وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
خانمی چون نمی دانسته باید خود را وارسی کند، شک دارد که در 3 روز خون اتصال داشته یا خیر یا این که در روز سوم شک کند که 2 روز قبل، خون اتصال داشته یا خیر، وظیفه اش چیست؟
مورد احتیاط است (وظیفه مستحاضه را انجام دهد و کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کند).
مورد احتیاط است (وظیفه مستحاضه را انجام دهد و کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کند).
عنوان سوال:
خانمی چون نمی دانسته باید خود را وارسی کند، شک دارد که در 3 روز خون اتصال داشته یا خیر یا این که در روز سوم شک کند که 2 روز قبل، خون اتصال داشته یا خیر، وظیفه اش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- خانمی چون نمی دانسته باید خود را اختبار (وارسی) کند، شک دارد که در 3 روز خون اتصال داشته یا خیر یا این که در روز سوم شک کند که 2 روز قبل، خون اتصال داشته یا خیر، وظیفه اش چیست؟
- خانمی در یک ماه به این صورت خون دیده است. 3 روز خون دیده که 3 ساعت قبل از تمام شدن کامل 3 روز پاک شده است و مجددا 2 روز خون دیده است. حکم این خون ها با توجه به این که 3 روز اوّل کامل نشده است چیست؟ حیض است یا استحاضه؟
- خانمی در یک ماه به این صورت خون دیده است. 3 روز خون دیده (البته 3 ساعت قبل از تمام شدن کامل 3 روز پاک شده است) و مجددا 2 روز خون دیده است. حکم این خون ها با توجه به این که 3 روز اوّل کامل نشده است چیست؟ حیض است یا استحاضه؟
- خانمی 7 روز پس از پاک شدن خون حیض مجددا خونی با علایم حیض می بیند که حداقل تا 7 روز ادامه می یابد. وظیفه وی چیست؟
- خانمی خونی دیده و نمی داند خون حیض است یا نفاس، مثل آن که احتمال سقط و ولادت را بدهد ولی مطمئن نباشد، چه وظیفه ای دارد؟
- خانمی بعد از روز پنجم یا ششم لک زرد رنگی می بیند، نمی داند خون است یا نه، وظیفه او چیست؟
- خانمی حداقل 3 روز متوالی خون دیده و بعد پاک شده دوباره چند روز خون دیده و کل روزهایی که خونریزی داشته با پاکی وسط از 10 روز بیشتر نشده آیا روزهای پاک را باید غسل کند؟
- خانمی حداقل 3 روز متوالی خون دیده و بعد پاک شده دوباره چند روز خون دیده و کل روزهایی که خونریزی داشته با پاکی وسط از 10 روز بیشتر شده است آیا روزهای پاک را باید غسل کند؟
- خانمی 7 روز پس از پاک شدن خون حیض مجددا خونی با علایم حیض می بیند که حداقل تا 7 روز ادامه می یابد. وظیفه وی چیست؟
- خانمی هستم 50 سال قمری من تمام شد ولی مثل جوانی که سر ماه رگل شدم، خون می بینم. وظیفه ام چیست؟ آیا یائسه هستم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی شک کند که به رکوع امام (موقع اتصال به نماز جماعت) رسیده است یا خیر؟ وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خانمی شک دارد که به سنّ یائسگی رسیده است یا نه، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله سبحانی] خانمی در سن یائسگی است ولی به خاطر کیست موجود در رحم خون می بیند وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] در صورت شک بین خون نفاس و خون زخم، وظیفه زن چیست؟ و چنانچه لباسش آغشته به این خون شود، حکم خون نفاس را دارد یا زخم را؟
- [سایر] اگر بین خون حیض و استحاضه شک پیدا شود، وظیفه چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] خانمی به خاطر بیماری 1تا3روز (در هرماه متفاوت است) پیش از خون حیض، لکه بینی دارد. وظیفه وی در این چند روز چیست؟
- [آیت الله سبحانی] بیماری که پس از عمل جراحی، صورت و دست هایش آغشته به خون است و به علت ضعف یا اتصال تجهیزات پزشکی به بدنش، قادر به حرکت نیست، وظیفه ی او چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر از اسپرم کسی استفاده شود و در رحم خانمی تزریق شود آیا بچه متولد شده برای صاحب اسپرم محرم میشو؟ 2.درصورت الحاق به صاحب اسپرم از او ارث میبرد؟ 3. آیا بچه به همسر خانم محرم میباشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خانمی مسلمان بوده و مسیحی شده وظیفه شوهر او چیست؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی در نماز شک کند و بنا بر وظیفه عمل نماید و بعد از اتمام، از راهی متوجّه شود که شکّ او اشتباه بوده است، مثلاً بین رکعات 3 و 4 شک کند و بنا را بر 4 بگذارد و نماز احتیاط بخواند و بعد مطمئن شود که 3 رکعت خوانده بوده، در این صورت باید نماز خود را اعاده کند یا وظیفه دیگری دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- زن مستحاضه اگر پیش از آنکه خود را وارسی کند، مشغول نماز شود با اینکه میتوانسته خود را وارسی کند، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل کرده مثلاً استحاضهاش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است. و اگر قصد قربت نداشته یا عمل او مطابق وظیفهاش نبوده مثل آنکه استحاضه او متوسطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار کرده، نماز او باطل است.
- شک هایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است : 1 شک در چیزی که محل بجا آوردن آن گذشته است ، مثل آن که در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه . 2 شک بعد از سلام نماز . 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز . 4 شک کثیر الشک ، یعنی کسی که زیاد شک می کند . 5 شک امام در شماره رکعت های نماز، در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعت های نماز را بداند . 6 شک در نماز مستحبی . و تفصیل هریک از این شش مورد در مسائل بعدی بیان خواهد شد .
- شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است: 1 شک در چیزی که محل بهجا آوردن آن گذشته است، مثل آنکه در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه؛ 2 شک بعد از سلام نماز؛ 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز؛ 4 شک کثیرالشک، یعنی کسی که زیاد شک میکند؛ 5 شک امام در شماره رکعتهای نماز، در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعتهای نماز را بداند؛ 6 شک در نماز مستحبی. و تفصیل هر یک از این شش مورد در مسائل بعدی بیان خواهد شد.
- اگر موقع غسل شک کند که چیزی که مانع از رسیدن آب باشد، در بدن او هست یا نه، باید بنابر احوط وارسی کند تا مطمئن شود که مانعی نیست. و اگر وارسی نکرد و پس از غسل معلوم شد مانعی نبوده و قصد قربت داشته، غسل صحیح است.
- اگر خونی ببیند که نداند خون حیض است یا بکارت، ولی احتمال خون دیگری مثل خون جراحت و زخم را هم نمیدهد، باید خود را وارسی کند، یعنی مقداری پنبه داخل فرج نماید و کمی صبر کند، بعد بیرون آورد پس اگر اطراف آن آلوده باشد، خون بکارت است و اگر به همه آن رسیده، حیض میباشد. البته باید خون زیاد نباشد تا بهوسیله فوق بتواند بین خون حیض و بکارت فرق بگذارد. و در صورت عدم امکان تشخیص و عدم حصول یقین، در ایام عادت حکم به حیض بودن میکند، وگرنه عمل به حالت سابقه مینماید.
- اگر خونی ببیند که از سه روز بیشتر و از ده روز کمتر باشد و نداند خون حیض است یا زخم، اگر قبلاً حیض بوده، یعنی خون حیض دیده و ممکن است این خون دنباله آن باشد حیض است، لیکن اظهر اعتبار خروج از چپ برای حیض و خروج از طرف راست برای زخم است، و با عدم امکان وارسی، عمل به حالت سابقه مینماید و اگر سابقاً پاک بوده وظیفهای نسبت به حیض ندارد.
- اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هرکدام با دیگری فرق دارد ، هرکدام به وظیفه خود عمل می کند ، و حکم سهو امام یا مأموم یا هردو نیز همین است .
- اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هر کدام با دیگری فرق دارد، هر کدام به وظیفه خود عمل میکند، و حکم سهو امام یا مأموم یا هر دو نیز همین است.
- اگر در نماز بین دو و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت، و بعد از سلام شک او به شک بین سه و چهار تبدیل شد، یا آنکه بین دو و سه و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام شک او به شک بین سه و چهار تبدیل شد، احوط این است که به وظیفه شک دوم عمل کند، و اگر بین دو و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام شک او به شک بین دو و سه تبدیل شد، علاوه بر انجام وظیفه مربوط به شک بین دو و سه، دو سجده سهو نیز برای سلام بیجا بهجا میآورد.
- اگر در نماز بین دو و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت، و بعد از سلام شک او به شک بین سه و چهار تبدیل شد، یا آن که بین دو و سه و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام شک او به شک بین سه و چهار تبدیل شد ، احوط این است که به وظیفه شک دوم عمل کند، و اگر بین دو و چهار شک کرد و بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام شک او به شک بین دو و سه تبدیل شد، علاوه بر انجام وظیفه مربوط به شک بین دو و سه، دو سجده سهو نیز برای سلام بی جا بجا می آورد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به واسطه ندانستن مسأله، نجس بودن و پاک بودن چیزی را نداند، مثلاً نداند که فضله موش پاک است یا نه، باید مسأله را بپرسد ولی اگر با این که مسأله را میداند در چیزی شک کند که پاک است یا نه - مثلاً شک کند که آن چیز فضله موش است یا فضله سوسک، یا شک کند که آن چیز خون است یا نه، یا نداند که خون پشه است یا خون انسان - پاک میباشد و وارسی کردن یا پرسیدن لازم نیست.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر می ماند انسان می شد یا نه، اگر وارسی آسان باشد، وارسی کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر میماند انسان میشد یا نه، لازم نیست وارسی کند، وخونی که از او خارج می‌شود شرعاً خون نفاس نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هر گاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر می ماند انسان می شد یا نه، لازم نیست وارسی کند، و خونی که از او خارج می شود شرعاً خون نفاس نیست.
- [آیت الله بروجردی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر میماند انسان میشد یا نه، لازم نیست وارسی کند و خونی که از او خارج می‌شود شرعاً خون نفاس نیست.
- [آیت الله خوئی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده بچه است یا نه، لازم نیست وارسی کند، و خونی که از او خارج می‌شود شرعاً خون نفاس نیست.
- [امام خمینی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر می ماند انسان می شد یا نه، لازم نیست وارسی کند. و خونی که از او خارج می شود شرعا خون نفاس نیست.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر میماند انسان میشد یا نه، لازم نیست وارسی کند و خونی که از او خارج می‌شود شرعا خون نفاس نیست.
- [آیت الله سیستانی] هر گاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه ، یا چیزی که سقط شده بچّه است یا نه ، لازم نیست وارسی کند ، و خونی که از او خارج می شود شرعاً خون نفاس نیست .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هرگاه شک کند که چیزی سقط شده یا نه، یا چیزی که سقط شده اگر می ماند انسان می شد یا نه لازم نیست وارسی کند، و خونی که از او خارج می شود شرعاً خون نفاس نیست.