کفاره
کفاره به معنای پوشاندن می‌باشد و شأن کفاره، پوشاندن خطیئه است. "کفاره" در شرع مقدس به عبادت خاصی اطلاق می‌شود که برای عقوبت افراد، سقوط عقوبت یا تخفیف در آن تعیین شده است.
آیا در قتل های تسبیبی کفاره واجب است؟ آیا تفاوتی میان قتل تسبیبی عمدی و غیر عمدی وجود دارد؟
بسمه تعالی: ادله ای که برای قتل، کفاره تعیین می کند ناظر به قتل مباشری است مگر به گونه ای باشد که به منزله مباشرت حساب شود مثلاً چاهی بکند تا فرد معینی که از آنجا عبور می کند در آن بیفتد. والله العالم
بسمه تعالی: ادله ای که برای قتل، کفاره تعیین می کند ناظر به قتل مباشری است مگر به گونه ای باشد که به منزله مباشرت حساب شود مثلاً چاهی بکند تا فرد معینی که از آنجا عبور می کند در آن بیفتد. والله العالم
عنوان سوال:
آیا در قتل های تسبیبی کفاره واجب است؟ آیا تفاوتی میان قتل تسبیبی عمدی و غیر عمدی وجود دارد؟
پاسخ:
بسمه تعالی: ادله ای که برای قتل، کفاره تعیین می کند ناظر به قتل مباشری است مگر به گونه ای باشد که به منزله مباشرت حساب شود مثلاً چاهی بکند تا فرد معینی که از آنجا عبور می کند در آن بیفتد. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در قتل عمد شخص مسلمان، پیرو هر مذهب که باشد، کفاره واجب است؟
- اگر در نماز عید فطر صندوق کفاره قرار داده شود ولی کفاره عمدی یا غیر عمدی آن مشخص نشده باشد وظیفه متولیان در این خصوص چیست؟
- اگر در نماز عید فطر صندوق کفاره قرار داده شود ولی کفاره عمدی یا غیر عمدی آن مشخص نشده باشد وظیفه متولیان در این خصوص چیست؟
- شخصی مرتکب قتل غیر عمدی گردیده و توانائی پرداخت دیه را ندارد وظیفه چنین فردی چیست؟
- آیا همان گونه که در قتل مباشری، در صورت عدم شناسایی قاتل، دیه ی مقتول از بیت المال پرداخت می شود، در قتل تسبیبی نیز این گونه است؟ به عنوان مثال، اگر شخص ناشناسی پوست موزی در خیابان بیندازد و شخصی در اثر گذاشتن پا روی پوست و لغزیدن و به زمین خوردن بمیرد، آیا بیت المال ضامن دیه ی اوست؟
- در قتل یا جرح خطای محض که مهلت دیه سه سال است، آیا در قتل یا جرح عمدی صبی که عمدش خطا محسوب می شود، دیه در مدت سه سال پرداخت می شود؟
- شخصی مرتکب یک قتل عمدی و یک قتل شبه عمد شد. کیفیت اجرای قصاص و گرفتن دیه چگونه است و آیا جهت ادای دیه باید دو سال صبر شود و سپس قصاص صورت بگیرد؟
- هرگاه شخصی، صبی ممیز، یا غیر ممیز را امر یا مجبور به قتل نماید، کفاره ی قتل برعهده ی چه کسی است؟
- اگر مردی مرتکب قتل عمدی دختری شود و خانواده ی دختر به خاطر فقر نمی توانند نصف دیه را بپردازند تا قصاص انجام شود، آیا جایز است این مبلغ از بیت المال پرداخته وقصاص انجام شود؟
- اگر قتل در ماه های حرام یا در منطقه حَرَم صورت پذیرد، آیا روزه ای که به عنوان کفاره گرفته می شود نیز باید در ماه های حرام باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] د - در مورد وجوب دیه، آیا بین عمدی و غیر عمدی بودن جنایت تفاوتی هست؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا ادای کفاره روزه عمدی یا غیر عمدی. و کلّاً تمامی کفارات باید فوری باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تغلیظ دیه اختصاص به قتل عمدی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا کفّاره افطار عمدی روزه، با کفّاره مریض تفاوت دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مورد شخصی که به قتل عمدی دیگری اقرار کرده است و جرم قتل عمدی وی به اثبات رسیده ولی مجرم اقدام به خودکشی میکند آیا قصاص و دیه هر دو ساقط است؟
- [آیت الله مظاهری] پرداخت کفاره عمدی یا غیر عمدی هر یک از موارد ذیل بر عهده کیست:
- [آیت الله بهجت] آیا افطار عمدی پس از زوال، در روزه کفاره ای، کفاره دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] عدّه ای بر این عقیده اند که: (اگر اولیای دم مدّعی قتل عمدی گردند، ولی متّهم منکر عمدی بودن قتل شود، و دلایل موجود در پرونده به گونه ای باشد که برای حاکم شرع علم حاصل نشود، حاکم شرع قبل از احلاف متّهم حق ندارد قتل را شبه عمد یا خطای محض تلقّی کرده، و در مقام صدور حکم برآید.) نظر حضرتعالی چیست؟
- [سایر] به لحاظ فقهی چرا زن و شوهر در خصوص قتل عمدی، حق قصاص یا عفو را ندارند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی جهت کفّاره افطار عمدی، روزه شصت روز را انتخاب کند و در بین ایّام انجام روزه در حالی که روزه است با حرام افطار کند آیا کفّاره دیگری بر او واجب می‌شود یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان بعد از آن که در حال حیض جماع کرده و کفاره آن را داده دوباره جماع کند بنابر احتیاط واجب، باز هم باید کفاره بدهد.
- اگر با زن حائض چند مرتبه جماع کند و در بین آن‌ها کفاره ندهد احتیاط واجب آن است که برای هر جماع یک کفاره بدهد.
- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه دار خود که خواب است جماع نماید، یک کفّاره بر او واجب می شود و روزه زن صحیح است و کفّاره هم بر او واجب نیست.
- اگر روزه دار جماع حرام کند و بعد با حلال خود جماع نماید یک کفّاره جمع بر او واجب است.
- اگر کفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را به جا نیاورد، چیزی بر آن اضافه نمی شود.
- کسی که نمی تواند کفاره بدهد بهتر آن است که صدقه ای به فقیر بدهد و اگر نمی تواند بنا بر احتیاط واجب باید استغفار کند و هر وقت توانست باید کفاره را بدهد.
- هرگاه اعتکاف واجب را با نزدیکی با همسر خود هر چند در شب باطل کند، باید کفاره بدهد. و کفاره آن کفاره ماه رمضان است، یعنی باید یکی از سه چیز را انجام دهد: غلامی را آزاد کند، یا شصت روز پشت سر هم روزه بگیرد، و یا شصت فقیر را سیر کند.
- اگر مرد در حال جماع بفهمد، زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و اگر جدا نشود بنابر احتیاط واجب باید کفاره بدهد.
- اگر روزه دار دروغی را به خدا و پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) نسبت دهد، یک کفاره بر او واجب است.
- اگر عمداً روزه خود را باطل کند. و بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا مرض برای او پیدا شود، کفّاره بر او واجب می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر به عهد خود وفا نکند باید کفاره بدهد و کفاره آن بنابر احتیاط کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر اعتکافِ واجب را با غیر جماع باطل کند، کفّاره ندارد و اگر با جماع هر چند در شب باطل نماید، علاوه بر قضا باید کفّاره نیز بدهد و کفّاره آن مانند کفّاره باطل نمودن عمدی روزه ماه رمضان است و بنابر احتیاط واجب، ترتیب در کفاره را نیز باید رعایت کند؛ یعنی در صورت امکان یک بنده آزاد کند و اگر امکان نداشت، دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد و اگر آن نیز ممکن نبود، به شصت فقیر طعام بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به عهد خود عمل نکند، باید کفّاره بدهد یعنی شصت فقیر را سیر کند یا دو ماه روزه بگیرد یا یک بنده آزاد کند یعنی کفّاره مخالفت عهد مانند کفّاره خوردن عمدی روزه ماه مبارک رمضان است.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی یکی از خویشان خود را عمداً و به ناحق بکشد، از او ارث نمیبرد، ولی اگر از روی خطا باشد، چه خطای محض باشد یا خطای شبیه به عمد، بنابر اظهر از او ارث میبرد، ولی از دیه او بنابر اظهر ارث نمیبرد، اگرچه احتیاط مستحب در صلح کردن است، و در قتل عمدی، که ارث نمیبرد، فرقی نیست بین اینکه خودش مستقیماً اقدام به قتل نماید و یا طوری واسطه قتل باشد که قتل به او نسبت داده شود.
