اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
بالنسبه به کسی که مقداری از طواف را بی اختیار رفته است کیفیت تدارک ان مقدار در فرض شک در بهم خوردن موالات وغیر این صورت چیست
در فرض عدم خروج از مطاف اگر شک در به هم خوردن موالات دارد یک طواف کامل به قصد اعم از تمام و اتمام اتیان نماید و اگر موالات به هم خورده است در صورتی که قبل از تمام شدن شوط چهارم باشد از ابتدا یک طواف کامل اتیان کند و اگر بعد از شوط چهارم بوده بنابر احتیاط واجب یک طواف کامل به قصد اعم از تمام و اتمام انجام دهد و اگر موالات به هم نخورده همان مقدار را تدارک کند
در فرض عدم خروج از مطاف اگر شک در به هم خوردن موالات دارد یک طواف کامل به قصد اعم از تمام و اتمام اتیان نماید و اگر موالات به هم خورده است در صورتی که قبل از تمام شدن شوط چهارم باشد از ابتدا یک طواف کامل اتیان کند و اگر بعد از شوط چهارم بوده بنابر احتیاط واجب یک طواف کامل به قصد اعم از تمام و اتمام انجام دهد و اگر موالات به هم نخورده همان مقدار را تدارک کند
عنوان سوال:
بالنسبه به کسی که مقداری از طواف را بی اختیار رفته است کیفیت تدارک ان مقدار در فرض شک در بهم خوردن موالات وغیر این صورت چیست
پاسخ:
در فرض عدم خروج از مطاف اگر شک در به هم خوردن موالات دارد یک طواف کامل به قصد اعم از تمام و اتمام اتیان نماید و اگر موالات به هم خورده است در صورتی که قبل از تمام شدن شوط چهارم باشد از ابتدا یک طواف کامل اتیان کند و اگر بعد از شوط چهارم بوده بنابر احتیاط واجب یک طواف کامل به قصد اعم از تمام و اتمام انجام دهد و اگر موالات به هم نخورده همان مقدار را تدارک کند
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شک کند که مقداری از طواف را بی اختیار رفته یا خیر وظیفه او چیست
- تعدادی مشغول طواف عمره یا زیارت بودند که شروع کردند مسجد را نظافت کنند ناچار طواف کننده ها از مطاف خارج شدند مدتی طول کشید خیال کردند موالات عرفیه به هم خورده است طواف را از سر گرفته اند بفرمایید در صورتی که به هم خوردن موالات مشکوک باشد طوافشان درست است یا نه
- کسی که می داند یا احتمال می دهد که مقداری از طوافش را بدون اختیار انجام می دهد یعنی جمعیت او را می برند ایا می تواند از اول نسبت به ان مقداری که جمعیت او را می برند نیز قصد طواف کند و ان مقدار را مثل طواف سواره حساب کند
- کسی توهم کرده است که در طواف مقداری در اثر فشار جمعیت برده شده ولی برای او جزمی نیست و چون نمی توانسته برگردد و تدارک کند بقیه شوط تا محل تدارک را به قصد احتیاط و رجاء انجام می دهد که اگر شوط او باطل است زیادی لغو باشد و اگر شوط او صحیح است زیاده از طواف باشد و بعد بقیه اشواط طواف را به جا اورده و این شوط را به حساب نیاورده است ایا این طواف صحیح است یا خیر
- کسی یک شوط یا بعض شوط را انجام داده است و بعد به جهتی منصرف از ادامه شده مثلا شک کرده که شاید شانه منحرف شده باشد یا به جهت دیگر و بعد بدون از بین رفتن موالات مجددا از حجر هفت شوط به جا اورده است و بعد صلاه طواف و سعی و تقصیر نموده است حکم او چیست
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در اثناء طواف مردّد می‌شود که از حدّ مطاف خارج شده یا نه. آیا لازم است مقدار مردّد را تدارک کند یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر محرم از ابتدا بداند که بر اثر شلوغی طواف کنندگان مقداری از طواف یا همه آن را بی اختیار انجام خواهد داد، آیا از اوّل می تواند نیّت کند آن مقدار، که جمعیّت او را می برد، نیز جزء طواف باشد، و آن را مثل طواف سواره محسوب نماید؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] شخصی در حال طواف به عقب برگشته و مقداری از مسیر را به همین صورت ادامه داده به جوری که شانه راست او به طرف کعبه قرار داشته و این مقدار را اعاده نکرده، آیا طوافش صحیح است؟
