کفاره
کفاره به معنای پوشاندن می‌باشد و شأن کفاره، پوشاندن خطیئه است. "کفاره" در شرع مقدس به عبادت خاصی اطلاق می‌شود که برای عقوبت افراد، سقوط عقوبت یا تخفیف در آن تعیین شده است.
هرگاه شخصی، صبی ممیز، یا غیر ممیز را امر یا مجبور به قتل نماید، کفاره ی قتل برعهده ی چه کسی است؟
بسمه تعالی: اگر صبی، ممیز باشد کفاره بر هیچ کدام نیست، امّا بر آمر نیست، چون کفاره بر مباشر است و آمر در اینجا سبب است. بر صبی هم نیست، چون صبی به لحاظ رفع قلم کفاره ندارد. ولی آمر تعزیر می شود حال اگر صبی غیر ممیّز باشد، احتیاط این است که آمر کفاره بدهد، چون تسبیب در این صورت، حکم مباشر را دارد. والله العالم
بسمه تعالی: اگر صبی، ممیز باشد کفاره بر هیچ کدام نیست، امّا بر آمر نیست، چون کفاره بر مباشر است و آمر در اینجا سبب است. بر صبی هم نیست، چون صبی به لحاظ رفع قلم کفاره ندارد. ولی آمر تعزیر می شود حال اگر صبی غیر ممیّز باشد، احتیاط این است که آمر کفاره بدهد، چون تسبیب در این صورت، حکم مباشر را دارد. والله العالم
عنوان سوال:
هرگاه شخصی، صبی ممیز، یا غیر ممیز را امر یا مجبور به قتل نماید، کفاره ی قتل برعهده ی چه کسی است؟
پاسخ:
بسمه تعالی: اگر صبی، ممیز باشد کفاره بر هیچ کدام نیست، امّا بر آمر نیست، چون کفاره بر مباشر است و آمر در اینجا سبب است. بر صبی هم نیست، چون صبی به لحاظ رفع قلم کفاره ندارد. ولی آمر تعزیر می شود حال اگر صبی غیر ممیّز باشد، احتیاط این است که آمر کفاره بدهد، چون تسبیب در این صورت، حکم مباشر را دارد. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در چه موردی شهادت صبی ممیّز مورد پذیرش است؟
- آیا شهادت صبی ممیز در مورد جنایت مورد پذیرش می باشد؟
- در قتل یا جرح خطای محض که مهلت دیه سه سال است، آیا در قتل یا جرح عمدی صبی که عمدش خطا محسوب می شود، دیه در مدت سه سال پرداخت می شود؟
- شخصی در راه امر به معروف و نهی از منکر به قتل می رسد آیا می توان بر روی سنگ قبر آن مقتول کلمه (شهید در راه امر به معروف و نهی از منکر) نوشت؟
- اگر شخصی را مجبور به گناه کبیره ای کنند آیا حد و کفاره بر او واجب می شود؟
- هرگاه شخصی در حال خواب بر روی کودکی بغلطد و او را بکشد، آیا کفاره بر او واجب است؟
- آیا در قتل های تسبیبی کفاره واجب است؟ آیا تفاوتی میان قتل تسبیبی عمدی و غیر عمدی وجود دارد؟
- آیا در قتل عمد شخص مسلمان، پیرو هر مذهب که باشد، کفاره واجب است؟
- اگر در اثر اجرای حکم تعزیری یا حدی مثل شلاق، مجرم بمیرد، آیا در صورت تفریط و عدم تفریط کفاره واجب است؟ اگر واجب است برعهده ی چه کسی است؟
- شخصی را به جرم قتل دستگیر کردند. آیا شهادت پنجاه نفر که در محل نزاع حضور نداشته اند و می گویند ما یقین داریم که این شخص توسط این فرد به قتل رسیده است، قتل را ثابت می کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اگر در کودکی در منزل پدری کفّاره روزه شامل فرد شود دادن کفّاره برعهده کیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا افراد میتوانند در مقام امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان دفاع از کیان اسلام و حفظ نظام اسلامی از دستبرد افراد داخلی، و جلوگیری از تهاجمات فرهنگی یا سیاسی به دین، و همینطورمنظور حفظ ارزشهای اسلامی، مرتکب قتل یا جرح شوند؟ اگر شخصی در مقام امر به معروف و نهی از منکر مرتکب قتل شخصی شود، آیا قتل عمد به شمار می‌رود، یا مقتول مهدورالدم محسوب می شود و چیزی بر عهده قاتل نیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی را به خوردن روزه مجبور نمایند، آیا کفاره روزه بر او واجب است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا کفّاره روزههای ماه رمضان که پدر به طور عمدی افطار کرده، برعهده پسر بزرگتر است؟ کفّاره روزههایی که از روی عذر نگرفته (مدّ طعام)، برعهده چه کسی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] امر به معروف و نهی از منکر بچه ممیز واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چگونه حج صبی ممیز بدون اذن ولیّ او صحیح است ولی تصرف در اموالش اذن ولیّ را می خواهد در حالیکه رفتن به حج مستلزم خرج و مخارجی است؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه لقطهای را کسی به صغیری گفت: تو بردار و صغیر برداشت و صغیر هم ممیّز بود، در صورتی که صغیر تلف نماید، آیا صغیر مشغول الذمّه است یا آمر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مرتکب قتل عمدی شده است در تحقیقات مشخص شده که با آمریت و دستور صریح شخص دیگری مرتکب قتل شده است در صورتی که شخص مباشر در حال استیصال و اکراه و اجبار مرتکب قتل شده باشد حکم شرعی درباره شخص دستور دهنده (آمر) چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا برای قتل جنین هم باید کفاره داد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا زن میتواند با امر شوهرش روزه سوم اعتکاف خود را بشکند؟ و اگر شوهر او را مجبور به این کار کند، آیا بر عهده شوهر کفاره میآید یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که به واسطه مسافرت یا مرض روزه نمی گیرد، نمی تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع کند، ولی اگر او را مجبور نماید، بنابر احتیاط کفاره زن را بدهد.
- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود که روزه دار است، جماع کند، اگر زن بر عمل راضی باشد، هر کدام باید کفاره بدهد و اگر مجبور کرده باشد، کفّاره روزه خودش و روزه زن را باید بدهد.
- هرگاه اعتکاف واجب را با نزدیکی با همسر خود هر چند در شب باطل کند، باید کفاره بدهد. و کفاره آن کفاره ماه رمضان است، یعنی باید یکی از سه چیز را انجام دهد: غلامی را آزاد کند، یا شصت روز پشت سر هم روزه بگیرد، و یا شصت فقیر را سیر کند.
- اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیرجماع کار دیگری که روزه را باطل می کند به جا آورد مثلاً آب و یا غذا بخورد کفاره بر هیچ کدام واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن در آغاز، مجبور بوده و در اثناء راضی شده احتیاط واجب آن است که مرد دو کفاره بدهد و بر زن چیزی جز قضا لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی به واسطه مسافرت یا بیماری روزه نگیرد نمی تواند همسر خود را مجبور به جماع نماید و اگر او را مجبور کند گناه کرده، ولی لازم نیست کفاره او را هم بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که مالش را به دیگری صلح میکند، باید ممیّز و عاقل بوده و قصد صلح داشته باشد و کسی او را مجبور نکرده باشد و سفیه و مفلّس هم نباشد (توضیح این دو کلمه در مسأله 2153 گذشت). ممیّز عاقل و کسی که او را مجبور کردهاند و سفیه و مفلّس میتوانند برای دیگری عقد صلح را بخوانند و صلح ممیّز یا سفیه با اذن یا اجازه ولیّ و نیز صلح مفلّس با اذن یا اجازه طلبکاران صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که بواسطه مسافرت یا مرض روزه نمیگیرد ، نمیتواند زن روزهدار را مجبور به جماع کند ، ولی اگر او را مجبور نماید ، کفاره بر مرد نیز واجب نیست .
- [آیت الله شبیری زنجانی] نذرکننده باید ممیّز و عاقل باشد و با قصد و اختیار خود نذر کند، بنابراین نذرکردن کسی که او را مجبور کردهاند یا به واسطه عصبانی شدن - مثلاً - بیقصد یا بیاختیار نذر کرده صحیح نیست، ولی اگر شخصی که او را به نذر کردن مجبور کردهاند بعداً نذر را اجازه دهد، ظاهراً نذر صحیح خواهد بود. نذر مفلّس درباره اموالی که از تصرّف در آن‌ها منع شده، بدون اذن یا اجازه طلبکاران و نذر طفل ممیّز بدون اذن یا اجازه ولیّ وی باطل است ولی اگر طلبکاران یا ولیّ طفل اذن داده یا بعداً نذر را اجازه دهند صحیح خواهد بود.
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی شوهر روزهدار خود را مجبور کند که با او جماع نماید ، واجب نیست کفاره روزه شوهر را بدهد .
- [آیت الله خوئی] اگر زنی شوهر خود را مجبور کند که با او جماع نماید، واجب نیست که کفارة روزة شوهر را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر روزهدار در ماه رمضان با زن خود که روزهدار است جماع کند، چنانچه زن را مجبور کرده باشد، کفّاره روزه خودش و روزه زن را باید بدهد و اگر زن به جماع راضی بوده، بر هر کدام یک کفّاره واجب می‌شود و چنانچه زن در ابتدای عمل مجبور بوده و در بین جماع راضی شود، بنابر احتیاط واجب باید مرد دو کفّاره و زن یک کفّاره بپردازند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در عقد ضمان ضامن و طلبکار باید ممیّز و عاقل باشند و قصد ضامن شدن داشته باشند و در مورد نابالغ ممیّز باید با اذن یا اجازه ولیّ باشد و کسی نباید ضامن و طلبکار را مجبور کرده باشد و در صورت مجبور کردن، اگر بعداً رضایت دهند کفایت میکند و نیز باید سفیه و مفلّس نباشند ولی ضامن شدن سفیه با اذن یا اجازه ولیّ و ضامن شدن مفلّس با اذن یا اجازه طلبکاران صحیح است؛ ولی این شرطها در بدهکار نیست، مثلاً اگر کسی ضامن شود که بدهی بچه (هر چند غیر ممیّز باشد) یا دیوانه یا سفیه را بدهد صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نزدیکی را تکرار کند مستحب است کفاره را نیز تکرار کند.