- [آیت الله بهجت] اگر طفل یا دیوانه، کسی را بکشد، اگرچه عمدی باشد، ملحق به قتل خطایی است. و اگر شخص دیگری را به تصور اینکه مستحق کشته شدن است، مثل کفر و قصاص، بکشد و بعداً معلوم شود که استحقاق کشته شدن را نداشته، این قتل ملحق به شبه عمد است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سرفه کردن، آه کشیدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمی کند، هرچند عمدی باشد، ولی گفتن (آخ) و (آه) و مانند اینها که دو حرف دارد اگر عمدی باشد بنابر احتیاط واجب نماز را باطل می کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جنب اگر عادت و اطمینان به بیدارشدن قبل از اذان صبح ندارد، بنابر احتیاط واجب نباید پیش از غسل بخوابد، و اگر بخوابد؛ خواب اول باشد یا دوم حکم باقیماندن عمدی با جنابت تا صبح را دارد که باید قضای روزه را بگیرد، و کفاره نیز بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] قتل بر سه گونه است: اوّل: قتل عمدی، در قتل عمدی یا قاتل به قصد قتل دیگری را میکشد یا با وسیلهای که به حسب عادت کشنده است و قاتل هم احتمال عقلایی این امر را بدهد قتل صورت میگیرد. دوم: قتل شبه عمد، در قتل شبه عمد شخصی کسی را با آلتی بزند که به حسب عادت کشنده نیست و یا قاتل این امر را احتمال نمیدهد و قصد کشتن هم نداشته باشد و اتّفاقاً بکشد. سوم: قتل خطای محض، در قتل خطای محض قاتل انجام کاری بر روی مقتول را قصد نکرده، بلکه مثلاً برای شکار حیوانی تیر انداخته ولی اشتباهاً کسی را کشته است. در قتل عمد، ولیّ مقتول میتواند قاتل را عفو کند، یا در صورت وجود شرائط قصاص، او را با حکم حاکم شرع بکشد و اگر مقتول مسلمان، زن یا دختر باشند، اگر چه قاتل مسلمان او را هم میتوان کشت، لکن اگر قاتل، مرد باشد، باید نصف دیه او را به وی بدهند و ولیّ مقتول میتواند در صورت رضایت آن‌ها به مقداری که طرفین راضی شوند از قاتل دیه بگیرد و در صورتی که رضایت آن‌ها به دیهای باشد که در شرع معیّن شده است، چون اندازههایی که در شرع برای دیه تعیین شده مختلف است، قاتل میتواند هر اندازهای را که مایل است انتخاب کند، بنابراین میتواند قیمت نقره را که از سایر اقسام دیه کمتر است بدهد و اگر رضایت آن‌ها به قسم خاصّی از دیه باشد، قاتل باید همان قسم را بدهد. در قتل شبه عمد و خطای محض، ولیّ مقتول حقّ ندارد قاتل را بکشد، بلکه حقّ دریافت دیه دارد که در قتل شبه عمد از خود قاتل و در قتل خطای محض از عاقله (یعنی قوم و خویشان پدری قاتل) و در صورت ندادن آن‌ها از خود قاتل دیه گرفته می‌شود.
- [آیت الله بهجت] اگر آروغ بزند و بدون اختیار چیزی در گلو یا دهانش بیاید، باید آن را بیرون بریزد و اگر بیاختیار فرو رود، روزهاش صحیح است. و در صورت فرو بردن عمدی، روزهاش باطل، و قضا و کفّاره بر او واجب می‌شود.
- [آیت الله اردبیلی] برای جماع با زن حائض کفاره واجب نمیشود، اگرچه دادن کفاره بر مرد مستحب است.