- [سایر] 1- خوردن الکل طبی که قابل شرب است با این فرض که مکلف یقین به مسکر بودن آن ندارد اشکال دارد؟ 2- آیا خوردن هر نوع مسکری و لو جامد باشد حرام است؟ 3- آیا بعضی مواد مخدر که فکر انسان را تخدیر انسان را بی خیال و فارغ از غصه می کند در حکم مسکرات است؟ 4- خوردن مقدار بسیار اندک از یک نوع مسکر همراه با ترکیبات یا مواد دیگر که برای رفع نوعی مرض توصیه شده جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] یکی از حجّاج خیال کرده به هنگام طواف مقداری از شوط را بر اثر فشار جمعیّت طی کرده، ولی یقین به این مطلب ندارد، و از آنجا که نمی توانسته آن مقدار را برگردد و اعاده کند، بقیّه شوط را به قصد رجاء و احتیاطاً انجام می دهد (تا اگر آن دور باطل بوده اضافه لغو باشد، و اگر صحیح بوده، اضافه بر طواف محسوب نشود) سپس هفت دور بجا آورده، و آن دور را حساب نکرده است. این طواف چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی مقداری حقوق یا مزایای خاصی که به طور قانونی به او اعطا شده از دولت طلب داشته باشد، ولی دلائل قانونی برای اثبات حق خود در اختیار نداشته باشد و یا قادر بر مطالبه آن نباشد، آیا جایز است به مقدار حق خود از اموال دولتی که در اختیار دارد به عنوان تقاص بردارد؟
- [آیت الله اردبیلی] در منطقهای که ما زندگی میکنیم گوشت کوسه و هشتپا عرضه می‌شود البته برای مردم سایر کشورها، اما بعضی از مردمان ما نیز با این تصور که کوسه دارای مقداری پولک است بر این باورند که خوردن آن اشکالی ندارد و همچنین با این فرض که گوشت هشت پا مکروه است آن را میخورند حال میخواستم بدانم که خوردن کوسه و هشتپا حلال است یا مکروه؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی در یکی از اشواط، گامهایی را در اثر فشار جمعیت بی اختیار پیموده و به همان نحو ادامه داده و طواف را به پایان برده است، اکنون که مسأله را فرا گرفته، نه جای آن مقدار را میداند و نه شوط را، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی در یکی از اشواط، گامهایی را در اثر فشار جمعیت بی اختیار پیموده و به همان نحو ادامه داده و طواف را به پایان برده است، اکنون که مسأله را فرا گرفته، نه جای آن مقدار را میداند و نه شوط را، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] در منطقهای که ما زندگی میکنیم گوشت کوسه و هشتپا عرضه می‌شود البته برای مردم سایر کشورها، اما بعضی از مردمان ما نیز با این تصور که کوسه دارای مقداری پولک است بر این باورند که خوردن آن اشکالی ندارد و همچنین با این فرض که گوشت هشت پا مکروه است آن را میخورند حال میخواستم بدانم که خوردن کوسه و هشتپا حلال است یا مکروه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که پیش از تمام شدن غسل در شستن مقداری از طرف چپ شک کند شستن همان مقدار کافیست ولی اگر بعد از شستن مقداری از طرف چپ در شستن مقداری از طرف راست شک کند بنابر احتیاط واجب ان مقدار را شسته و بعد از ان طرف چپ را هم بشوید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند و داخل در شستن قسمتهای دیگر بدن شده باشد شکش غیر معتبر و غسلش صحیح است
- بزغاله اگر از خوک به مقداری که استخوانش محکم شود شیر بخورد خود و نسلش حرام می شوند و همچنین است بره شیر خوار بنا بر احتیاط واجب و در صورتی که مقدار شیر خوردن کمتر از ان باشد بنابر احتیاط واجب در صورتی حلال می شوند که استبراء شوند و استبراء انها این است که هفت روز از پستان بز یا گوسفند شیر بخورند و اگر حاجت به شیر نداشتند هفت روز علف بخورند و حیوانی که به خوردن نجاست انسان عادت کرده نیز گوشتش حرام است و چنانچه استبرایش نمایند حلال می شود و کیفیت استبراء ان در مساله بیان شد
- اگر به مقدار وضو و نماز مهلت پیدا نمی کند و در بین نماز یک یا چند دفعه بول یا غایط از او خارج می شود اگر همان نماز را با یک وضو بخواند کفایت می کند هر چند احتیاط مستحب این است که هر وقت بول یا غایط از او خارج شد در فاصله ای که موالات بهم نخورد وضو بگیرد و بقیه نماز را بخواند
- اگر شک کنند بچه به مقداری که علت محرم شدن است شیر خورده یا نه یا گمان داشته باشند که به ان مقدار شیر خورده بچه به کسی محرم نمی شود ولی بهتر ان است که احتیاط کنند
- خوردن گل حرام است و همچنین بنابر احتیاط بقیه اجزای زمین مانند خاک و ریگ و سنگ و خوردن گل داغستان و گل ارمنی در صورت انحصار معالجه به ان اشکال ندارد و خوردن کمی از تربت حضرت سید الشهداء علیه السلام که بیشتر از مقدار یک نخود متوسط نباشد برای استشفاء اشکال ندارد و بهتر این است که تربت را در مقداری از اب مثلا حل نمایند که مستهلک شود و بعد ان اب را بیاشامند
- اگر نداند یا فراموش کند که لباس او غصبی است و در بین نماز بفهمد چنانچه چیز دیگری عورت او را پوشانده است و می تواند فورا یا بدون این که موالات یعنی پی درپی بودن نماز بهم بخورد لباس غصبی را بیرون اورد باید ان را بیرون اورد و اگر چیز دیگری عورت او را نپوشانده یا نمی تواند لباس غصبی را فورا بیرون اورد یا اگر بیرون اورد پی درپی بودن نماز بهم می خورد در صورتی که به مقدار یک رکعت هم وقت داشته باشد باید نماز را بشکند و با لباس غیر غصبی نماز بخواند و اگر به این مقدار هم وقت ندارد باید در حال نماز لباس را بیرون اورد و به دستور نماز برهنگان که در مساله گذشت نماز را تمام نماید
- اگر انسان تمام گندم یا جو یا خرما یا انگور را بخرد و بداند که فروشنده زکات ان را داده چیزی بر او واجب نیست و اگر بداند که زکات ان را نداده در صورتی که فروشنده زکات ان را بدهد معامله صحیح است و همچنین اگر مشتری زکات را بدهد و می تواند به فروشنده رجوع کند و در غیر این دو صورت چنانچه حاکم شرع معامله مقداری را که باید بابت زکات داده شود اجازه نکند معامله ان مقدار باطل است و حاکم شرع می تواند مقدار زکات را از خریدار بگیرد و اگر معامله مقدار زکات را اجازه دهد معامله صحیح است و خریدار باید قیمت ان مقدار را به حاکم شرع بدهد و در صورتی که قیمت ان مقدار را به فروشنده داده باشد می تواند از او پس بگیرد و اگر شک کند که زکات ان را داده یا نه حکم به نبودن زکات فعلا در ان مال محل اشکال است
- ناسیه بر سه قسم است ان که فقط عادت عددیه داشته و فراموش کرده که در این صورت اگر خونی ببیند دارای صفات حیض و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد تمام ان حیض است و اگر از ده روز بیشتر باشد تا مقداری که احتمال عادت می دهد باید حیض قرار دهد و اگر ان مقدار کمتر از شش یا بیشتر از هفت روز باشد بنابر احتیاط واجب در تفاوت ان مقدار و شش یا هفت روز که اختیار می کند جمع کند بین تروک حایض و افعال مستحاضه ان که فقط عادت وقتیه داشته و فراموش کرده که در این صورت اگر خونی ببیند دارای صفات حیض و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد تمام ان حیض است و اگر از ده روز بیشتر باشد اگر بداند بعض ان خون مصادف با عادت است باید در تمام ان خون جمع کند بین تروک حایض و اعمال مستحاضه هر چند تمام یا بعض ان خون به صفات حیض نباشد و همچنین در فرضی که نداند ولی احتمال تصادف ان را با ایام عادت بدهد و اگر احتمال تصادف ندهد در صورتی که بعض ان خون دارای صفات حیض و بعضی دارای صفات استحاضه باشد انچه دارای صفات حیض است اگر کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد حیض و باقی استحاضه است و در صورتی که تمام ان خون دارای صفات حیض باشد یا انچه صفات حیض دارد بیشتر از ده روز باشد شش یا هفت روز ان را حیض قرار داده و باقی استحاضه است ان که عادت وقتیه و عددیه هر دو را داشته و این سه صورت دارد ان که فقط وقت را فراموش کرده و وظیفه او همان است که در قسم دوم گذشت مگر این که خون دارای صفات بوده و بداند مصادف با عادت نیست و از ده روز بیشتر باشد که در این صورت اگر عادت او شش یا هفت روز است همان را حیض قرار داده و اگر کمتر یا بیشتر از ان است بنابر احتیاط واجب در تفاوت ان مقدار و شش یا هفت روز که اختیار می کند جمع کند بین تروک حایض و اعمال مستحاضه و بقیه را استحاضه قرار دهد ان که فقط عدد را فراموش کرده در این صورت انچه در وقت دیده تا مقداری که یقین دارد از عادت کمتر نیست حیض است هر چند نشانه های حیض را نداشته باشد و در زاید از ان اگر با نشانه های حیض بوده و با خون قبل بیشتر از ده روز نباشد همه حیض است و اگر بیشتر از ده روز باشد چنانچه مقداری که احتمال می دهد عادت به ان مقدار باشد کمتر از شش روز است ان مقدار را حیض و تا روز ششم یا هفتم که اختیار می کند جمع کند بین تروک حایض و اعمال مستحاضه و اگر بیشتر از هفت روز است تا روز ششم یا هفتم که اختیار کند حیض و از انچه اختیار کرده تا ان مقدار که از ده روز نگذرد همان احتیاط مراعات شود ان که وقت و عدد هر دو را فراموش کرده در این صورت اگر خونی که دیده با صفات بوده و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نبوده تمام ان حیض است و اگر بیشتر باشد و بداند که با ایام عادت مصادف نیست چنانچه مقداری که احتمال عادت می دهد شش یا هفت روز باشد ان را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر کمتر از شش روز باشد ان مقدار را حیض و تا روز ششم یا هفتم که اختیار می کند احتیاط واجب مراعات وظایف حایض و مستحاضه است و اگر بیشتر از هفت روز باشد تا روز ششم یا هفتم که اختیار می کند حیض و از انچه اختیار کرده تا ان مقدار که از ده روز نگذرد همان احتیاط مراعات شود و اگر صفات خون مختلف باشد یعنی بعضی به صفت حیض و بعضی به صفت استحاضه باشد خونی را که به صفت حیض دیده و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نبوده حیض و خونی را که به صفت استحاضه دیده اگر بداند مصادف با عادت نبود استحاضه است و اگر احتمال تصادف ان را بدهد باید احتیاط کند به ترتیب اثار حیض و استحاضه
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به واسطه خوردن یا آشامیدن عمدی، موالات نماز بهم بخورد، یعنی طوری شود که نگویند نماز را پشت سر هم میخواند، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله بروجردی] اگر پیش از تمام شدن غسل در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است، ولی اگر در شستن مقداری از طرف راست شک کند، باید بعد از شستن آن مقدار، طرف چپ را هم بشوید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند باید بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و طرف چپ را بشوید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است و اگر بعد از آغاز به شستن طرف چپ، در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست، در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در بین نماز کاری انجام دهد یا مدّتی ساکت شود و شک کند که نماز بهم خورده یا نه، نمازش صحیح است. دهم: از مبطلات نماز خوردن و آشامیدن است، اگر در نماز طوری بخورد یا بیاشامد که صورت نماز بهم بخورد نمازش باطل می شود حتّی اگر صورت نماز بهم نخورد بنابر احتیاط واجب نماز باطل می شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است، ولی اگر در شستن مقداری از طرف راست شک کند، باید بعد از شستن آن مقدار، طرف چپ را هم بشوید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کند، باید بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و طرف چپ را بشوید، و اگر بعد از تمام شدن طرف چپ شک کند که یکی از اعضای سابق یا مقداری از آن را شسته یا نه، به آن شک اعتنا نکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است، ولی اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید لازم نیست به شکش اعتنا کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ بدن شک کند، شستن همان مقدار کافی است. ولی اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید نباید اعتنا کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پیش از تمام شدن غسل ، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند ، شستن همان مقدار کافی است . ولی اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ ، در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر وگردن یا مقداری از آن شک نماید ، نباید اعتنا کند .
- [امام خمینی] اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند،شستن همان مقدار کافی است. ولی اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید، نباید اعتنا کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مقداری خاک نقرة معدن را به همان مقدار نقرة خالص وبا مقداری خاک طلای معدن ر به همان مقدار طلای خالص بفروشد ، معامله باطل است ؛ ولی فروختن نقره وخاک طل به نقره به هر صورت اشکال ندارد . مواردی که انسان می تواند معامله را بهم بزند: