اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
شخصی در زمان حیات، مقداری از اموال خود را به فرزندش هبه می کند مشروط به اینکه او پس از فوت پدر، درخواست ارث نکند، آیا این صحیح است؟
عدّه‌ای وصیّت می‌کنند که فلان فرزندم از ارث محروم باشد؛ این گونه وصیّتها قبول نیست. اما اگر کسی در زمان حیاتش بگوید (این زمین برای فلان فرزندم به شرط این که بعدا مطالبه ارث نکند) و فرزند هم قبول کند این هبه مشروطه خواهد بود که هبه و شرطش هر دو صحیح هستند و بر فرزند واجب است در صورت قبول به آن عمل کند. نکته: گاهی پدر هبه زیادی به یکی از فرزندان می‌کند وچیزی هم شرط نمی‌کند. ما نصیحت می‌کنیم که در تقسیم ارث خوب است احوال همه فرزندان ملاحظه شود.
عدّه‌ای وصیّت می‌کنند که فلان فرزندم از ارث محروم باشد؛ این گونه وصیّتها قبول نیست. اما اگر کسی در زمان حیاتش بگوید (این زمین برای فلان فرزندم به شرط این که بعدا مطالبه ارث نکند) و فرزند هم قبول کند این هبه مشروطه خواهد بود که هبه و شرطش هر دو صحیح هستند و بر فرزند واجب است در صورت قبول به آن عمل کند. نکته: گاهی پدر هبه زیادی به یکی از فرزندان می‌کند وچیزی هم شرط نمی‌کند. ما نصیحت می‌کنیم که در تقسیم ارث خوب است احوال همه فرزندان ملاحظه شود.
عنوان سوال:
شخصی در زمان حیات، مقداری از اموال خود را به فرزندش هبه می کند مشروط به اینکه او پس از فوت پدر، درخواست ارث نکند، آیا این صحیح است؟
پاسخ:
عدّه‌ای وصیّت می‌کنند که فلان فرزندم از ارث محروم باشد؛ این گونه وصیّتها قبول نیست. اما اگر کسی در زمان حیاتش بگوید (این زمین برای فلان فرزندم به شرط این که بعدا مطالبه ارث نکند) و فرزند هم قبول کند این هبه مشروطه خواهد بود که هبه و شرطش هر دو صحیح هستند و بر فرزند واجب است در صورت قبول به آن عمل کند. نکته: گاهی پدر هبه زیادی به یکی از فرزندان می‌کند وچیزی هم شرط نمی‌کند. ما نصیحت می‌کنیم که در تقسیم ارث خوب است احوال همه فرزندان ملاحظه شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زنی قبل از پدر خود فوت می کند. پدر در زمان حیات خود وصیت می کند که به دخترش همچون سایر ورثه ارث برسد. لطفا بفرمایید نحوه تقسیم ارث بین ورثه آن زن چگونه است؟
- اگر شوهر قسمتی از ثلث اموالش را به همسرش هبه کند، مشروط بر این که بعد از مرگ شوهر ازهشت یک خود صرف نظر کند، آیا زوجه می تواند بعد از مرگ زوج درخواست هشت یک کند؟
- اگر چندین سال از فوت مردی گذشته باشد و اموال او را تقسیم نکرده باشند آیا زن از درآمد اموال مذکور ارث می برد؟
- بخشیدن یا تخفیف مقداری از اموال در مرض منجر به فوت ,درهوشیاری کامل چه حکمی دارد؟
- برادرم فوت کرده و پدرم ولی قهری تنها فرزند او هستند (دختری پنج ساله) حقوق برادرم به صورت مساوی به حساب همسر و فرزندش واریز می شود و پدرم سهم فرزندش را برای او پس انداز می کند. همسر ایشان با وجود استطاعات مالی برای فرزندش درخواست نفقه کرده و دادگاه مبلغی را تعیین نموده است. آیا پدرم می توانند این مبلغ را از همین پس انداز به مادرش بپردازند؟
- اگر (مثلاً) یکی از فرزندان در حال حیات پدر از او هدیه ای هر چند ذی قیمت بگیرد آیا این باعث محروم شدن فرزند از ارث می شود؟
- شخصی دو همسر داشته است یکی فوت شده و دوّمی در قید حیات می باشد کیفیّت ادای مهریّه هر کدام از ترکه میّت را بیان فرمایید.
