به دریا بیندازند و اگر این هم ممکن نشود چیز سنگینی به پایش ببندند و به دریا بیفکنند و واجب است او را تا ممکن است در جایی بیندازند که فورا طعمه حیوانات دریا نشود.
- در چند محل تخلی کردن حرام است (خواه بول یا غائط): اول در کوچه ها و جاده هایی که مسیر مردم است. دوم در جایی که برای عده خاصی وقف شده، مانند مدرسه هایی که مخصوص طلاب است یا مساجدی که آبریز آن فقط برای نمازگزاران می باشد. سوم روی قبر مؤمن یا هر محل دیگری که موجب بی احترامی نسبت به مؤمن یا یکی از مقدسات شود.
- هیچ مسلمانی نمی تواند در اصول دین تقلید نماید، بلکه باید آنها را از روی دلیل به فراخور حال خویش بداند ولی در فروع دین یعنی احکام و دستورات عملی، اگر مجتهد باشد (یعنی بتواند احکام الهی را از روی دلیل به دست آورد) به عقیده خود عمل می کند و اگر مجتهد نباشد باید از مجتهدی تقلید کند، همان گونه که مردم در تمام اموری که تخصص و اطلاع ندارند، به اهل اطلاع مراجعه می کنند و از آنها پیروی می نمایند.(1) و نیز می تواند عمل به احتیاط کند، یعنی در اعمال خود طوری رفتار نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است، مثلاً اگر بعضی از مجتهدین کاری را حرام و بعضی مباح می دانند آن را ترک کند و یا اگر بعضی، آن را مستحب و بعضی واجب می دانند آن را حتماً به جا آورد، ولی چون عمل به احتیاط مشکل است و احتیاج به اطلاعات نسبتاً وسیعی از مسائل فقهی دارد، راه برای توده مردم غالباً همان مراجعه به مجتهدین و تقلید از آنهاست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر زندانی و مانند آن نتوانند به ماه رمضان اطمینان کنند باید به گمان عمل نمایند و اگر آن هم ممکن نباشد، هر ماهی را که روزه بگیرند صحیح است و بهتر آن است که بعد از گذشتن یازده ماه از ماهی که روزه گرفتهاند دوباره یک ماه روزه بگیرند ولی اگر بعد گمان پیدا کردند باید به گمان عمل نمایند.
- [امام خمینی] بریزد بفروشند باید چیزی که دارای مالیت و قابل فروش جداگانه و ملک فروشنده باشد با آن ضمیمه نمایند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هر گاه دو نفر با هم چیزی را غصب کنند، اگر چه هر یک بتنهایی می توانسته اند آن را غصب نمایند، هر کدام آنان به نسبت استیلایی که پیدا کرده ضامن آن است. ولی چنانچه هر کدام از آنان استیلای کامل بر آن چیز داشته باشد بطوریکه هر گونه تصرّفی بتواند در آن انجام دهد در اینصورت بعید نیست هر کدام ضامن همه آن چیز باشند.
- [آیت الله جوادی آملی] .لازم است مکان پیشانی نمازگزار در حال سجود با مکان ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته اختلاف سطح نداشته باشد ; اما برای سایر اعضای سجده نسبت به یکدیگر یا نسبت به مکان پیشانی، مادامی که از صورت سجده بیرون نباشد، حدّ خاصی معتبر نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر عامل، سرمایه چند سرمایهگذار را به طور مشترک در اختیار گرفته باشد، مخارج تجارت را از اصل سرمایه برمیدارد، ولی اگر سرمایهها متفاوت باشد، باید هزینههای تجارت را به نسبت کسر نماید، همان گونه که تقسیم سود به نسبت سرمایه میباشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بخواهند میوهای را که بر درخت است، پیش از آن که گُل آن بریزد بفروشند، باید چیزی را که دارای مالیّت و قابل فروش جداگانه است و میتواند ملک فروشنده باشد، به آن ضمیمه نمایند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بخواهند میوه ای را که بر درخت است، پیش از آن که گلش بریزد بفروشند، باید چیزی که دارای مالیت و قابل فروش جداگانه و ملک فروشنده باشد با آن ضمیمه نمایند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالک شرط کرده که تجارت به گونه خاص و به کیفیّتی مخصوص انجام شود، عامل باید رعایت کند امّا در صورتی که شرط و کیفیت خاصی مطرح نشده است عامل باید بطور متعارف و معمول تجارت کند و چنانچه معامله نسیه هم متعارف باشد و قرارداد از آن منصرف نباشد می تواند به صورت نسیه نیز معامله کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ولی صاحبش رابشناسد ، چنانچه نتوانند یکدیگر را راضی نمایند ، باید مقداری را که یقین دارد مال آن شخص است به او بدهد ، بلکه اگر در مخلوط شدن دو مال حلال و حرام با یکدیگر خودش مقصر باشد باید بنابر احتیاط مقدار بیشتری را که احتمال میدهد مال اوست نیز به او بدهد .
- [امام خمینی] هرگاه دو نفر با هم چیزی را غصب کنند، اگر چه هر یک به تنهایی میتوانستهاند آن را غصب نمایند، هر کدام آنان به نسبت استیلایی که پیدا کرده ضامن آن است.