نیابت
انجام دادن يك عمل برای شخص ديگر
اگر کسی که نیابت از دیگری گرفته و به حج امده از بعض اعمال معذور است ایا می تواند در این اعمال نایب بگیرد و ایا می تواند پول نیابت را به دیگری بدهد که اصل حج را به جا اورد
در صورتی که عذر طاری باشد و مبطل حج نباشد و قابل استنابه باشد می تواند نایب بگیرد و نسبت به اصل حج در صورتی که از طرف مستاجر مجاز باشد می تواند دیگری را اجیر کند
در صورتی که عذر طاری باشد و مبطل حج نباشد و قابل استنابه باشد می تواند نایب بگیرد و نسبت به اصل حج در صورتی که از طرف مستاجر مجاز باشد می تواند دیگری را اجیر کند
عنوان سوال:
اگر کسی که نیابت از دیگری گرفته و به حج امده از بعض اعمال معذور است ایا می تواند در این اعمال نایب بگیرد و ایا می تواند پول نیابت را به دیگری بدهد که اصل حج را به جا اورد
پاسخ:
در صورتی که عذر طاری باشد و مبطل حج نباشد و قابل استنابه باشد می تواند نایب بگیرد و نسبت به اصل حج در صورتی که از طرف مستاجر مجاز باشد می تواند دیگری را اجیر کند
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- ایا معذور می تواند برای حج مستحبی نیابت کند
- ایا شرط ایمان نایب که در اصل نیابت حج و همچنین در ذبح شرط است در سایر اعمالی که نیابت در ان جایز است مثل رمی و طواف هم شرط است یا خیر
- ایا محرم قبل از انجام طواف واجب خود چه طواف عمره یا حج و چه طواف نساء می تواند همین طواف ها را برای معذور نیابت کند
- ایا نایب هم اگر خوف حیض یا مرض داشته باشد می تواند اعمال حج را بر وقوفین و اعمال منی مقدم بدارد یا نه
- اگر مستنیب یا منوب عنه در وقت نیابت بدانند که نایب جزو معذورین است و او را نایب کنند اولا ایا اجرت نیابت برای نایب حلال است یا نه و ثانیا ایا حج نیابتی او صحیح و از حجه الاسلام یا غیر حجه الاسلام منوب عنه کفایت می کند یا نه
- شخصی به عنوان نیابت در مسجد شجره محرم شد و به مکه امد در مکه فهمید که خودش مستطیع بوده است ایا باید اعمال عمره را به قصد خود به جا اورد یا به قصد نیابت و اگر باید حج را به قصد خود به جا اورد نسبت به حج نیابی چه وظیفه ای دارد و ایا می تواند برای ان نایب بگیرد یا نه
- در مناسک امده است که معذور نمی تواند نایب شود معذور به چه کسی گفته می شود لطفا حد ان را معین کنید مثلا کسی که نمی تواند نماز طواف را صحیح بخواند یا نمی تواند خودش رمی جمرات کند و یا نمی تواند قربانی نماید و یا نمی تواند یکی دیگر از واجبات حج را اعم از ارکان و غیر ارکان انجام دهد معذور است یا خیر
- زنی که اعمال حج خود را بر وقوفین مقدم داشته بعد از سعی حایض می شود شوهرش در همان وقت به نیابت از او طواف نساء را انجام می دهد ایا این نیابت صحیح است
- ایا بر نایب واجب است اعمال حج را طبق فتوای مرجع تقلید منوب عنه انجام دهد یا مطابق وظیفه خودش عمل نماید
- کسی احتمال قوی عقلایی می دهد که نتواند اعمال را به نحو عادی انجام دهد و ممکن است حج تمتع را بدل به افراد کند ایا می تواند از حج واجب نیابت کند
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نیابت از دیگری گرفته و به حجّ آمده ولی از بعض اعمال معذور است آیا میتواند در این اعمال نایب بگیرد یا اینکه پول را به دیگری بدهد که اصل حجّ را بجا آورد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نایب از بعض اعمال حج معذور شد و نایب گرفت، نایب عمل را به نیابت نایب انجام دهد یا به نیابت منوب عنه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نایب پس از عقد اجاره بلافاصله از انجام بعض اعمال معذور شد، آیا نیابت او صحیح است؟ و از مصادیق عذر طاری است یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا شرط ایمان نایب که در اصل نیابت حجّ شرط است در سایر اعماللی که نیابت در آن جایز است، مثل رمی و طواف، هم شرط است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا شرط ایمانِ نایب، که در اصل نیابت حج شرط است، در ذبح و سایر اعمالی که نیابت در آن جایز است، مثل رمی جمرات و طواف، نیز شرط است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا شرط ایمان نایب که در اصل نیابت حجّ شرط است در سایر اعماللی که نیابت در آن جایز است، مثل رمی و طواف، هم شرط است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نایب اگر از انجام حج تمتع معذور شد، و حج تمتع را به حج افراد بدل کرد. آیا این حج از منوب عنه مجزی است؟
- [آیت الله خامنه ای] نیابت حج برای معذور مجاز است یا خیر و خروج از حرم را پس از عمره تمتع بلااحرام عذر میدانید؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در حج نیابتی می‌شود در بعضی اعمال نائب هم نائب بگیرد یا خیر؟
- [آیت الله جوادی آملی] وظیفه نایب از جهت تقلید در اعمال حج
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در سال اولی که مستطیع شده حج نکند و بعد به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج نماید و یا بر او حرجی باشد و ناامید باشد از این که بعد خودش بدون حرج حج را به جااورد باید دیگری را از طرف خود فورا بفرستد بلکه اگر در سال اولی که به قدر رفتن حج مال پیدا کرده به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج کند و یا بر او حرجی باشد و ناامید باشد از این که بعد خودش حج کند احتیاط واجب ان است که کسی را از طرف خود بفرستد که حج نماید و احتیاط مستحب ان است که چنانچه منوب عنه مرد باشد کسی را نایب بگیرد که اولین مرتبه حج رفتن او باشد
- انسان می تواند خمس هر چیز را از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خمسی که بدهکار است پول رایج بدهد و بنابر احتیاط واجب از چیز دیگر ندهد مگر با اذن حاکم شرع
- اگر در ماه دوازدهم پول طلا و نقره را اب کند باید زکات انها را بدهد و چنانچه به واسطه اب کردن وزن یا قیمت انها کم شود باید زکاتی را که پیش از اب کردن بر او واجب بوده بدهد
- کسی که خانه ملکی برای او ضروری است که با نداشتن ان در حرج و مشقت می افتد وقتی حج بر او واجب است که پول خانه را هم داشته باشد
- اگر انسان مقداری پول به کسی بدهد که در شهر دیگر از طرف او کمتر بگیرد اشکال ندارد و این را صرف برات می گویند
- اگر با پول خمس نداده مثلا ملکی بخرد و قیمت ان بالا رود چنانچه ان ملک را برای ان نخریده که قیمتش بالا رود و بفروشد مثل این که زمینی را برای زراعت خریده است در صورتی که ان ملک را به ذمه خریده و از پول خمس نداده قیمت ان را داده باید خمس قیمتی را که خریده است بدهد و اگر پول خمس نداده را به فروشنده داده و به او گفته که این ملک را با این پول می خرم در صورتی که حاکم شرع معامله پنج یک ان را اجازه کند خریدار باید خمس مقداری را که ان ملک فعلا ارزش دارد بدهد
- اگر مقداری پول به کسی قرض بدهد که بعد از چند روز در شهر دیگر زیادتر بگیرد مثلا نهصد و نود تومان بدهد که بعد از ده روز در شهر دیگر هزار تومان بگیرد ربا و حرام است ولی اگر کسی که زیادی را می گیرد در مقابل زیادی جنس بدهد یا عملی انجام دهد اشکال ندارد
- اگر با عین پول خمس نداده جنسی را بخرد یعنی به فروشنده بگوید این جنس را به این پول می خرم چنانچه حاکم شرع معامله پنج یک ان را اجازه بدهد معامله صحیح است و خریدار باید پنج یک ان جنس را به حاکم شرع بدهد و اگر اجازه نکند معامله ان مقدار باطل است پس اگر پولی را که فروشنده گرفته از بین نرفته است حاکم شرع خمس همان پول را می گیرد و اگر از بین رفته عوض خمس را از فروشنده یا خریدار مطالبه می کند
- اگر حمامی راضی باشد که پول حمام نسیه بماند ولی کسی که غسل می کند قصدش این باشد که طلب او را ندهد یا از مال حرام بدهد غسل او باطل است
- اگر حمامی راضی باشد که پول حمام نسیه بماند ولی کسی که غسل می کند قصدش این باشد که طلب او را ندهد یا از مال حرام بدهد غسل او باطل است
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] نیابت در حجّ نظیر نیابت در بقیه عبادات جایز است و لازم نیست نایب بالغ و عاقل و رشید باشد و اگر کسی که آنها را نایب کرده است (منوب عنه) اطمینان داشته باشد که عمل را به جا میآورند و بعداً هم اطمینان پیدا کند که عمل را به طور صحیح به جا آوردهاند نیابت آنها صحیح است و همچنین لازم نیست ذمّه نایب در سال نیابت مشغول به حجّ واجب نباشد و اگر نایب حجّ واجب خودش به ذمّهاش باشد میتواند نایب شود و حجّ او صحیح است گرچه گناه کرده است.
