علم اجمالی
علم اجمالی، قطع به چیزی مردد میان دو طرف یا بیشتر است. علم مردّد بین دو یا چند چیز را علم اجمالی گویند.
اگر مردی نسبت به دو زن علم اجمالی داشته باشد به اینکه یکی از آن دو در عده میباشد ولی به طور معین نداند کدامیک از آنهاست حکم قضیه چیست؟
باید از هر دو اجتناب کند.
باید از هر دو اجتناب کند.
عنوان سوال:
اگر مردی نسبت به دو زن علم اجمالی داشته باشد به اینکه یکی از آن دو در عده میباشد ولی به طور معین نداند کدامیک از آنهاست حکم قضیه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- سوال اول :زمان نگهداشتن عده در ازدواج موقت چقدر است؟ سوال دوم: آیا بدون نزدیکی کردن باز هم باید زن عده نگهدارد؟ سوال سوم: در صورت منفی بودن پاسخ سوال دوم اگر مردی پس از اتمام زمان صیغه موقت مجددا با همان زن صیغه بخوانند ولی اینبار نزدیکی کنند آیا زن باید عده نگهدارد؟
- مردی به همسرش گفت: (وظیفه من طواف نساء است، ولی تو باید طواف رجال بجا آوری!) زن نیز به همین نیّت طواف کرد. آیا کفایت می کند؟
- در صورت علم اجمالی به وجود قاتل در بین افراد محدود و معیّن، بفرمایید: 1 آیا قاضی می تواند برای تعیین قاتل و اجرای قصاص از قرعه استفاده کند؟ 2 در صورت منفی بودن پاسخ و لزوم پرداخت دیه، چه کسی باید دیه را بپردازد؟ نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟
- اگر مردی با زنی که در عدّه است از روی جهل به مسأله ،عقد دائم یا موقّت بخواند، آیا این زن بر او حرام ابدی می شود؟ حکم صورت عمد را نیز بیان فرمایید؟
- اگر زنی به عقد موقّت مردی درآید و مطمئن باشد که از آمیزش با او حامله نشده است (مثلا مرد خواجه باشد یا زن رحم خود را خارج کرده باشد) آیا باید پس از پایان مدّت عقد موقّت،عدّه نگهدارد؟
- احتراما در صور ذیل حکم خواستگاری از زن، با اشاره (تعریض) و تصریح به ازدواج از طرف همسر و یا شخص دیگر نسبت به زن شوهر دار و یا زنی که در دوران عده به سر می برد، مرقوم فرمایید؟ 1- زن شوهردار به عقد دائم یا موقت 2- زنی که در عده طلاق رجعی به سر می برد؟ 3- زنی که در عده بائن (مانند خلع، وفات، فسخ و...) به سر می برد؟ 4- زنی که سه مرتبه طلاق داده شده است و در عده به سر می برد؟ 5- زنی که نه مرتبه طلاق داده شده و بر زوج حرام ابد شده و در دوران عده به سر می برد؟
- دو یا چند نفر، شخصی را مورد ضرب و جرح قرار داده، و صدمات و جراحات متعدّدی، که موجب دیه است بر او وارد کرده اند، برای قاضی به علم اجمالی محرز است که صدمات و جراحات مذکور، توسّط دو یا چند نفر مشخّص ایجاد شده، ولی مصدوم نمی تواند معیّن کند که هر یک از صدمات و جراحات را کدام یک از ضاربین وارد کرده است. ضاربین نیز منکر هر گونه ایراد صدمه و جراحت بر مصدوم هستند، تکلیف پرداخت دیه چیست؟
- اگر زن و مردی با هم متعه کنند و بعد از نزدیکی مرد بذل مدت نماید یا مدت صیغه تمام گردد و بعد از چند روز و در طول عدّه زن، مرد به متعه خود رجوع نماید و دوباره زن را متعه نماید و در طول مدت صیغه ی جدید، نزدیکی صورت نگیرد و زن سه بار یا بیشتر عادت ماهانه ببیند، اگر مرد مجدداً بذل مدت نماید با توجه به اینکه نزدیکی صورت نگرفته آیا باز هم زن بعد از بذل مدت باید عدّه نگه دارد؟
- دو یا چند نفر، شخصی را مورد ضرب و جرح قرار داده، و صدمات و جراحات متعدّدی، که موجب دیه است بر او وارد کرده اند، برای قاضی به علم اجمالی محرز است که صدمات و جراحات مذکور، توسّط دو یا چند نفر مشخّص ایجاد شده، ولی مصدوم نمی تواند معیّن کند که هر یک از صدمات و جراحات را کدام یک از ضاربین وارد کرده است. ضاربین نیز منکر هر گونه ایراد صدمه و جراحت بر مصدوم هستند، تکلیف پرداخت دیه چیست؟
- مردی دارای دو زن است و از هر زنی چنددختر دارد همه دخترها را شوهر داده، آیا شوهران این دختران به زن دیگر آن مرد محرمند؟ و آیا فرزندان و نوه ها چه از این دختران و چه از آن دختران، نسبت به زنهای دیگر آن مرد محرمند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در صورت علم اجمالی به وجود قاتل در بین افراد محدود و معیّن، بفرمایید:الف: آیا قاضی میتواند برای تعیین قاتل و اجرای قصاص از قرعه استفاده نماید؟
- [سایر] علم الهی نسبت به افعال انسانها چگونه است یعنی خدا می داند که انسانی عاقبتش جهنمی خواهد بود؟ پس چرا او را در بدو خلقت مجازات نمی کند و آیا خدا به افعال بندگان علم اجمالی دارد یا تفصیلی؟
- [آیت الله سیستانی] مردی شیعه زن شیعه خود رابه طریق سنی طلاق داده پس از عده زن با مردی سنی ازدواج کرده اکنون تکلیف زن چیست ؟
- [آیت الله خامنه ای] در مورد علم اجمالی هرگاه جانی مردد بین دو یا چند نفر معین بوده و امکان اثبات جنابت از طریق قسامه وجود نداشته باشد آیا دیه بطور مساوی از اطراف علم اجمالی گرفته می شود و یا از بیت المال و یا با قرعه مسئول پرداخت دیه مشخص می شود؟
- [آیت الله بهجت] زن و مردی که صیغه شده اند، چه حقوقی نسبت به هم دارند؟
- [آیت الله سیستانی] بین زن و مردی عقد واقع شده که زن ادعا دارد دائمی است و مرد ادعا دارد موقت است با توجه به اینکه شاهد و سندی نیست قول کدامیک مقبول است ؟
- [آیت الله سبحانی] اگر به زن شوهرداری تجاوز به عنف شود آیا این زن باید نسبت به شوهر خودش عده نگه دارد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر مردی پس از اتمام زمان صیغه موقت مجددا با همان زن صیغه بخوانند ولی اینبار نزدیکی نکنند آیا زن باید عده نگه دارد ؟
- [آیت الله خامنه ای] مردی زن خود را طلاق داده است و قبل از اینکه عدّه زن تمام شود با هم ازدواج موقّت کرده اند، آیا این کار جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مردی که همسرش را طلاق میدهد، دختر 12 ساله آنها با کدامیک از مرد یا زن زندگی کند (یعنی اگر پدر بخواهد دخترش با او زندگی کند آیا خود دختر میتواند مخالفت کند و اگر نزدیکان زن یا خود آن زن، دختر را فریب داده باشند یا ترغیب کرده باشند یا نسبت به پدرش بدبین کرده باشند) در این صورت دختر با پدر باید زندگی کند یا با مادرش؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه زن، کسی را وکیل کند که او را مثلاً برای ده روز یا دو ماه به عقد مردی درآورد و ابتدای آن را معین نکند باید آغاز آن را از روز و ساعتی که عقد می کند قرار دهد.
- جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنی وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه و خواه شوهر داشته باشد یا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. و هرگاه چنین کنند و بچّه ای از آن متولد شود اگر این عمل بطور شبهه انجام شده مثل این که گمان می کرد زن خود اوست و زن نیز گمان می کرد نطفه شوهر اوست و بعد از آن معلوم شد چنین نبوده است، در این صورت بچّه متعلّق به آن مرد و زن است و تمام احکام فرزند را دارد، ولی اگر این کار از روی علم و عمد انجام گیرد بچّه ای که از آن متولّد می شود فرزند آنها حساب نمی شود و احکام ارث و مانند آن را ندارد؛ ولی احکام محرمیّت نسبت به صاحب نطفه، زن و بستگانشان جاری می شود. در ضمن پیوند تخمدان زن اجنبیّه به همسر در صورت ضرورت مانعی ندارد و استفاده از مادر جانشین در جایی که بخاطر ضرورت نطفه¬ی زن و شوهر در بیرون رحم با هم ترکیب شده، آن هم مانعی ندارد؛ ولی با توجّه به این که این کار معمولاً مستلزم نظر و لمس نا مشروع است تنها در حال ضرورت انجام گیرد.
- عقد ازدواج شرایطی دارد از جمله: 1 احتیاط آن است که صیغه آن به عربی صحیح خوانده شود، ولی در صورتی که مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی بخوانند می توانند به زبان خود بخوانند و گرفتن وکیل برای خواندن صیغه به زبان عربی واجب نیست، ولی باید لفظی بگویند که معنی همان صیغه عربی را بفهماند. 2 کسی که صیغه را می خواند بایدقصد انشاء داشته باشد یعنی قصدشان این باشد که با گفتن این الفاظ همسری در میان آن دو برقرار گردد، زن خود را همسر مرد قرار دهد و مرد این معنی را قبول کند، وکیل نیز باید چنین قصدی را داشته باشد. 3 کسی که صیغه عقد را می خواند باید عاقل و احتیاطاً بالغ باشد هر چند از طرف دیگری وکیل باشد. 4 ولی یا وکیل در اجرای صیغه عقد باید زن و شوهر را معین کند، بنابراین اگر کسی چند دختر دارد نمی تواند به مردی بگوید : (زوجْتک احْدی بناتی) (یکی از دخترانم را به همسری تو درآوردم). 5 زن و مرد باید از روی اختیار به ازدواج راضی باشند ولی اگر یکی از آن دو ظاهراً با کراهت اجازه می دهد، اما می دانیم قلباً راضی است عقد صحیح است. 6 صیغه عقد باید صحیح خوانده شود و اگر طوری غلط بخوانند که معنی آن را عوض کند عقد باطل است، اما اگر معنی عوض نشود اشکالی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مرد نداند که زن در عدّه است یا نداند که عقد در عدّه حرام است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچهای از آنان به دنیا آید، حلالزاده است و شرعاً فرزند هر دو میباشد، ولی اگر زن میدانسته که در عدّه است و میدانسته که عقد در عدّه حرام است، شرعاً بچه، فرزند پدر است، و در هر دو صورت، عقد آنان باطل است، و به یکدیگر حرام میباشند.
- [آیت الله بهجت] اگر زنی علم پیدا کرد که شوهرش مرده است و شوهر کرد و بعداً شوهر اولش پیدا شد، آن زن زوجه شوهر اول است و نسبت به دومی شبهه است و باید عدّه وطی به شبهه نگه دارد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که دو لباس دارد، اگر بداند یکی از آنها نجس است و نتواند آنها را آب بکشد و نداند کدامیک از آنهاست، چنانچه وقت دارد باید با هر یک، یک نماز بخواند، ولی اگر وقت تنگ است باید نماز را به دستوری که برای برهنگان گفته شد به جا آورد و لازم نیست آن نماز را با لباس پاک قضا نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد نداند که زن در عدّه است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچه از آنان به دنیا آید حلال زاده است و شرعاً فرزند هردو میباشد ولیاگر زن میدانسته که در عدّه است شرعاً بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یکدیگر حرام میباشند.
- [آیت الله بروجردی] اگر مرد نداند که زن در عدّه است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچهای از آنان به دنیا آید، حلالزاده است و شرعاً فرزند هر دو میباشد، ولی اگر زن میدانسته که در عدّه است، شرعاً بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یکدیگر حرام میباشند.
- [امام خمینی] اگر مرد نداند که زن در عده است و با او ازدواج کند، چنانچه زن هم نداند و بچه ای از آنان به دنیا آید، حلال زاده است و شرعا فرزند هر دومی باشد ولی اگر زن می دانسته که در عده است، شرعا بچه فرزند پدر است و در هر دو صورت عقد آنان باطل است و به یکدیگر حرام می باشند.
- [آیت الله مظاهری] اگر سجده یا تشهّد را چند دفعه فراموش کند، مثلاً یک سجده از رکعت اوّل و یک سجده از رکعت دوّم فراموش نماید، باید بعد از نماز، قضای هر دو را با سجدههای سهوی که برای آنها لازم است، به جا آورد و لازم نیست معیّن کند که قضای کدامیک از آنهاست.
- [آیت الله اردبیلی] ابتدای عدّه طلاق از هنگامی است که خواندن صیغه طلاق تمام میشود چه زن بداند او را طلاق دادهاند یا نداند پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق دادهاند، لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] ابتدای عدّه طلاق از موقعی است که خواندن صیغه طلاق تمام میشود، چه زن بداند طلاقش دادهاند یا نداند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق دادهاند، لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] ابتدای عده طلاق از وقتی است که خواندن صیغه طلاق تمام می شود چه زن بداند طلاقش داده اند یا نداند پس اگر بعد از تمام شدن عده بفهمد که او را طلاق داده اند لازم نیست دوباره عده نگه دارد