احتیاطا
از روی احتياط. رجوع کنيد به: احتياط
به کسی که قبلا مستاجر شخصی بوده بدهکارم و نمی‌توانم وی را پیدا کنم. صاحب‌خانه آن شخص ادعا می‌کند که مستاجر به وی بدهکار بوده. آیا من از طرف مستاجر می‌توانم بدهی را پرداخت کنم تا بدهی من نیز به او پاک شود یا این که باید بدهی خود را از طرف وی صدقه بدهم یا احتیاطا هر دو را انجام دهم؟
اگر به قول آن صاحب خانه اطمینان داشته باشید جایز است در غیر اینصورت اگر از پیدا کردن او مایوس باشید باید آن وجه را به شخص فقیری بدهید.
اگر به قول آن صاحب خانه اطمینان داشته باشید جایز است در غیر اینصورت اگر از پیدا کردن او مایوس باشید باید آن وجه را به شخص فقیری بدهید.
عنوان سوال:
به کسی که قبلا مستاجر شخصی بوده بدهکارم و نمی‌توانم وی را پیدا کنم. صاحب‌خانه آن شخص ادعا می‌کند که مستاجر به وی بدهکار بوده. آیا من از طرف مستاجر می‌توانم بدهی را پرداخت کنم تا بدهی من نیز به او پاک شود یا این که باید بدهی خود را از طرف وی صدقه بدهم یا احتیاطا هر دو را انجام دهم؟
پاسخ:
اگر به قول آن صاحب خانه اطمینان داشته باشید جایز است در غیر اینصورت اگر از پیدا کردن او مایوس باشید باید آن وجه را به شخص فقیری بدهید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر فرد الف فرد ب را جهت ضمانت به شخص ج معرّفی نماید و شخص ج به اعتبار فرد " الف " بدهی شخص " ب " را ضمانت نماید و بعد بدهکار بدهی خود را پرداخت نکند آیا شخص معرف ضامن است؟
- شخصی بدهکار است و اظهار می دارد توان پرداخت ندارم، لذا طلبکار می گوید: (چون امکان دارد شما تا یک سال دیگر نتوانید بدهی خود را پرداخت کنید، من به این شرط صبر می کنم که مبلغ بدهی را شما امروز به طلا تبدیل کنید) برای مثال مبلغ بدهی، امروز مساوی 10 مثقال طلاست، و طبق این سخن بدهکار به هنگام پرداخت بدهی باید 10 مثقال طلا بدهد، آیا این کار مشروع است؟
- شخص مبلغ حدود شصت میلیون به شخصی بدهکار است و از سررسید بدهی نیز بالاتر از پنج ماه گذشته است . شخص بدهکار بدون توجه به بدهی اش می خواهد به حج تمتع امسال مشرف شود و از طرفی طلبکار به شدت ناراضی است. حکم حج او چیست؟ آیا حج او مقبول است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] در دوران کودکی، پولی از کسی برداشتهام و نمی‌توانم آن را به او بگویم، وظیفهام چیست؟ آیا می‌توانم از طرف او صدقه بدهم؟
- [آیت الله جوادی آملی] فردی به خاطر طلبکاری خود از شخص بدهکار چک دریافت می‌کند و در موعد مقرر برای دریافت پول به بانک میرود؛ ولی موجودی کامل نبوده و الآن دو ماه است بدهکار در پرداخت بدهی تأخیر دارد و شخص بدهکار میگوید سود یا غرامت بابت تأخیر را پرداخت میکنم؛ آیا سودی که میدهد شرعاً چه حُکمی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] فردی به خاطر طلبکاری خود از شخص بدهکار چک دریافت می‌کند در موعد مقرر برای دریافت پول به بانک میرود موجودی کامل نبوده و الآن دو ماه بدهکار تأخیر در پرداخت بدهی و قرض دارد و شخص بدهکار میگوید سود یا غرامت بابت تأخیر را پرداخت میکنم آیا سودی که میدهد شرعاً چه حُکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی بدهکار است و اظهار میدارد توان پرداخت ندارم لذا طلبکار شرط می‌کند: چون امکان دارد شما تا یکسال دیگر نتوانید بدهی خود را پرداخت کنید، من هم بدین شرط صبر میکنم که مبلغی بدهی را شما امروز به طلا تبدیل کنید رای مثال مشخص گردد به همان مبلغ بدهی شما 10 مثقال طلا بدهکار هستید و یکسال دیگر بدهکار هم باید 10 مثقال طلا بدهد، آیا این عمل شرعی است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی بدهکار است و توان پرداخت بدهی خود را ندارد آیا میتواند از پدر خود زکات بگیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی به دلیل گرفتاری و به لحاظ اضطرار مبلغ سه میلیون تومان به عنوان قرض با وثیقه قرار دادن منزل شخصی خود به صورت بیع شرط از شخصی دریافت مینماید و مدت چند سال سود ماهانه آن را نیز پرداخت مینماید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی شخص طلبکار به خارج از کشور رفته و فوت مینماید. شخص بدهکار به موجب قانون ثبت (مواد 34 و 34 مکرر) بدهی خود را کاملاً پرداخت و سند وثیقه فوق را آزاد مینماید. از محضر عالی تقاضا دارد نظر مبارکتان را در مورد اینکه پس از پرداخت کلیه بدهی توسط بدهکار ملک متعلق به او می‌باشد یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به مردم بدهکار است، چنانچه هنگام فرا رسیدن سال خمسی از مال او زیاد بیاید، پرداخت بدهی لازم است یا پرداخت خمس و آیا کلاّبر چنین شخصی، خمس واجب است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در نزاع بین بدهکار و طلبکار، بدهکار حاضر به پرداخت بدهی نیست شخصی برای جلوگیری از پیامدهای بعدی پول طلبکار را از جانب خود میدهد آیا در این صورت بدهکار برئالذمّه می‌شود؟
- [آیت الله بهجت] شخص فقیری به بنده بدهکار است و توانایی پرداخت بدهی خود را ندارد. آیا می توانم بدهی او را از زکات مالم حساب کنم و دیگر از او طلب نکنم؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی بدهکار است و برای پرداخت بدهی هم مهلتی معیّن نشده است و طلبکار گفته است که هر وقت خواستی بدهی خود را بپرداز. این شخص با این که توانایی پرداخت بدهی خود را داشته، پس از چند سال اقدام به پرداخت آن کرده است. آیا این پرداخت از مخارج سالی که بدهی خود را در آن داده محسوب می‌شود؟ و آیا مشمول خمس میگردد یا نه؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط در صورتی انسان میتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه در واقع معیّن باشد، هر چند در نزد طرفین معلوم نباشد، مثلاً اگر طلبکار بدهی بدهکار یا نام شخص بدهکار را در دفتر خود نوشته و فعلاً برای او مجهول باشد، در این صورت اگر شخص ضامن بگوید، بدهی فلانی هر چه باشد، یا بدهی هر کدام از این دو یا چند نفر که به تو بدهکار است، من به عهده میگیرم، ظاهراً این گونه ضامن شدن هم صحیح است، ولی اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم چون معیّن نیست که طلب کدام یک را ضمانت کرده، ضامن شدن او باطل است و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معیّن نکرده که بدهی کدام را میدهد ضامن شدن او باطل است، همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده کیلو گندم و ده کیلو جو طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معیّن نکند که ضامن گندم است یا ضامن جو، صحیح نیست.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که سفته را امضا می‌کند اگر قصد ضمان کند و شرایط ضمان مراعات شده باشد ضامنِ شخص وام گیرنده است و بانک یا طلبکار دیگر حق دارد به او رجوع نماید و او ملزم به پرداخت بدهی خواهد بود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کفالت در صورتی صحیح است که کفیل به لفظی - اگر چه عربی نباشد - یا به عملی به طلبکار - مثلاً - بفهماند که من متعهدم هر وقت بدهکار خود را بخواهی به دست تو بدهم و بنا بر احتیاط طلبکار و نیز کسی که حقّ احضار دیگری را به دادگاه دارد و بدهکار و نیز کسی که احضار او را به دادگاه ضمانت می‌کند؛ باید قبول کنند. از شرایط صحّت کفالت این است که طلبکار حقّ مطالبه از بدهکار را داشته باشد، پس اگر بدهکار به جهتی - همچون فقر - شرعاً موظّف به پرداخت بدهی خود نباشد، کفالت باطل است و در کفالت برای احضار به دادگاه شرط است که حضور آن شخص در دادگاه لازم باشد.
