اذان نماز
جملات مخصوص برای اعلام وقت نماز را اذان گویند، که به رسول خدا وحی شده است. [۱]
اگر بین دو نماز به اندازه ده دقیقه (دعا خواندن) فاصله بیفتد، آیا اذان نماز دوم باز هم ساقط است؟ و اگر کسی اذان دوم را در این شرایط می گوید حکم نماز او چیست؟
ساقط است، به هر حال به نمازش ضرری نمی زند.
ساقط است، به هر حال به نمازش ضرری نمی زند.
عنوان سوال:
اگر بین دو نماز به اندازه ده دقیقه (دعا خواندن) فاصله بیفتد، آیا اذان نماز دوم باز هم ساقط است؟ و اگر کسی اذان دوم را در این شرایط می گوید حکم نماز او چیست؟
پاسخ:
ساقط است، به هر حال به نمازش ضرری نمی زند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] با توجه به استحباب انجام نمازهای یومیه در وقت فضیلت و با توجه به عدم آگاهی و یا عدم توانمندی بسیاری از مؤمنین از روش به دست آوردن وقت فضیلت نماز عصر و عشاء، خواهشمند است فاصله تقریبی زمان فضیلت نماز عصر با اذان ظهر و همچنین فاصله تقریبی زمان فضیلت نماز عشاء با اذان مغرب را به ساعت و دقیقه بیان فرمایید.
- [آیت الله اردبیلی] آیا نماز خواندن به سبک سنیها یعنی در هنگام مغرب و در حدود 15 دقیقه قبل از اذان مغرب صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا نماز خواندن به سبک سنیها یعنی در هنگام مغرب و در حدود 15 دقیقه قبل از اذان مغرب صحیح است؟
- [آیت الله مظاهری] در روزه ماه مبارک رمضان و غیره از چه زمانی میتوان افطار کرد؟ آیا ملاک غروب خورشید است یا اذان مغرب؟ زیرا بین غروب خورشید تا اذان مغرب حدود 20 دقیقه فاصله است.
- [آیت الله اردبیلی] در مواردی که اذان، در نماز ساقط می‌شود، آیا سقوط اذان، لازم است یا جایز؟
- [آیت الله بهجت] فاصله انداختن در بین بخش های اذان به وسیله ی قرآن یا دعا تا چه حدّ جایز است؟
- [آیت الله مظاهری] شبکه استانی شهر ما (اصفهان) اذان صبح را یک ربع دیرتر از شبکة تهران پخش میکند و بعضی اوقات اذان مغرب را چند دقیقه زودتر از تهران پخش مینماید. در این صورت، مکلّف برای خواندن نماز، مخصوصاً نماز صبح، باید طبق کدام اذان عمل نماید؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] بنده قبلاً مقلّد حضرت إمام بودم و فتوای إیشان را در ارتباط با شبهای مهتابی و خواندن نماز صبح به مدّت حدوداً بیست دقیقه بعد از اذان و یا در مورد امساک در سحرها، عمل می نمودم. خواستم سؤال نمایم که حضرتعالی در این مورد نظر مبارکتان چیست و آیا می شود به مدت همان 5 یا 6 دقیقه احتیاطاً بعد از اذان صبح نماز خواند و یا قبل از این إمساک نمود؟
- [سایر] 1. اگر کسی بین اجزای اذان و اقامه حرف دیگری بزند یا اینکه اذان و اقامه بگوید و چیزی بگوید (مثلاً جواب تلفن یا جواب کسی را بدهد)، آیا آن اذان یا اقامه باطل می‌شود؟ 2. به صورت کلی بین اذان و اقامه تا نماز تا چند دقیقه اگر فاصله شود آن اذان باطل است و باید از اول بگوید؟ اگر اذان و اقامه را بگوید بعد یک کار مختصر چهار پنج دقیقهای پیش آید آیا لازم است دوباره بگوید؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان نافله ظهر را چند دقیقه ای بعد از اذان ظهر [قبل از نماز] خواند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در همه مواردی که نمازگزار ، دو نماز را که یک وقت مشترک دارند پشت سر هم میخواند ، اگر برای نماز اول اذان گفته باشد ، اذان از نماز بعدی ساقط است ، خواه جمع میان دو نماز بهتر نباشد ، یا آنکه بهتر باشد مثل جمع بین نماز ظهر و عصر در روز عرفه که روز نهم ماه ذیحجه است ، اگر آنها را در وقت فضیلت نماز ظهر انجام دهد هر چند در عرفات نباشد ، و جمع بین نماز مغرب و عشای عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام باشد ، وآنها را در وقت فضیلت نماز عشاء جمع کند ، و ساقط شدن اذان در این موارد مشروط به آن است که فاصله زیادی میان دو نماز نباشد ، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد ، و احتیاط واجب آن است که در این موارد اذان را به قصد مشروعیت نیاورد ، بلکه آوردن اذان در دو مورد مذکور در روز عرفه و در مشعر با شرایطی که گفته شد هر چند بدون قصد مشروعیت باشد ، خلاف احتیاط است .
- کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز را به نیّت اداء بخواند ، ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد .
- در غیر مورد مذکور در مسأله قبل ، با شش شرط اذان و اقامه ساقط می‌شود : اول : آنکه نماز جماعت در مسجد باشد ، و اگر در مسجد نباشد ، اذان و اقامه ساقط نیست . دوم : آنکه برای آن نماز ، اذان و اقامه گفته باشند . سوم : آنکه نماز جماعت باطل نباشد . چهارم : آنکه نماز او و نماز جماعت در یک جا باشد ، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند ، مستحب است اذان و اقامه بگوید. پنجم : آنکه نماز جماعت ادا باشد ، ولی شرط نیست که نماز خود او اگر منفرد است هم ادا باشد . ششم : آنکه وقت نماز او و نماز جماعت مشترک باشد ، مثلاً هر دو نماز ظهر یا هر دو نماز عصر بخوانند ، یا نمازی که به جماعت خوانده می‌شود نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند ، یا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد . و اما اگر نماز جماعت عصر باشد در آخر وقت و او بخواهد نماز مغرب ادائی بخواند ، اذان و اقامه ساقط نمیشوند .
- اگر در شرط سوم از شرطهائی که در مسأله پیش گفته شد شک کند ، یعنی شک کند که نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان و اقامه از او ساقط است ، ولی اگر در یکی از پنج شرط دیگر شک کند بهتر است اذان و اقامه بگوید ، ولی اگر در جماعت باشد باید به قصد رجا باشد .
- مستحب است بین اذان و اقامه یک قدم بر دارد ، یا قدری بنشیند ، یا سجده کند ، یا ذکر بگوید ، یا دعا بخواند ، یا قدری ساکت باشد ، یا حرفی بزند ، یا دو رکعت نماز بخواند . ولی حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح مستحب نیست .
- اگر زن نماز را تأخیر بیندازد ، و از اول وقت به اندازه خواندن یک نماز با تمام مقدمات ، از قبیل تحصیل لباس پاک و وضو بگذرد و سپس حائض شود ، قضاء آن نماز بر او واجب است ، بلکه اگر وقت داخل شده در حالی که زن میتوانسته یک نماز با وضو یا غسل بلکه با تیمم بخواند ، و نخوانده باشد ، بنابر احتیاط واجب باید آن نماز را قضا کند هر چند وقت برای تحصیل سایر شرائط و افی نبوده است ، ولی در تند خواندن و کند خواندن و چیزهای دیگر باید ملاحظه حال خود را بکند ، مثلاً زنی که مسافر نیست اگر در اول ظهر نماز نخواند ، قضای آن در صورتی واجب می‌شود که به مقدار خواندن چهار رکعت نماز با انجام وضو یا تیمم از اول ظهر بگذرد و حائض شود ، و برای کسی که مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو رکعت با تحصیل طهارت کافی است .
- اگر مستحاضه بداند که پیش از گذشتن وقت نماز به کلّی پاک می‌شود یا به اندازه خواندن نماز خون بند میآید ، باید بنابر احتیاط لازم صبر کند و نماز را در وقتی که پاک است بخواند .
- اگر زن در آخر وقت نماز ، از خون پاک شود و به اندازه غسل و خواندن یک رکعت نماز یا بیشتر از یک رکعت وقت داشته باشد ، باید نماز را بخواند ، و اگر نخواند باید قضای آن را بجا آورد .
- کسی که اذان و اقامه دیگری را شنیده باشد ، چه با او گفته باشد یا نه ، در صورتی که بین آن اذان و اقامه و نمازی که میخواهد بخواند زیاد فاصله نشده باشد و از ابتدای شنیدن قصد نماز داشته است ، میتواند به اذان و اقامه او اکتفا کند . ولی این حکم در مورد جماعتی که فقط امام اذان را شنیده باشد ، یا فقط مأمومین شنیده باشند ، مورد اشکال است .
- خواندن قرآن در نماز غیر از چهار آیهای که سجده واجب دارد ، و دعا کردن در نماز اشکال ندارد . ولی احتیاط مستحب آن است که به غیر عربی دعا نکند . (و حکم چهار آیهای که سجده واجب دارد در احکام قرائت مسأله (970) گفته شد) .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] فاصله نینداختن بین نماز دوم و نماز اول در موارد زیر مستحب یا لازم است: اول: نماز عصر روز جمعه، دوم: نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی حجه است، سوم: نماز عشاء شب عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام باشد، چهارم: نماز عصر و عشاء کسی که نمیتواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند. در این موارد اگر بین دو نماز فاصله نینداخت اذان نماز دوم ساقط است و اگر به این دستور عمل نکرد و بین دو نماز فاصله زیادی انداخت، اذان ساقط نیست و همچنین است در سایر موارد اگر بین دو نماز فاصله نینداخت یا فاصله کمی انداخت اذان نماز دوم ساقط است و خواندن نافله، فاصله حساب می‌شود، بنابراین در صورت خواندن نافله، اذان ساقط نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان اگر نماز عصر را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز ظهر، یا نماز عشا را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز مغرب بخواند، اذان نماز دوم ساقط می‌شود؛ همچنین اگر چندین نماز قضا را پشت سر هم بخواند، اذان از نمازهای دوم به بعد ساقط است.
- [آیت الله سبحانی] باید بین اذان و اقامه فاصله نیندازد و اگر بین آنها به قدری فاصله بیفتد، که اذانی را که گفته اذان این اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله بیندازد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره برای آن نماز، اذان و اقامه بگوید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هر نمازی که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط می شود چه همراه خواندن مستحب باشد یا نباشد، بنابراین در موارد زیر اذان ساقط می شود. 1 اذان نماز عصر روز جمعه هنگامی که با نماز جمعه یا ظهر همراه خوانده شود. 2 نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی الحجة است اگر همراه ظهر خوانده شود. 3 نماز عشای شب عید قربان برای کسی که در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه می خواند، همراه خواندن و جمع کردن بین دو نماز در سه مورد مذکور مستحبّ است. 4 نماز عصر و عشای زن مستحاضه که باید آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر یا مغرب بخواند. 5 نماز عصر و عشای کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند. در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط می شود که با نماز قبلی فاصله نشود یا فاصله کمی بین آنها باشد و ظاهراً با خواندن نافله فاصله حاصل می شود.
- [امام خمینی] درپنج نماز اذان ساقط می‌شود: اول: نمازعصر روزجمعه. دوم: نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی حجه است. سوم: نماز عشاء شب عید قربان، برای کسی که در مشعرالحرام باشد. چهارم: نماز عصر و عشاء زن مستحاضه. پنجم: نمازعصر و عشای کسی که نمیتواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند و در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط می‌شود که با نماز قبلی فاصله نشود یا فاصله کمی بین آنها باشد، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد.
- [آیت الله بروجردی] در پنج نماز اذان ساقط می‌شود:اوّل:اذان نماز عصر روز جمعه.دوم:نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذیحجه است.سوم:نماز عشاء شب عید قربان برای کسی که در مشعرالحرام باشد.چهارم:نماز عصر و عشای زن مستحاضه.پنجم:نماز عصر و عشای کسی که نمیتواند از بیرون آمدن بول و غائط خود داری کند و در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط می‌شود که با نماز قبلی هیچ فاصله نشود، یا فاصلة کمی بین آنها باشد، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] در پنج نماز، اذان ساقط می‌شود: اوّل نماز عصر روز جمعه دوم نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذیحجْ است سوم نماز عشأ شب عید قربان، برای کسیکه در مشعر الحرام باشد چهارم نماز عصر وعشأ زن مستحاضه پنجم نماز عصر وعشأ کسی که نمیتواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند، و در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط می‌شود که با نماز قبلی هیچ فاصله نشود، یا فاصله کمی بین آنها باشد، ولی در صورت فاصله شدن نافله وتعقیب اگر این دو زیاد طول بکشد سقوط اذان اشکال دارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در دو نماز اذان مشروع نیست: اول: نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذیحجه است. دوم: نماز عشاء شب عید قربان؛ برای کسی که در مشعر الحرام باشد. و در این دو نماز در صورتی اذان ساقط می شود که با نماز قبلی هیچ فاصله نشود؛ یا بین آنها کمی فاصله باشد.
- [آیت الله خوئی] در دو نماز اذان مشروع نیست: اول: نماز عصر در عرفات روز عرفه که روز نهم ذیحجه است. دوم: نماز عشای شب عید قربان، برای کسی که در مشعر الحرام باشد، و در این دو نماز در صورتی اذان ساقط می‌شود که با نماز قبلی فاصله نشود، یا بین آنها کمی فاصله باشد.
- [امام خمینی] در پنج نماز اذان ساقط می شود : اول: نماز عصر روز جمعه. دوم:نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی حجه است. سوم: نماز عشای شب عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام باشد. چهارم: نماز عصر و عشای زن مستحاضه. پنجم:نماز عصر و عشای کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند. و در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط می شود که با نماز قبلی فاصله نشود، یا فاصله کمی بین آنها باشد، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد.