موونه
هزينه‌اي که براي گذران زندگي لازم است
آیا سرمایه از مؤونه است؟
هرگاه تخمیس سرمایه موجبِ مشقت در زندگی شود، خمس ندارد، ولی سرمایه هایی که تخمیس آن چنین پیامدی ندارد، باید تخمیس شود. والله العالم
هرگاه تخمیس سرمایه موجبِ مشقت در زندگی شود، خمس ندارد، ولی سرمایه هایی که تخمیس آن چنین پیامدی ندارد، باید تخمیس شود. والله العالم
عنوان سوال:
آیا سرمایه از مؤونه است؟
پاسخ:
هرگاه تخمیس سرمایه موجبِ مشقت در زندگی شود، خمس ندارد، ولی سرمایه هایی که تخمیس آن چنین پیامدی ندارد، باید تخمیس شود. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی با سرمایه غیر مخمس ثروت زیادی را بدست آورده است، اگر اکنون بخواهد تخمیس کند از کجا شروع کند؟ جمیع اموال را و یا فقط سرمایه را؟
- با توجه به این که گفته اند سرمایه در مضاربه باید پول نقد باشد آیا دلار و چک و اوراق بهادار می تواند به عنوان سرمایه در مضاربه محسوب شود؟
- شخصی حق الارث خواهران خود را غصباً برای خود سرمایه قرار داده و اکنون مال کثیری را در اختیار دارد،آیا این ارباح با آن سرمایه کذایی چه تکلیفی دارد؟ و آیا وراث حق مطالبه از آن ارباح را دارند؟
- اگر کسی قادر به پرداخت خمس سرمایه نباشد، آیا باید آن را دست گردان کند؟
- سرمایه گذاری به صورت کوتاه مدت در بانک جایز است یا خیر؟
- شرکتی به جهت توقف کار سودی نداشته است آیا سرمایه گذار می تواند مطالبه سود نماید؟
- همکاری با مدیر یهودی که با سرمایه اش بر ضد مسلمانان اقدام می کند جایز است؟
- آیا تاجر و کاسبی که برای سرمایه خود اوّل فروردین را مثلاً سال خمسی قرار داده اگر چنانچه از ارزاق و البسه و پول جیبی ... در آخر سال مقداری زائد آورد خمس سرمایه و ارزاق و.. را با هم حساب کند و یا جدا از هم و اگر در اثناء سال از اندازه سرمایه بکاهد می تواند آن را از مازاد ارزاق و پول جیبی خود جبران کند؟
- هرگاه عامل، سرمایه را حبس کند و با آن تجارت نکند، آیا مالک حقی بر گردن عامل دارد یا نه؟
- وامی که از بانک و یا اشخاص جهت تامین زندگی و یا سرمایه گذاری دریافت می کنیم متعلق خمس است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] در وجوب حج داشتن مخارج ذهاب و اِیاب و مؤونه عیال کافی است، یا سرمایه لایق به شأن هم از مؤونه است؟
- [آیت الله بهجت] آیا تعمیر مغازه که جزو سرمایه است از مؤونه حساب می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا سرقفلی، جزء مؤونه حساب میشود یا جزء سرمایه؟ در صورت افزایش ارزش سرقفلی، حکم آن چیست؟
- [آیت الله خوئی] اگر کسی ما بین سال مبلغی جمع کرده میخواهد سرمایه کسب قرار دهد آیا جزو مؤونه است؟
- [آیت الله خوئی] کسی که از مجتهدی که سرمایه را استثنا میکرد و خمس لازم نمیدانست تقلید میکرد سرمایه تعیین نمود و این سرمایه از بین رفت و سرمایه جدیدی بدست آورد یا سرمایه سابق وافی نیست، و فعلاً از شما تقلید میکند آیا مثل سابق سرمایه او خمس ندارد یا طبق فتوای فعلی باید به اندازه مؤونه سال کسر و مابقی را خمس بدهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] از سرمایه کسب اینجانب مصرف مؤونه زندگی ام شده است، آیا می توانم در همین سال خمسی اگر منفعتی بدستم آید آن را جبران کنم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مخارجی چون تعمیر مغازه و یا خرید لوازمی چون پنکه، تلفن، یخچال و... که مورد نیاز محلّ کسب است جزء مؤونه است یا جزء سرمایه؟
