وقف
وقف عقدی است که ثمرۀ آن حبس کردن اصل، و رها کردن منفعت آن است.
کسی محصّل مدرسه ای نیست، ولی میهمان محصّلین است، آیا میتواند از امکانات آن مدرسه که وقف محصلین می باشد استفاده کند؟
هرگاه کسی محصّل مدرسه‌ای نیست، ولی میهمان محصّلین است، وضو گرفتن او در آن مدرسه اشکال ندارد، به شرط این که پذیرفتن چنان میهمانی برخلاف شرایط وقف نباشد، همچنین در مورد کسی که میهمان مسافران مسافرخانه و یا ساکنان تیمچه‌ها است.
هرگاه کسی محصّل مدرسه‌ای نیست، ولی میهمان محصّلین است، وضو گرفتن او در آن مدرسه اشکال ندارد، به شرط این که پذیرفتن چنان میهمانی برخلاف شرایط وقف نباشد، همچنین در مورد کسی که میهمان مسافران مسافرخانه و یا ساکنان تیمچه‌ها است.
عنوان سوال:
کسی محصّل مدرسه ای نیست، ولی میهمان محصّلین است، آیا میتواند از امکانات آن مدرسه که وقف محصلین می باشد استفاده کند؟
پاسخ:
هرگاه کسی محصّل مدرسه‌ای نیست، ولی میهمان محصّلین است، وضو گرفتن او در آن مدرسه اشکال ندارد، به شرط این که پذیرفتن چنان میهمانی برخلاف شرایط وقف نباشد، همچنین در مورد کسی که میهمان مسافران مسافرخانه و یا ساکنان تیمچه‌ها است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- استفاده شخصی از امکانات مدرسه، صرفاً برای امور تحصیلی، با اجازه مدیر آموزشگاه چه حکمی دارد؟ در صورت ضامن بودن آیا با پرداخت خسارت به بیت المال، رفع ضمان می شود؟
- استفاده شخصی از امکانات مدرسه، صرفاً برای امور تحصیلی، با اجازه مدیر آموزشگاه چه حکمی دارد؟ در صورت ضامن بودن آیا با پرداخت خسارت به بیت المال، رفع ضمان می شود؟
- مدرسه ای وجود دارد که در وقف نامه آن ذکر شده که: (طلبه ها نباید به درسی غیر از دروس حوزه اشتغال داشته باشند)؛ آیا عمل به این شرایط لازم است؟
- زمینی حدود هزار متر مربع از حدود 25 سال پیش وقف قبرستان شده است; امّا پس از دفن حدود 40 نفر، همسایگان مانع ادامه کار شده اند و آن زمین همچنان معطّل مانده است. آیا زمین مزبور بر وقفیّت باقی می باشد؟ در صورت باقی ماندن بر وقف، آیا می توان آن را تبدیل به مکان عمومی دیگر (مانند مدرسه، بیمارستان، حسینیّه و غیره) کرد؟
- معلّمین مدارس ابتدایی و راهنمایی گاهی از اوقات مجبور می شوند، جهت نظم کلاس و یادگیری بیشتر بچّه ها، آنها را تنبیه کنند، البتّه لازم به ذکر است که با حفظ مراتب تنبیه، یعنی تذکّر، نگاه تند، تهدید به دادن نمره کم و امثال ذلک می باشد و در نهایت مجبور به زدن آنها می شوند که این زدن ممکن است در دست یا بدن آنها سرخی و کبودی ایجاد کند، سؤال این است که آیا حرمت یا ضمانتی در کار است؟ برای مزید اطّلاع عرض می کنم که اگر زدن نباشد، نه معلّم می تواند مطلب درسی را خوب بیان کند و نه محصّل می تواند از درس بهره ای ببرد، چون با مشاهده عدم تنبیه از ناحیه معلّم، کلاس را بر سر معلّم ویران می کنند، مضافاً به این که مزاحمت آنها ممکن است به محیط مدرسه و کلاسهای دیگر نیز سرایت بکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] تخلّی یا وضو گرفتن در مسجد یا مدرسه‌ای که نمیدانیم وقف نمازگزاران یا محصّلین شده است یا نه، چه صورتی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] گاه مشاهده می‌شود غیر از سرایدار افرادی چه معلّمین و غیره که محل سکونت ندارند در مدرسه اسکان مییابند و از امکاناتِ دولتی آن مدرسه استفاده میکنند آیا اشکال دارد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به منظور احداث یک باب ساختمان جهت استقرار مدرسه غیر انتفاعی با نظارت اداره آموزش و پرورش محل، مبلغی را بعنوان وام از بانک گرفته و به تعهد خود بر احداث مدرسه عمل می کند ولی به علت نبود محصّل، مدرسه تعطیل و غیر قابل انتفاع می گردد. با توجه به اینکه ملکیت ساختمان رسماً به وام گیرنده منتقل شده، در چنین وضعیّتی آیا وام گیرنده مالک است یا اداره آموزش و پرورش؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی در محلّی مدرسه‌ای بنا نموده و ملکی برای طلّاب مشتغلین در آن مدرسه وقف نموده، آن مدرسه در اثر زلزله خراب و ویران شده و قابل سکونت طلّاب نیست، تکلیف متولّی نسبت به عواید ملکی که برای طلّاب آن مدرسه وقف شده چیست؟ آیا میتواند عایدی آن را برای طلّاب نجف یا قم بفرستد؟
- [آیت الله خامنه ای] نماز خواندن در زمینی که قبلاً وقف بوده و دولت آن را تصرّف نموده و در آن مدرسه ساخته است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا امام جماعت میتواند یک نماز واجب را دو بار به جماعت اقامه کند؟ به عنوان مثال، در اول وقت، نماز ظهر و عصر را در یک مدرسه و بعد از آن، در مدرسه دیگر و یا با جماعتی دیگر بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مکانی برای تعلیم و تحصیل علوم دینیه وقف شده باشد، آیا با وجود طلاب مشغول به تحصیل در آن مکان، جایز است افراد عادی و مسافران از امکانات آنجا استفاده نمایند؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر وقف زمین مدرسه با انشاء وقف و تحویل آن به آموزش و پرورش به اعتبار اینکه مسئول و متولّی این امر است، تمام شده باشد، بعد از آن حق رجوع و دخالت و تصرّف در آن زمین را ندارید، ولی اگر وقف هرچند به زبان فارسی انشاء نشده باشد و یا زمین به عنوان قبضِ وقف تحویل وزارت آموزش و پرورش نشده باشد، در این صورت زمین بر ملکیّت شما باقی است و اختیار آن در دست شماست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مسجد و مدرسه کوچکی ساخته و املاک و مستغلاتی را وقف آن کرده است، بعداً فوت می کند و شخص دیگری مسجد و مدرسه بزرگی به جای آن دو می سازد، آیا درآمد موقوفات آن را می توان صرف این دو کرد، یا باید به فقرا داد؟
- [آیت الله خامنه ای] مدرسه علوم دینیه ای بر اثر قدمت ساختمان و نفوذ رطوبت در آن از قابلیت انتفاع خارج شده و درآمدهای املاک آن جمع آوری و به عنوان امانت در بانک گذاشته شده است و اکنون قصد داریم که مدرسه را با آن درآمدها تجدید بنا کنیم، ولی مدّت زیادی طول می کشد تا پروانه ساختمان را بگیریم و اموال مزبور را برای تجدید بنای مدرسه مصرف کنیم، آیا جایز است در خلال این مدّت اموال مربوط به وقف را در یکی از بانکها به صورت سرمایه گذاری بگذاریم و طبق معاملات متعارف بانکی درصدی سود به نفع وقف دریافت کنیم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه کسی چیزی را برای خودش وقف کند (مثل آن که ملکی را وقف کند که عایدی آن صرف خودش شود، یا بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمایند). صحیح نیست ولی اگر مثلاً، مدرسه یا مزرعه ای را وقف بر طلاب کند و خودش طلبه باشد، می تواند مانند سایرین از منافع وقف استفاده نماید.
- وضو گرفتن از آب مدارس علوم دینی که نمی داند آب آن را برای همه مردم وقف کرده اند یا فقط برای طلاب همان مدرسه، اشکال دارد، مگر در صورتی که معمولاً مردم متدین از آب آنجا وضو بگیرند بطوری که نشانه عمومی بودن وقف باشد.
