اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
آیا قطع کردن سعی در حال اختیار و از سر گرفتن آن جایز است؟
آری، بنابر اظهر قطع اختیاری آن جایز است، لیکن باید پس از فوت موالات عرفی آن را از سر بگیرد.
آری، بنابر اظهر قطع اختیاری آن جایز است، لیکن باید پس از فوت موالات عرفی آن را از سر بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا قطع کردن سعی، برای نوشیدن آب و یا جستجوی گمشده ای، جایز است؟
- در مناسک فرموده اید در حال اختیار سواره سعی کردن جایز است، آیا سعی کردن بر صندلی های متحرک اگر متولی حرکت دادنش شخص دیگری باشد و سعی کننده فقط بر آن بنشیند، جایز است؟
- در ذبح شرعی آیا قطع رگهای چهارگانه لازم است و یا تنها قطع حلقوم کافی است ؟
- آیادر اختیار قرار دادن کامپیوتر برای نوجوانان در صورتی که احتمال مفسده توسط سایت های خلاف اخلاقی برود جایز است یا خیر ؟ ( این احتمال اکنون به یقین تبدیل شده است )
- در مناسک فرموده اید کسی که عمره تمتع را به جای می آورد، جایز نیست به اختیار خود حج را ترک کند، اگرچه اصل حج مستحبی باشد. حال آیا می تواند از حج تمتع به حج اِفراد عدول کند؟
- آیا در مجالس عزاداری حضرت امام حسین (علیه السلام)، ناله وشیون بلند سردادن و به سر و صورت زدن جایز است ؟
- بر سر گذاشتن کلاه گیس به نیت خوشگل تر شدن ومورد توجه بانوان قرار گرفتن در مجالس ویژه خانمها جهت پیدا شدن خواستگار، جایز است؟ و آیا چنین کاری عیب پوشی به حساب می آید؟
- اگر حاجی خودش آرایشگر باشد، آیا برایش جایز است پیش از آن که خودش حلق یا تقصیر کند، سر دیگری را بتراشد؟ و اگر چنین کرد، آیا باید کفاره بدهد؟
- بر سر گذاشتن کلاه گیس به نیت خوشگل تر شدن ومورد توجه بانوان قرار گرفتن در مجالس ویژه خانمها جهت پیدا شدن خواستگار، جایز است؟ و آیا چنان کاری عیب پوشی به حساب می آید؟
- در مناسک فرموده اید که از مکه برای بازگشتن به منی خارج می شود و از عقبه مدنی ها می گذرد، برایش جایز است که قبل از رسیدن به منی در راه بخوابد. حال اگر حاجی ساکن منطقه عزیزیه یا شیشه که هر دو پس از عقبه مدنی ها واقع شده است بود، آیا برایش جایز است که چون از بخش قدیمی مکه خارج شد به اختیار خود در منزل بخوابد و به منی نرود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا قطع کردن رگهای چهارگانه از پشت سر جایز است یا خیر؟ اگر جواب منفی است، آیا موجب حرمت ذبیحه میگردد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] هرگاه خون سر سه روز قطع شود ودر بین ده روز باز، دیده شود و قطع شود، حکمش چیست؟
- [آیت الله بهجت] در چه صورتی قطع رحم جایز است؟
- [سایر] خویشاوندانی که قطع رحم با آنان جایز نیست، چه کسانیاند؟
- [آیت الله خامنه ای] قطع طواف واجب یا مستحب جایز است یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] درخت توتی بر سر کوچهای چندین سال از عمر وقفیت آن میگذرد، اما فعلاً مزاحمتی برای عابرین فراهم نموده، آیا قطع آن جایز میباشد تا قیمت چوب آن را به مصرف امور خیریه برسانند یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا لازم است قطع رگها پشت سر هم باشد؟ به فرض لازم بودن، اگر با فاصله قطع گردد اکل ذبیحه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مواردی که قطع عضو به منظور پیوند زدن جائز است ، فروش آن عضو نیز جایز است یا خیر ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا نزدیکی با حائض بعد از قطع خون و قبل از غسل جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر بین ارحام، کسی غیر امامی باشد آیا قطع رابطه با آن شخص جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- برداشتن بخشی از بدن انسان زنده برای پیوند زدن در صورتی که قطع آن زیان مهمی داشته باشد مانند چشم و دست و امثال آنها جایز نیست، ولی اگر زیان مهمی نداشته باشد مانند قطعهای از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش جایز است اگر کودک یا دیوانه نباشد وگرنه به هیچوجه جایز نیست و هرگاه قطع آن جایز بود گرفتن پولی به ازای آن نیز جایز است.
- لازم نیست شب اول و شب چهارم را خون ببیند ، ولی باید در شب دوم و سوم خون قطع نشود ، پس اگر از اول صبح روز اول تا غروب روز سوم پشت سر هم خون بیاید و هیچ قطع نشود ، حیض است ، و همچنین است اگر در و سطهای روز اول شروع شود و در همان موقع از روز چهارم قطع گردد .
- اگر حفظِ زندگی مسلمانی، بر قطع عضوی از اعضای بدن مسلمان مرده متوقف باشد، قطع آن جایز است. لکن بر قطع کننده دیه لازم میآید و هرگاه این عضو به بدن زنده پیوند زده شود، جزو آن به شمار می‌رود و احکام بدن زنده بر آن جاری میشود.
- اگر در موقع غسل خون قطع نشود غسل صحیح است ، ولی اگر در بین غسل استحاضه متوسطه کثیره شود ، لازم است که غسل را از سر بگیرد .
- قطع عضو مسلمان مرده، مانند چشم و دستش برای پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست، و اگر کسی چنین کند، بر او دیه لازم میآید. و دفن آن عضو قطع شده واجب است، ولی اگر پیوند زد و عضو زندهای از بدن شد، قطع آن واجب نیست.
- کفن کردن با پوست مردار نجس در حال اختیار ، جایز نیست ، بلکه کفن کردن با پوست مردار پاک ، و همچنین با پارچهای که از پشم یا موی حیوان حرام گوشت تهیه شده بنابر احتیاط واجب در حال اختیار جایز نیست ، ولی اگر کفن از مو و پشم حیوان حلال گوشت باشد اشکال ندارد ، اگر چه احتیاط مستحب آن است که با این دو هم کفن ننمایند .
- شکستن نماز واجب از روی اختیار بنابر احتیاط واجب جایز نیست . ولی برای حفظ مال ، و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی مانعی ندارد ، بلکه برای هر غرضی دینی یا دنیوی که مورد اهتمام نمازگزار است ، مانعی ندارد .
- اگر پیشانی بی اختیار از جای سجده بلند شود ، چنانچه ممکن باشد باید نگذارد دوباره به جای سجده برسد ، و این یک سجده حساب میشود چه ذکر سجده را گفته باشد یا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بی اختیار دوباره به جای سجده برسد ، همان یک سجده حساب میشود ، ولی اگر ذکر نگفته باشد احتیاط مستحب آن است که آن را بگوید ، ولی باید به قصد قربت مطلقه باشد و قصد جزئیت نکند .
- بنابر احتیاط واجب نباید سر حیوان را پیش از بیرون آمدن روح از بدنش جدا کنند هر چند این کار موجب حرام شدن حیوان نمیشود ولی اگر از روی غفلت ، یا بجهت تیزی چاقو سر جدا شود ، اشکال ندارد ؛ و همچنین است بنابر احتیاط واجب شکستن گردن حیوان و قطع نخاعش پیش از بیرون آمدن روح از بدنش . و نخاع همان مغز حرام است که مانند ریسمانی سفید رنگ در میان مهرههای کمر از گردن تا دم حیوان ادامه دارد . دستور کشتن شتر
- جایز است زن با عمل جراحی لولههای رحم را ببندد هرچند مستلزم این باشد که دیگر هرگز باردار نشود، ولی این عمل جایز نیست در صورتی که متوقف باشد بر کشف قسمتی از بدن که ستر آن واجب باشد، یا لمس قسمتی که لمس آن بدون دستکش جایز نیست، مگر در حال ضرورت با تفصیلی که گذشت. و جایز نیست عمل جراحی برای برداشتن رحم، یا تخمدانها و مانند آن که ضرر مهمی مانند قطع عضو دارد، مگر اینکه بیماری این ضرورت را ایجاب نماید. و مانند این احکام در مورد مرد نیز جاری است البته، اگر عمل جراحی به دست کسی جز شوهر صورت گیرد، و موجب نگاه به آنچه به آن جایز نیست و لمس قسمتی از بدن که لمس آن جایز نیست، باشد، در این صورت این عمل جایز نیست، مگر در صورت ضرورت، مانند اینکه بچهدار شدن برای او ضرر داشته باشد، حکم این مسأله تماماً درباره مرد نیز جاری است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] مرده مسلمان را تشریح نمیتوان نمود، و اگر تشریح کنند حرام است، و برای قطع سر او و قطع سایر اعضای او دیه است که در کتاب (تحریر الوسیله) ذکر نمودهام، ولی تشریح مرده غیر مسلمان جایز است، و دیه ندارد، چه اهل ذمه باشد یا نباشد.
- [آیت الله سبحانی] اگر نذر کند که در روزهای معینی معتکف شود، در این صورت قطع آن جایز نیست.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی اذان و اقامه را فراموش کرد و بعد از رکوع یادش آمد، برای درک آنها نمیتواند نماز را قطع کند؛ ولی اگر قبل از رکوع یادش آمد، مستحب است به قصد تحصیل ثواب اذان و اقامه نماز را قطع کند و بعد از اذان و اقامه نماز را از سر بگیرد؛ و اگر فقط اذان را بهتنهایی فراموش کرده، بنابر اظهر قطع نماز جایز نیست، و اگر فقط اقامه را فراموش کرده، جواز قطع نماز خالی از وجه نیست، اگرچه خلاف احتیاط است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ عضو مهم و مؤثّری از مسلمان، متوقّف بر قطع عضو میّت مسلمان باشد، در این صورت نیز بنابر اقوی قطع و پیوند آن عضو جایز است، بخصوص اگر خودِ میّت به آن وصیّت کرده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] لازم نیست شب اوّل وشب چهارم را خون ببیند، ولی باید در شب دوم وسوم خون قطع نشود، اگر از اوّل آفتاب روز اوّل تا غروب روز سوم پشت سر هم خون بیاید، و اگر در وسطهای روز اوّل شروع شود و در همان موقع از روز چهارم قطع شود و در شب دوم وسوم وچهارم هم هیچ خون قطع نشود، حیض است.
- [امام خمینی] اگر قطع عضو را بعد از مردن جایز دانستیم، بعید نیست که در حال حیات، فروش آن جایز باشد، و انسان بتواند اعضای خودش را بفروشد برای پیوند، در مواردی که قطع جایز است، بلکه جواز فروش تمام جسم را برای تشریح در موردی که جایز است، خیلی بعید نیست. اگر چه بیاشکال نیست لکن گرفتن مبلغی برای اجازه دادن در مورد جواز مانع ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در هنگام غسل خون قطع نشود غسل صحیح است؛ ولی اگر در بین غسل، استحاضه متوسطه کثیره شود، احتیاط آن است که غسل را از سر بگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در موقع غسل خون قطع نشود غسل صحیح است ولی اگر در بین غسل استحاضه متوسطه کثیره شود لازم است غسل را از سر بگیرد
- [آیت الله خوئی] اگر در موقع غسل، خون قطع نشود، غسل صحیح است و اگر در بین غسل، استحاضه متوسطه کثیره شود، لازم است که غسل را از سر بگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] لازم نیست شب اول و شب چهارم را خون ببیند؛ ولی باید در شب دوم و سوم خون قطع نشود؛ پس اگر از اول صبح روز اول تا غروب روز سوم پشت سر هم خون بیاید و هیچ قطع نشود؛ حیض است و همچنین است اگر در وسطهای روز اول شروع شود و در همان موقع از روز چهارم قطع گردد.