رضایت
رضایت به معنای خشنودی و خرسندی است که در باب بیع ، نکاح و ... به آن پرداخته شده است.
زید با رضایت و بطور مجّانی و (بصورت مطلق) در ملک خود به عمرو حقّ ارتفاقی داده، و بعد از مدّتی پشیمان می شود. آیا حقّ ارتفاقی عمرو ساقط می گردد؟
حقّ ارتفاقی نوعی اباحه منفعت و قابل بازگشت است; مگر این که ضرر و زیانی برای صاحب حق گردد، که باید جبران شود.
حقّ ارتفاقی نوعی اباحه منفعت و قابل بازگشت است; مگر این که ضرر و زیانی برای صاحب حق گردد، که باید جبران شود.
عنوان سوال:
زید با رضایت و بطور مجّانی و (بصورت مطلق) در ملک خود به عمرو حقّ ارتفاقی داده، و بعد از مدّتی پشیمان می شود. آیا حقّ ارتفاقی عمرو ساقط می گردد؟
پاسخ:
حقّ ارتفاقی نوعی اباحه منفعت و قابل بازگشت است; مگر این که ضرر و زیانی برای صاحب حق گردد، که باید جبران شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بین عمرو و زید درباره ملکی نزاع شده است و هرکدام مدّعی است که آقای خالد آن ملک را به او داده است. هر دو شاهد دارند امّا زید علاوه بر شاهد نوشته ای هم دارد ولی عمرو نوشته خود را گم کرده است و شاهدان عمرو می گویند که خالد چندین سال قبل از تاریخ نوشته زید، ملک را به عمرو داده و ما شاهد هستیم لطفاً بفرمایید شهادت کدام یک از این دو مقدّم است؟
- زید و عمرو هر دو خانه مستقلّی دارند، ولی دیوار این خانه ها در یک سمت مشترک است. اکنون زید قصد دارد خانه خود را بکوبد و از نو بسازد. لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ دهید: 1 اگر بر اثر این کار خسارتی به ساختمان عمرو وارد شود، آیا زید ضامن خسارت وارده می باشد؟ 2 آیا زید حقّ دارد برای استیفای حقّ خود بدون اجازه و رضایت همسایه در دیوار مشترک تصرّف کند؟
- اگر دو نفر شهادت دهند که زید قاتل (الف) است و سپس دو نفر دیگر شهادت دهند که عمرو قاتل (الف) است. و یا عمرو اقرار کند که قاتل الف است چه حکمی دارد؟
- اگر دو عالم عادل خبره بگویند: (زید اعلم است) و یک عالم عادل خبره بگوید: (عمرو اعلم است) و یک عالم عادل خبره دیگر بگوید: (بکر اعلم است) در این صورت آیا حتماً باید از زید تقلید کرد، یا چون یک عالم عادل خبره گفته عمرو اعلم است و عالم عادل خبره دیگر بکر را اعلم میداند، اینها روی هم میشوند دو عالم عادل خبره، و در نتیجه بین نظر این دو عالم عادل خبره و نظر دو عالم عادل خبرهای که زید را اعلم میدانند تعارض پیش میآید، و شخص مخیّر است که از هر کدام از این سه نفر تقلید نماید؟
- گاهی تشخیص موضوع روشن، و معلوم است که حق با زید می باشد، ولی عمرو منکر این حق است، ولی گاه چنین نیست. آیا در این صورت رجوع به غیر حاکم شرع جایز است؟
- در تاریخ 5/5/83 قراردادی کاری به مدّت 7 ماه فی ما بین آقایان زید و عمرو منعقد گردید که در قبال فعالیّتهای آقای زید در تجارتخانه و انبار متعلّق به آقای عمرو، از درآمد خالص سالیانه 10 درصد به آقای زید تعلّق یابد (در قرارداد توضیح داده شده که در صورت تمایل همکاری ادامه خواهد داشت) که در 7 ماه باقیمانده از سال 83 بر همین منوال عمل شد. در آغاز سال 84 آقای زید دعوت به کار شد و قرارداد قبلی بدون تمدید مشمول سال 84 گردید و نیز در آغاز سال 85 مجدّداً آقای زید دعوت به کار شد و در طول سال هیچ اشارهای کتبی یا شفاهی نسبت به تمدید قرارداد نگردید. آیا از نظر شرعی و عرفی قرارداد منعقد اوّلیّه شامل تعیین حقالسهم سال 85 نیز میباشد؟
- آیا ایجاد حصار، یا دیوار در اطراف ملک جهت اشراف نداشتن (صاحب ملک به ملک همسایه و بالعکس) نیاز به تحصیل رضایت همسایه دارد؟
- شخصی در اثر تصادف با وسیله نقلیّه (موتور) مصدوم شده، و علیه شخصی مثلا زید به عنوان راننده شکایت نموده است. ولی زید مدّعی است که وی راننده نبوده، بلکه رفیقش عمرو (که صاحب موتور تلقّی، و موتور در اختیار وی بوده) راننده بوده است. از سوی دیگر عمرو می گوید: (درست است که موتور در اختیار من بود، ولی آقای زید به محض پیاده شدن اینجانب، بر موتور سیکلت سوار و با سرعت رانندگی نمود، و در حین رانندگی با مصدوم تصادف کرد). عمرو جهت اثبات ادّعای خویش چند شاهد معرّفی کرده، و شهود اظهار نمودند که قبل از تصادف آقای زید را در حین رانندگی مشاهده نموده، ولی اصل تصادف را ندیده اند. لطفاً بفرمایید: 1 آیا مورد نسبت به زید از موارد لوث محسوب، و در نتیجه با قسمِ مصدوم نامبرده محکوم به پرداخت دیه می شود، یا از موارد لوث محسوب نمی شود؟ 2 در صورت صغیر بودن مصدوم، آیا خود صغیر حق در خواست قسم، یا قسم یاد نمودن را دارد؟ 3 در صورت منفی بودن پاسخ، ولیّ قهری و یا قیّم وی چنین حقّی را دارند؟ 4 آیا لازم است در مقابل ادّعای زید قسم یاد نماید؟