- [آیت الله خوئی] شخصی که میخواهد اموال خود را مخمس کند و دیونی از قبیل دیون مؤونه یا تجارتی از قبیل زکات یا رد مظالم قطعی یا احتیاطی دارد آیا میتواند همه یا بعض این دیون را استثنا کند و بقیه را تخمیس نماید یا نه و در فرض استثنا اگر چه اموال مؤونه احتیاج به تخمیس ندارد ولکن در شمول آن دیون به این اموال فرقی مابین اموال مؤونه و اموال سرمایه در این باب است یا نه؟
- [آیت الله بهجت] از سرمایه کسب، مصرف مؤونه و خرج زندگیم شده است، آیا می توانم در همین سال خمسی اگر منفعتی به دستم آمد آن را جبران کنم؟ از منفعت و درآمد سال خمسی آینده چه طور؟
- [آیت الله خوئی] شاگردی در یک سال از حقوقش سرمایهای پسانداز کرده که آخر سال که خواست در سال آتیه برای خودش کاسبی کند احتیاج به آن سرمایه دارد تا بتواند مؤونه سالیانهاش را فراهم کند، آیا خمس بر او واجب نیست یا این سرمایه مذکور باید منفعتی باشد که یک مرتبه به انسان رسیده باشد، و مقتضی است که بفرمائید اگر از سرمایه مذکور در سؤالهای فوق خمس را بدهد باز هم با بقیه آن میتواند کاسبی کند اینجا هم تخمیس واجب است یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر بگوید سرمایه تلف شده و پیش حاکم شرع قسم بخورد، باید حرف او را قبول کرد.
- شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر بگوید سرمایه تلف شده و پیش حاکم شرع قسم بخورد، باید حرف او را قبول کرد.
- اگر معین نکنند که کدام یک از آنان با سرمایه خرید و فروش نماید، هیچ یک آنان بدون اجازه دیگری نمی تواند با آن سرمایه معامله کند.
- اگر شرط نکنند که یکی از شریک ها بیشتر منفعت ببرد چنانچه سرمایه آنان یک اندازه باشد منفعت و ضرر را هم به یک اندازه می برند و اگر سرمایه آنان یک اندازه نباشد، باید منفعت و ضرر را به نسبت سرمایه قسمت نمایند مثلاً اگر دو نفر شرکت کنند و سرمایه یکی از آنان دو برابر سرمایه دیگری باشد سهم او از منفعت و ضرر دو برابر سهم دیگری است چه هر دو به یک اندازه کار کنند یا یکی کمتر کار کند، یا هیچ کار نکند.
- اگر شرط نکنند که یکی از شریک ها بیشتر منفعت ببرد چنانچه سرمایه آنان یک اندازه باشد منفعت و ضرر را هم به یک اندازه می برند و اگر سرمایه آنان یک اندازه نباشد، باید منفعت و ضرر را به نسبت سرمایه قسمت نمایند مثلاً اگر دو نفر شرکت کنند و سرمایه یکی از آنان دو برابر سرمایه دیگری باشد سهم او از منفعت و ضرر دو برابر سهم دیگری است چه هر دو به یک اندازه کار کنند یا یکی کمتر کار کند، یا هیچ کار نکند.
- اگر مقداری از سرمایه تلف شود و از باقیمانده آن منافعی ببرد که از خرج سالش زیاد بیاید; می تواند مقداری را که از سرمایه کم شده، از منافع بردارد .
- شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر زیاده روی ننماید و در نگهداری سرمایه کوتاهی نکند و اتفاقاً مقداری از آن یا تمام آن تلف شود ضامن نیست.
- شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر زیاده روی ننماید و در نگهداری سرمایه کوتاهی نکند و اتفاقاً مقداری از آن یا تمام آن تلف شود ضامن نیست.
- هرگاه کسی از فردی طلبی داشته باشد نمی تواند آن را به عنوان سرمایه تعیین کند تا بدهکار با آن تجارت کند بلکه باید پس از دریافت بدهی خود، آن را به عنوان سرمایه در اختیار طرف قرار دهد.
- اگر در اول سال منفعتی نبرد و از سرمایه خرج کند، و پیش از تمام شدن سال منفعتی به دستش آید، می تواند مقداری را که از سرمایه برداشته از منافع کسر کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر باغی احداث کند برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد میوه و نموّ درخت ها و زیادی قیمت باغ جزء درآمد سال او است و اگر صرف مؤونه نشد باید خمس آن را بدهد. ولی اگر قصدش این باشد که میوه آن را بفروشد باید خمس میوه را اگر صرف مؤونه او نشود بدهد. و اصل باغ حکم سرمایه را دارد که باید طبق احکام خمس سرمایه تخمیس شود.
- [آیت الله اردبیلی] زمینهای موات چنانچه برای تجارت یا بهرهبردن از کشت و زرع آن آباد شود، جزء سرمایه به حساب میآید؛ ولی اگر برای تفریح و استراحت شخصی خود و زن و فرزندانش باشد و قصد تجارت و کسب نداشته باشد، در صورتی که عرفا خارج از شأن او نباشد، جزء سرمایه محسوب نمیشود بلکه مؤونه است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر تاجر یا کاسب و یا کشاورز از درآمد سالانه خود وسیله نقلیهای بخرد، چنانچه آن را برای استفاده در کسب و کار خریده باشد، حکم سرمایه را دارد؛ و اگر برای استفاده خانوادگی و برآوردن نیاز زندگی خریده باشد، جزء مؤونه است و خُمس آن واجب نیست و چنانچه برای هر دو باشد، به نسبتی که برای کسب و کار از آن استفاده میکند، حکم سرمایه را دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در اول سال خمسی منفعتی به دست نیاورند و از سرمایه خود خرج کنند یا قرض کند و خرج کند و بعد درآمدی کسب کنند می توانند مقداری را که در اول سال صرف مؤونه آنها شده از آن کسر کنند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مستأجر مبلغی را به عنوان سرقفلی مغازه بپردازد، آن سرقفلی جزء سرمایه است و حکم آن را دارد و کسی که مبلغ سرقفلی را گرفته، اگر تا آخر سال آن را به مصرف مؤونه زندگی نرساند و باقی بماند، باید خُمس آن را بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از مالهای او از بین برود، تهیه آن از مؤونه سال محسوب نمیشود، ولی اگر در همان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد میتواند در بین سال از منافع کسب آن را تهیّه نماید، همچنین اگر در سالهای بعد، به آن چیز احتیاج داشته باشد ولی به گونهایست که اگر اکنون آن را تهیّه نکند، نمیتواند در سالهای آینده آن را تهیّه کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عامل پس از آنکه سرمایه را برای تجارت تحویل گرفت مدتی در تجارت تأخیر انداخت و سرمایه تلف شد ضامن سرمایه است، علاوه گنه کار هم می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر در نگهداری سرمایه کوتاهی یا زیاده روی نکند و بر اثر پیش آمدی تمام سرمایه یا مقداری از آن از دست برود ضامن نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر معیّن نکنند کدام یک از آنان با سرمایه خرید و فروش نماید، هیچ یک از آنان بدون اجازه دیگری نمیتواند با آن سرمایه معامله کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر معین نکنند که کدام یک انان با سرمایه خرید و فروش نماید هیچ یک انان بدون اجازه دیگری نمی تواند با ان سرمایه معامله کند