- [آیت الله خوئی] در صورتی انسان میتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه در واقع و نفسالامر معیّن باشد. پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم، چون معیّن نکرده که طلب کدام را میدهد، ضامن شدن او باطل است. و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معین نکرده که بدهی کدام را میدهد، ضامن شدن او باطل می‌باشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلًا ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معین نکند که ضامن گندم است یا ضامن پول، صحیح نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] در صورتی انسان می تواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه در واقع معین باشند پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماهارا بدهم چون معین نکرده که طلب کدام را می دهد ضامن شدن او باطل است و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از ان دو نفر را به تو بدهم چون معین نکرده که بدهی کدام را می دهد ضامن شدن او باطل می باشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلا ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معین نکند که ضامن گندم است یا پول صحیح نیست
- [آیت الله سیستانی] در صورتی انسان میتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی ، همه در واقع معیّن باشند ، پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند ، و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم ، چون معیّن نکرده است که طلب کدام را میدهد ، ضامن شدن او باطل است . و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن هستم ، که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم ، چون معیّن نکرده است که بدهی کدام را میدهد ، ضامن شدن او باطل می‌باشد . و همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده من گندم ، و ده تومان پول طلبکار باشد و شخصی بگوید : من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معیّن نکند که ضامن گندم است ، یا ضامن پول ، صحیح نیست .
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد، ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگرچه عربی نباشد به طلبکار بگوید که: (من ضامن شدهام طلب تو را بدهم) و طلبکار هم رضایت خود را بفهماند، ولی راضی بودن بدهکار شرط نیست، بلکه همین قدر که ضامن مقصود را بفهماند و طلبکار پذیرش خود را اعلام نماید کفایت می‌کند.
- [آیت الله اردبیلی] هر کس شخصی را از تحت اقتدار صاحب حق یا قائم مقام او بدون رضایت وی خارج کند، در حکم کفیل است، بنابراین اگر فردی شخص بدهکاری را از دست طلبکار رها کرده و فراری دهد، چنانچه به گونهای باشد که طلبکار دسترسی به او پیدا نکند، آن شخص باید بدهکار را تحویل دهد و یا بدهی او را بپردازد و از این قبیل است فراری دادنِ قاتل از دست ورثه مقتول.
- [آیت الله بهجت] پول و مالی که از شخص متوفی بهصورت امانت نزد انسان موجود است، و در عین حال این متوفی به شخصی که مال نزد اوست و یا به شخص دیگر بدهکاری دارد در صورتی که دانسته شود که ورثه او از پرداخت بدهی متوفی امتناع میورزند، میتوان از آن مال برای ادای دین استفاده نمود و در صورتی که زیادتر بود مازاد به ورثه برمیگردد.
- [آیت الله اردبیلی] سفته دوستانه را که صادر کننده به دیگری میدهد تا نزد شخص ثالثی تنزیل کند و شخص ثالث در موعد مقرر، حقّ رجوع به صاحب سفته را که شخص اوّل است، داشته باشد به این وجه میتوان تصحیح نمود که دادنِ سفته دوستانه به شخص دوم به این خاطر است که با شخص ثالث معامله کند و شخص سوم هم حق رجوع به دومی را داشته باشد و این موجب دو امر است: یکی آن که به واسطه دادنِ سفته، گیرنده نزد سومی صاحب اعتبار می‌شود، از این جهت با خود او معامله می‌کند و شخص دوم به شخص سوم بدهکار می‌شود. دوم: آن که به واسطه معهود بودن در نزد این اشخاص، شخص اوّل ملتزم می‌باشد که اگر شخص دوم مقدار معلوم را ندهد، او آن را پرداخت نماید؛ بنابر این پس از معامله، شخص ثالث در موعد میتواند به شخص دوم رجوع کند و اگر او نداد، به شخص اوّل رجوع کند و شخص اوّل اگر پرداخت کرد، به شخص دوم رجوع می‌کند و چون این امور معهودند، قراردادهای ضمنی محسوب میشوند و مانعی ندارند.