- اخیراً معاملاتی به صورت ( مشاع زمانی ) انجام می شود؛ نه مشاع در مقابل مشاع مکانی. مثل این که خانه ای به صورت مشاع پنجاه پنجاه به زید و عمرو تعلق دارد. مشاع زمانی یعنی هر چند هر دو نفر مالک ملک هستند ولی به این صورت که ملک از لحاظ استفاده شش ماه برای یکی، و شش ماه برای دیگری است. این به دلیل عدم نیاز به مکان مورد نظر در طول سال است. بنابراین، دو یا حتّی ده نفر می توانند با هم منزلی را بخرند تا هر کدام در زمان خاصّی از آن استفاده کنند. آیا این گونه معاملات صحیح است؟
- در صورتی که یکی از مالکین مزرعه مشاع بدون رضایت دیگران و با مخارج خود چاهی حفر نماید، آیا این چاه ملک حافر است، یا دیگران هم در این چاه حقّی دارند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] از باغ زید ریشه درخت به باغ عمرو کشیده شده و درختی شده، آیا این درخت مال زید است یا عمرو؟
- [آیت الله بروجردی] از باغ زید ریشه درخت به باغ عمرو کشیده شده و درختی شده، آیا این درخت مال زید است یا عمرو؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی از عمروی طلبی دارد و عمرو مسافرت کرده دسترسی به او ندارد، زید از مال عمرو به عنوان تقاص به قدر طلب خود یا کمتر بر میدارد و آن مال نمایی داشته، بعد از مسافرت عمرو در خواست مال خود را از زید مینماید، تکلیف زید با عمرو چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زید به عمرو قول داده که اگر روی زمینش کار کند و آن را آباد کند او را شریک میکند پس از سالها زحمت عمرو، زید از قولی که داده بود تخلّف میکند آیا زید ضامن است و آیا عمرو حقّی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] بعد از آنکه زید، مِلک خود را به عمرو، فروخت و پول آن را دریافت کرد و همچنین بعد از فروش آن توسط عمرو، به خالد و دریافت پول آن و مصرف آن در هزینه های او، حکم به توقیف و مصادره اموال زید شده، آیا این حکم، شامل مِلکی که قبل از آن توسط زید فروخته شده، می شود و کشف از بطلانِ فروش آن می کند؟
- [سایر] اگر عمرو اقرار کند که قاتل (الف) است و سپس زید اقرار کند که قاتل (الف) است، بعد زید و یا عمرو و یا هر دو از اقرارشان برگردند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی پس از رسیدن به سنّ تکلیف، در میان دو مرجع تقلید (زید و عمرو) زید را اعلم تشخیص داده و از وی تقلید نموده ولی پس از فوت هر دو مرجع تقلید به این نتیجه رسیده که تشخیص وی در آن زمان صحیح نبوده و عمرو اعلم بوده مستدعی است بفرمائید با فرض وجوب تقلید از مجتهد میّت اعلم تقلید از زید واجب است یا تقلید از عمرو در صورتی که مقلّد در زمان حیات عمرو از او تقلید ننموده است؟
- [آیت الله بروجردی] زید ملکی را بر عمرو وقف کرده و شرط کرده که ما دام الحیات عواید ملک مال خود واقف باشد و عمرو به کلّی حق دخالت در آن ندارد و شرط دیگر در وقفنامه که بعد از حیات واقف هم عمرو حق فروش یا اجاره دادن به کلّی ندارد، بدون اطّلاع، عمرو رفته است و موقوف علیه را فروخته است، آیا این معامله چه صورتی دارد؟ و آیا زید واقف به علّت تخلّف عمرو میتواند به کلّی عمل وقف را به هم زده و آن را باطل کند یا نه؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زید طی درخواستی از دادگاه تقاضای گرفتن طلب خود را از عمرو نموده و آقای عمرو با مراجعه به دادگاه ادّعای اعسار نموده : 1 - آیا دادگاه میتواند عمرو را حبس نماید؟ چه مدّت و آیا این حبس تعزیری است؟ 2 - اگر اعسار عمرو بر حاکم ثابت شد تکلیف دادگاه نسبت به مطالبات زید چیست و نسبت به تقاضای زید چگونه باید عمل نماید؟ 3 - محدوده تحقیق و تفحّص دادگاه در اصل دعوی اعسار چقدر است و آیا صرفاً دارائی و عدم دارائی عمرو را بررسی میکند یا اینکه تفحّص محض در نحوه صرف اموال و غیره را نیز دارد؟
- [آیت الله خوئی] اگر شیاع دلالت کند بر اعلمیت زید، و بیّنه دلالت کند بر اعلمیت عمرو کدام یک را باید تقلید نمود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که ملکی را اجاره کرده و سرقفلی نپرداخته هنگامی که مدت اجاره به سر رسید حق ندارد بدون اذن صاحب ملک در آنجا اقامت کند و اگر آن را تخلیه نکند غاصب و ضامن ملک و ضامن مثل مال الاجاره است، خواه اجاره اول کوتاه باشد یا طولانی و خواه در مدت اجاره ارزش ملک بالا رفته باشد یا نه و اگر کسی ملک را از چنین شخصی اجاره کند اجاره اش صحیح نیست، مگر این که صاحب ملک رضایت دهد.