- [آیت الله مظاهری] نیابت از جانب شخص زنده در حجّ مستحبّی اشکال ندارد گرچه خود او حجّ را به جا میآورد، و همچنین در حجّ واجب در صورتی که خودش معذور از مباشرت عمل باشد.
- [آیت الله اردبیلی] در (نایب) چند شرط معتبر است: اوّل : بالغ باشد، اگرچه نیابت بچه ممیز در صورتی که اطمینان به صحّت اعمال او وجود داشته باشد، کافی است. دوم : عاقل باشد. سوم : شیعه دوازده امامی باشد. چهارم : مورد وثوق و اطمینان باشد که اعمال را انجام می‌دهد. پنجم:آشنایی لازم به احکام و اعمال حجّ داشته باشد، هر چند در حال انجام دادن اعمال با ارشاد و راهنمایی کسی آنها را به جا آورد. ششم : در آن سال، حجّ واجب به عهده او نباشد. هفتم : از انجام حجّ یا بعضی از اعمال آن معذور و ناتوان نباشد و اگر اجیر شود تا از طرف دیگری حجّ بجا آورد و خودش نتواند برود و بخواهد دیگری را از طرف خود به مکّه بفرستد، باید از کسی که او را اجیر کرده اجازه بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] نیابت زن و مرد از یکدیگر جایز است؛ همچنین (صَرُوره) یعنی کسی که تا به حال حجّ بجا نیاورده، میتواند نایب شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] احتیاط آن است که شخصی که از میّت نیابت می کند کسی باشد که در انجام اجزاء و شرایط نماز معذور نباشد، مثلاً کسی که نشسته نماز می خواند نایب نشود، حتّی بنابر احتیاط واجب کسی که با تیمّم یا جبیره نماز می خواند نیابت نکند.
- [آیت الله مظاهری] نایب باید شیعه و مورد اطمینان باشد و کسی که شیعه نیست نمیتوان در عبادات او را نایب کرد و همچنین کسی که نمیدانیم عمل را به جا میآورد یا نه، نمیتوان او را نایب قرار داد، ولی اگر اطمینان داشته باشیم که عمل را به جا میآورد، در صورتی که آشنایی با مسائل حجّ داشته باشد نیابت او صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که حجّ بر او واجب شده، چنانچه آثار مرگ در او ظاهر شود، باید وصیّت کند که به جای او حجّ بجا آورند و اگر از دنیا برود، مخارج حجّ به مقدار حجِّ از میقات، از اصل مال او برداشته می‌شود و اگر نایب گرفتن از میقات ممکن نباشد، همه مخارج از اصل مال او برداشته می‌شود؛ ولی اگر وصیّت کرده باشد که از یک سوم دارایی او بردارند، از یک سوم آن برداشته می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسانی که خود مستطیع هستند تا حج خود را بجا نیاوردهاند، نباید در انجام حجّ نایب دیگری بشوند و اگر انجام بدهند، ظاهراً حجّ آنها باطل است و برای خودشان نیز واقع نمیشود. کسانی که نمازشان صحیح نیست یا توانایی انجام اعمال اختیاری عمره یا حجّ را ندارند (مثلاً نمیتوانند رمی جمرات نمایند) در حج واجب نیابتشان باطل است، هر چند مجّانی باشد.
- [آیت الله مظاهری] حجّ بر دیوانه واجب نیست ولی اگر دیوانه ادواری باشد و در ایّام حجّ عاقل باشد و بتواند اعمال را به جا آورد حجّ بر او واجب است، ولی اگر دیوانگی او در موسم حجّ باشد حجّ بر او واجب نیست و لازم نیست سرپرست او قبل یا بعد از مردن او برای او نایب بگیرد.
- [آیت الله مظاهری] معتکف میتواند اعتکاف را به نیّت خود و نیابت از یک نفر یا از چند نفر، زنده یا مرده به جا آورد، بلکه میتواند از کسی پول بگیرد و او را در زمره کسانی که نایب آنها شده قرار دهد، ولی آن شخص باید نحوه نیابت را بداند.