- هرگاه برای چیزی که وقف کرده متولی معین کند، باید مطابق قرارداد او رفتار نماید و اگر معین نکند اگر از قبیل اوقاف عامه (مانند مسجد و مدرسه) باشد تعیین متولی وظیفه حاکم شرع است و اگر وقف خاص باشد (مانند ملکی که وقف بر اولاد است) در مورد کارهایی که مربوط به مصلحت وقف و منفعت طبقات بعد می باشد، احتیاط آن است که نسل موجود و حاکم شرع با موافقت یکدیگر تعیین متولی کنند و اگر تنها مربوط به منافع طبقه موجود است اختیار آن با خود آنهاست در صورتی که بالغ باشند و اگر بالغ نباشند اختیار با ولی آنهاست.
- در چند محل تخلی کردن حرام است (خواه بول یا غائط): اول در کوچه ها و جاده هایی که مسیر مردم است. دوم در جایی که برای عده خاصی وقف شده، مانند مدرسه هایی که مخصوص طلاب است یا مساجدی که آبریز آن فقط برای نمازگزاران می باشد. سوم روی قبر مؤمن یا هر محل دیگری که موجب بی احترامی نسبت به مؤمن یا یکی از مقدسات شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] وضو گرفتن از حوض مدرسه ای که انسان نمی داند آن حوض را برای همة مردم وقف کرده اند یا برای محصلین همان مدرسه ، در صورتی که معمولا مردم از آب آن وضو بگیرند ، اشکال ندارد .
- [آیت الله وحید خراسانی] وضو گرفتن از حوض مدرسه ای که انسان نمی داند ان حوض را برای همه مردم وقف کرده اند یا برای محصلین همان مدرسه جایز نیست و اگر اطمینان به عمومیت وقف حاصل شود هر چند از وضو گرفتن مردم باشد اشکال ندارد
- [آیت الله بروجردی] وضو گرفتن از حوض مدرسه‌ای که انسان نمیداند آن حوض را برای همهی مردم وقف کردهاند یا برای محصّلین همان مدرسه، در صورتی که معمولاً مردم از آب آن وضو بگیرند اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] وضو گرفتن از حوض مدرسه‌ای که انسان نمیداند آن حوض را برای همه مردم وقف کردهاند یا برای محصلین همان مدرسه، در صورتی که معمولًا مردم از آن حوض وضو میگیرند اشکال ندارد.
- [امام خمینی] وضو گرفتن از حوض مدرسه‌ای که انسان نمیداند آن حوض را برای هم? مردم وقف کردهاند یا برای محصلین همان مدرسه، در صورتی که معمولاً مردم از آب آن وضو بگیرند اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] وضو گرفتن از حوض مدرسه‌ای که انسان نمیداند آن حوض را برای همه مردم وقف کردهاند یا برای محصّلین همان مدرسه ، در صورتی که معمولاً مردم از آن حوض وضو میگیرند و کسی منع نمیکند اشکال ندارد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وضو گرفتن از حوض مدرسه ای که انسان نمی داند آن حوض را برای همه مردم وقف کرده اند یا برای محصلین همان مدرسه، در صورتی که معمولاً مردم از آب آن وضو بگیرند و وضوء گرفتن مردم کاشف از اجازه عمومی باشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . وضو گرفتن از حوض مدرسه ای که انسان نمی داند آن حوض را برای همه مردم وقف کرده اند یا برای محصلین همان مدرسه، در صورتی که از وضوی مردم از آب آن اطمینان به عموم وقفیت آن پیدا شود، اشکال ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] وضو گرفتن از حوض مدرسه‌ای که انسان نمیداند آن حوض را برای همه مردم وقف کردهاند یا برای محصلین همان مدرسه، در صورتی که معمولاً مردم از آب آن وضو بگیرند اشکال ندارد، اگر وضو گرفتن مردم کاشف از اجازه عمومی باشد.
- [آیت الله اردبیلی] وضو گرفتن از حوض مدرسه‌ای که انسان نمیداند آن حوض را برای همه مردم وقف کردهاند یا برای محصلین همان مدرسه، در صورتی که معمولاً مردم از آب آن وضو بگیرند و وضو گرفتن آنان نشانه رضایت متولّی باشد، اشکال ندارد.