- سرقفلی عبارت است از حق اولویتی که مستأجر بر ملک پیدا می کند در مقابل پولی که به مالک در اول کار می پردازد و مطابق آن، مستأجری که سرقفلی پرداخته در اجاره کردن آن ملک، اولی از دیگران است. سرقفلی در سابق وجود نداشت و امروز در میان عقلای اهل عرف وجود دارد و با شرایط زیر صحیح است: مقدار سرقفلی باید معلوم باشد و طرفین با میل و رضایت خود معامله را انجام دهند و بالغ و عاقل و رشید باشند و معنی سرقفلی و لوازم آن را بدانند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .معیار صحت و بطلان نماز در ملک دیگری , رضایت و عدم رضایت قلبی اوست، اگر رضایت قلبی دارد که در ملک او نماز اقامه شود , نماز صحیح است , هرچند به زبان اذن نداده باشد و اگر رضایت قلبی ندارد، نماز در آن صحیح نیست, هرچند به زبان اذن داده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان اجیر شود که از طرف کس دیگر حجّ کند، چنانچه خودش نتواند برود وبخواهد دیگری را از طرف خودش بفرستد، باید از کسی که او را اجیر کرده اجازه بگیرد مگر بصورت مطلق اجیر شده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] دفن میّت در قبر مرده دیگر جائز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده ومیّت اوّلی از بین رفته باشد وقبر ملک دیگری نباشد وگرنه رضایت او شرط میباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در ملکی با دیگری شریک است اگر سهم او جدا نباشد، بدون رضایت شریکش نمیتواند در آن ملک تصرفی بکند و نماز بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که در ملکی با دیگری شریک است تا سهم او جدا نشده بدون رضایت شریکش نمی تواند در ان ملک تصرف کند و نماز بخواند
- [آیت الله جوادی آملی] .مکانی که ملک چند شریک است و سهم هیچ کدام جدا نشده , هیچ شریکی نمیتواند بدون رضایت سایر شرکا, در آن نماز اقامه کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر طفل شیعهای فقیر باشد، انسان میتواند با رضایت ولیّ طفل، فطره را به مصرف او برساند یا به واسطه دادن به ولیّ؛ ملک طفل نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .ّ اقامه نماز در مسافرخانه، هتل، حمام و مانند این ها که برای مشتریان آماده است و برابر محاوره، اذن یا رضایت مالکان آنها بهدست میآید, صحیح است و در موارد دیگر، به جا آوردن نماز در ملک دیگری, بدون علم یا اطمینان به رضای او , صحیح نیست . اگر مالک عین، منفعت یا انتفاع , اذن ماندن در آن ملک را داده, میتوان رضایت او نسبت به اقامه نماز را فهمید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] تصرف در ملک میتی که خمس یا زکات بدهکار است حرام و به احتیاط مستحب نماز در آن باطل است؛ ولی اگر بدهی او را بدهند یا ضامن شوند که ادا نمایند به نحوی که دین از عهده میت ساقط شود، تصرف و نماز در ملک او بیتردید اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز خواندن در ملکی که منفعت ان مال دیگری است بدون رضایت مالک منفعت باطل است مثلا در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون رضایت کسی که ان خانه را اجاره کرده نماز بخواند نمازش باطل است و همچنین اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند تا وقتی ثلث را جدا نکنند نمی شود در ملک او نماز خواند و اما جایی که دیگری در ان حقی دارد اگر نماز خواندن مزاحم با سلطنت صاحب حق باشد مانند نماز خواندن در زمینی که کسی سنگ چینی کرده بدون رضایت او نماز باطل است و در غیر این صورت مانعی ندارد مانند ملکی که در گرو شخصی است که نماز خواندن در ان ملک با رضایت گرو دهنده مانعی ندارد هر چند گرو کننده راضی به نماز خواندن در ان ملک نباشد