- شخصی خانه اش را وقف مسجد نموده، مشروط بر این که خودش تا آخر عمر در آن ساکن باشد آیا می توان از اموال آن مسجد خرج این خانه کرد؟
- در یکی از کشورها طبق قانون به نوه هایی که پدر آنها قبل از پدربزرگ فوت کرده ارث پدربزرگ را می دهند؛ آیا گرفتن آن حلال است؟
- شخصی قبلا مستطیع بوده و به حج نرفته، و اکنون هیچ گونه توانایی مالی جهت انجام حج ندارد، آیا فرزندش می تواند به صورت مجّانی از طرف پدر حجّ نیابتی انجام دهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی همراه زن و سه فرزندش در یک تصادف فوت می کند. هم خود مرد و هم همسر او پدر و مادر دارند و فرزند دیگری هم ندارند، حکم تقسیم ارث را بین والدین اینها بیان فرمایید؟
- [آیت الله بهجت] پدری در زمان حیات، مقداری از ملک شخصی خود را در حضور شهود به یکی از فرزندان خود هبه کرده است. آیا بعد از فوت پدر، وارثین می توانند آن مقدار بخشیده شده را بین خود تقسیم یا تبدیل به قیمت نموده، پول بگیرند یا آن مقدار مال آن فرزند است که به او بخشیده شده است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در بعضی مناطق برای اینکه به دختر بعد از فوت پدر سهمی نرسد، پدر در زمان حیات خویش تمام دارایی و املاک و باغات خود را بین پسرانش تقسیم کرده و هبه مینماید تا بعد از فوت خویش دیگر دخترانش سهمی نداشته باشند حال آیا این کار با این نیت و قصد صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] پدر خانوادهایی فوت کرده است. آیا یکی از فرزندان میتواند درخواست ارث پدری کند یا به حرمت وجود مادر و به اجبار سایرین باید صرف نظر کند؟
- [آیت الله اردبیلی] پدر خانوادهایی فوت کرده است. آیا یکی از فرزندان میتواند درخواست ارث پدری کند یا به حرمت وجود مادر و به اجبار سایرین باید صرف نظر کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدری فوت نماید و قبل از تقسیم اموال ایشان بین ورثه بعضی از ورّاث هم فوت نمایند آیا به وارثان ورثه فوت شده ارث پدر میرسد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] شوهر خانمی فوت کرده و هیچ گونه اموال منقول و غیر منقول از خود باقی نگذاشته است. همسر ایشان از پدر متوفّی ادّعای مهریّه می نماید. آیا پدر متوفّی بدون این که تعهّدی برای مهریّه ی همسر فرزندش داشته باشد، ضمانی برای مهریّه ی فرزندش دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی زمین خود را برای اولادش هبه می‌کند و اولادش در مسافرت است و حاضر نیست تا هبه را قبول کند، تا وقتی از مسافرت بر میگردد پدر که واهب بوده است فوت می‌کند آیا این هبه صحیح می‌شود یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی به نام محمد فاقد اولاد می‌باشد و فوت کرده اموال او به همسر تعلق گرفته پس از آن همسر او نیز فوت کرده است که یک خواهر که از پدر و مادر یکی هستند دارد و خواهر و برادرانی که از پدر یکی و از مادر جدا هستند دارد، نحوه تعلق ارث به ایشان چگونه است؟
- [آیت الله اردبیلی] مادر من در حالی فوت شده که پدر و مادرشان در قید حیات هستند. از آنجایی که پدرمان نیز زندهاند و ما 2 خواهر و2 برادریم واز مادرم 1 خانه به ارث مانده، تقسیم این ارث به چه صورت است؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن از قیمت اموال غیر منقول در حال فوت متوفی ارث میبرد بنابر این اگر بعد از فوت میت اموال افزایش قیمت داشت زن از قیمت افزوده شده ارث نمیبرد همانطور که از سایر نماءات و منافع ان ارث نمیبرد البته در صورت افزایش قیمت مصالحه با زن میت بسیار پسندیده است خصوصا اگر ندادن قیمت به جهت تاخیر ورثه صورت گرفته باشد.
- [آیت الله اردبیلی] در هبه کننده چند شرط معتبر است: اوّل و دوم: بالغ و عاقل باشد. سوم: سفیه نباشد، یعنی از کسانی نباشد که مال خود رادر کارهای بیهوده مصرف می‌کنند اگرچه توسّط حاکم شرع هم از تصرّف در اموال خود منع نشده باشد. چهارم: توسّط حاکم شرع از تصرّف در اموال خود منع نشده باشد، مانند مُفَلَّس. پنجم: مالک یا صاحب اختیار چیزی باشد که میخواهد هبه کند، پس بخشش مال دیگری بدون اجازه او صحیح نیست. ششم: از روی قصد و اختیار ببخشد، پس اگر هبه کننده از روی اکراه یا اجبار هبه کند، صحیح نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چند نفر که از همدیگر ارث میبرند مثل پدر و پسر و زن و شوهر در یک حادثه بمیرند و معلوم نباشد کدامیک اول مرده اند همه از یکدیگر ارث میبرند. در تقسبم ارث فرض می‌کنیم که اول یکی از آنها فوت نموده و بنا بر این فرض اموال او را بین ورثه او تقسیم می‌کنیم و سهم کسانی که فوت کرده اند را به ورثه زنده آنها میدهیم. سپس فرض می‌کنیم که دیگری اول فوت نموده وبنا بر این فرض اموال او را بین ورثه او تقسیم می‌کنیم (در این فرض کسی را که در فرض سابق فرض کرده بودیم اول مرده است زنده فرض می‌کنیم) و سهم الارث افرادی که فوت شده اند را به ورثه زنده آنها میدهیم.
- [آیت الله مظاهری] هبه در مرض موت صحیح است گرچه زاید بر ثلث باشد، ولی اگر قصد او این باشد که بعضی از ورثه را بدون جهت شرعی محروم از ارث کند حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی شخصی را که از او ارث میبرد بکشد. الف: اگراو را عمدا و به نا حق کشته باشد از او ارث نمیبرد. ب: اگر او راعمدا ولی از روی حق و به حکم حاکم شرع کشته باشد از او ارث میبرد. ج: اگر او را به صورت خطا یا شبه عمد بکشد از اموال دیگر او ارث میبرد ولی از دیه او ارث نمیبرد
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان وصیّت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد، در صورتی که او وصیّت را قبول کند چه در حیات موصی چه بعد از فوت او، اگر آن چیز از یک سوّم اموال موصی بیشتر نباشد، آن چیز را بعد از مردن موصی، مالک می‌شود.
- [آیت الله سبحانی] اگر پدر و بنابر احتیاط مادر نماز خود را به جا نیاورده باشند، و می توانسته اند قضا کنند، بر پسر بزرگترشان که پس از فوت آنها در حال حیات است واجب است که بعد از مرگشان به جا آورد، یا برای آنها اجیر بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمم کرده یا نه ، تیمم او صحیح است ، و چنانچه شک او در مسح دست چپ باشد لازم است آن را مسح کند ، مگر آنکه عرفاً از تیمم فارغ شده باشد . مثل اینکه در عملی که مشروط به طهارت است داخل شده و یا موالات فوت شده باشد .
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمم کرده یا نه، درصورتی که احتمال بدهد که حال عمل ملتفت بوده تیمم او صحیح است. و چنانچه شک او در مسح دست چپ باشد، لازم است او را مسح کند مگر آنکه در عملی که مشروط به طهارت است داخل شده و یا موالات فوت شده باشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بعد از مسح دست چپ شک کند که درست تیمم کرده یا نه؛ در صورتی که احتمال بدهد که حال عمل ملتفت بوده تیمم او صحیح است و چنانچه شک او در مسح دست چپ باشد لازم است او را مسح کند مگر آنکه در عملی که مشروط به طهارت است داخل شده و یا موالات فوت شده باشد.