اتمام
اتمام به معنی تمام کردن می‌باشد. از «اتمام نماز» در باب صلات و از «اتمام عمل» در بابهایی همچون صوم و حج سخن رفته است.
پس از اتمام غسل و کفن اگر کفن نجس شود و غسّال نسبت به این مطلب بی توجهی کند، اطرافیان و یا شاهدان چه وظیفه ای بر عهده دارند؟
در این صورت شستن، بریدن و یا عوض کردن کفن، بنابر تفصیلی که در مسأله ی 503 رساله ذکر شده است وظیفه همه است.
در این صورت شستن، بریدن و یا عوض کردن کفن، بنابر تفصیلی که در مسأله ی 503 رساله ذکر شده است وظیفه همه است.
عنوان سوال:
پس از اتمام غسل و کفن اگر کفن نجس شود و غسّال نسبت به این مطلب بی توجهی کند، اطرافیان و یا شاهدان چه وظیفه ای بر عهده دارند؟
پاسخ:
در این صورت شستن، بریدن و یا عوض کردن کفن، بنابر تفصیلی که در مسأله ی 503 رساله ذکر شده است وظیفه همه است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر لباس و وسایل غسّال حین انجام غسل به واسطه غساله ی میّت پیش از غسل نجس شود، آیا پس از اتمام غسل به واسطه تبعیت آن ها پاک می شوند؟
- اطرافیان و نزدیکان فردی که در بستر مرگ افتاده است، نسبت به او چه وظایفی بر عهده دارند؟
- شخصی در اثر حادثه ی رانندگی فوت شده و خون بدنش به هیچ وجه قطع نمی شود. وظیفه ی اطرافیان درباره او از نظر غسل و تکفین چگونه است؟
- شخصی در یک حادثه ی رانندگی کشته شده و سر او از بین رفته و تمام بدنش له شده است و او را در کیسه ای گذاشته اند، وظیفه نسبت به غسل و کفن او چگونه است؟
- آن چه که در غسل میّت فرموده اند: غسّال باید مماثل باشد و در نبود مماثل محارم و... ، آیا در باب دفن میّت هم باید مراعات شود یا وظیفه ی خاصّی وجود دارد؟
- میّت مسلمانی را با کفن نجس، کفن کرده اند. وظیفه دیگران درباره تطهیر آن پیش از دفن، پس از قراردادن در لحد و پیش از پوشاندن قبر و نیز پس از پوشیدن کامل قبر را بیان نمایید.
- شخصی در اثر تصادف به کلّی سر و سینه و شکم او از بین رفته است. وظیفه از نظر غسل و نماز و کفن چیست؟
- جنینی که بیش از چهار ماه داشته را به ناچار قطعه قطعه کرده و از رحم خارج نموده اند، وظیفه از جهت غسل و کفن چه می باشد؟
- میتی را دفن کردند، بعد از انجام نماز و غسل و کفن مشخص شد که نماز نمازگزار، باطل بوده است وظیفه چیست؟
- خانمی در حین وضع حمل، در حالی که قسمتی از طفل از رحم خارج شده فوت کرده و بچّه هم در همان حال مرده است، وظیفه از جهت غسل و کفن و دفن چه می باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] وظیفه پزشک معالج نسبت به پوشاندن اسرار پزشکی و امکان ابتلای اطرافیان بیمار چیست؟ آیا حق دارد اطرافیان او را از بیماری آگاه کند؟
- [آیت الله اردبیلی] مخارج مربوط به میّت، اعم از غسل و کفن و دفن و دیگر امور، بر عهده چه کسی است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا جنب یا حائض یا کسی که غسل مسّ میّت بر عهده اوست، میتواند میّت را غسل دهد و کفن و دفن نماید؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن و شوهری در زمان حیات خود تمام اموالشان را بین فرزندانشان تقسیم کرده اند و حال که به رحمت خدا رفته اند مال قابل توجهی از آنها به جای نمانده که هزینه خرید قبر و غسل و کفن میت و سایر واجبات تجهیز آنها گردد. حال هزینه این امور بر عهده کدام یک از ورثه از اولاد ذکور یا اناث است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از اتمام غسل میّت خونی از بدن او جاری شود آیا می‌شود قبل از تطهیر بدن و کفن نماز میّت بر او خواند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جنینی به وسیله قطعه قطعه شدن از رحم خارج شده، وظیفه در مورد غسل و کفن و دفن چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] میتی را بدون غسل و کفن دفن کرده اند و نماز میت را هم نخوانده اند وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] جزء جدا شده از بدن مرده، اگر استخوان بدون گوشت باشد وظیفه در مورد غسل مس میت و غسل میت و کفن و دفن چیست؟
- [آیت الله سبحانی] جزء جدا شده از بدن مرده اگر استخوان بدون گوشت باشد، در مورد غسل مس میت، غسل میت و کفن و دفن آن، وظیفه چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قبل از غسل، آب کافور نجس شده و جنازه را با همان آب کافورِ نجس غسل داده اند و پس از دفن متوجه شده اند وظیفه چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- فرمودهاند شکافتن قبر در چند مورد جایز است: 1 میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. 2 کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند. و همچنین است اگر چیز گرانبهایی با او دفن شود و بدون نبش قبر نشود آن را بیرون آورد. 3 میّت بدون غسل یا کفن یا حنوط دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند. ولی احوط این است که اگر موجب هتک و بیاحترامی میّت شود نبش قبر نشود و اگر برهنه دفن شده باید ملاحظه کنند که کفن کردن مهمتر است یا نبش قبر نکردن، و هر کدام برای میّت اهمیت بیشتری دارد رعایت نمایند. 4 بترسند درندهای بدن میّت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد، یا بخواهند میّت را به مشاهد مشرّفه منتقل کنند، اگرچه وصیّت به این مطلب نکرده باشد، بنابر اظهر.
- اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت و دستها باشد و روی آن باز بوده و آب ریختن به کمترین مقدار و شستن روی آن ضرر دارد، چنانچه کشیدن دست تر بر آن با آبی که در دست هست ضرر ندارد، ولی شستن صدق نمیکند، احتیاط واجب آن است که دست تر بر آن بکشد و بعد احتیاطاً پارچه پاکی روی آن گذاشته و دست تر را روی پارچه هم بکشد به قصد وظیفه که مسح یا غَسْل باشد. و اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم نجس است و نمیشود آب کشید، باید اطراف زخم را بهطوریکه در وضو گفته شد، از بالا به پایین بشوید و بنابر احتیاط واجب پارچه پاکی روی زخم گذاشته و دست تر روی آن بکشد، و اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست باید اطراف زخم را بشوید و بنابر احتیاط مستحب تیمم هم بنماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] کفن کردن با پارچه غصبی جایز نیست، هرچند چیز دیگری پیدا نشود و چنانچه با پارچه غصبی کفن کرده باشند و صاحب آن راضی نشود، باید از تنش بیرون آورند، اگرچه او را دفن کرده باشند و این بر عهده کسی است که این کار را کرده و نیز کفن کردن با پوست مردار و چیز نجس، جایز نیست، و احتیاط واجب آن است که با پارچه ابریشمی خالص، یا پارچه طلا بافت و پارچه ای که از پشم و موی حیوان حرام گوشت گرفته شده باشد کفن نکنند، مگر این که ناچار باشند.
- [آیت الله مظاهری] مخارج غسل و کفن و دفن میّت را به طور متعارف و متناسب با شأن او، میتوان از اصل مالش برداشت گرچه وصیّت نکرده باشد یا صغیر داشته باشد، و مخارج تجهیز زن به عهده شوهر است گرچه زن مال داشته باشد.
- [آیت الله مظاهری] کسانی که به حکم حاکم شرع محکوم به اعدام می‌شوند و قبل از اجرای حکم به دستور حاکم شرع خودشان غسل میّت و کفن و حنوط را انجام میدهند، تکرار آنها لازم نیست، (مگر آنکه قبل از اجرای حکم خودشان بمیرند). و بعد از اجرای حکم، نماز بر آنها میخوانند و به همان حال آنها را دفن میکنند، و لازم نیست خون را از بدن و کفن آنها بشویند حتّی اگر بر اثر ترس و وحشت خود را نجس کنند، تکرار غسل لازم نیست، گرچه کفن را باید تطهیر نمایند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمدا غسل نکند؛ در روزه ماه رمضان؛ روزه اش باطل است و در غیر آن باطل نیست اگرچه احوط غسل کردن است. و زنی که وظیفه اش نسبت به حیض یا نفاس؛ تیمم است؛ در روزه ماه رمضان اگر عمدا پیش از اذان صبح تیمم نکند روزه اش باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای غسل و کفن و نماز و دفن میت باید از ولی او اجازه بگیرند، شوهر نسبت به زن خود از همه اوْلی است، سپس کسانی که از میت ارث می برند به ترتیبی که در ارث بیان شده ولایت بر میت دارند و چنانچه در یک طبقه وارث مرد و زن باشند، احتیاط این است از هر دو اجازه بگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] دوم کسانی که قتل آنها به عنوان قصاص یا حد شرعی واجب شده است و حاکم شرع به آنها دستور می دهد مراسم غسل میت را خودشان در حال حیات انجام دهند و سه غسل را طبق دستوری که قبلاً گذشت به جا آورده، سپس دو قسمت از قسمتهای سه گانه کفن را یعنی لنگ و پیراهن را می پوشند و مانند میت حنوط می کنند و بعد از کشته شدن، قطعه سوم را بر آنها می پوشانند و نماز بر آنها خوانده و به همان حال دفنشان می کنند و لازم نیست خون را از بدن و کفن آنها بشویند، حتی اگر بر اثر ترس و وحشت خود را نجس کنند، تکرار غسل لازم نیست.
- [آیت الله سبحانی] شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست: اول آن که میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آن جا بماند. دوم آن که کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خود میّت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند. سوم آن که میّت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر قانون شرع کفن شده، یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند. چهارم آن که برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میّت را ببینند. پنجم آن که میّت را در جایی که بی احترامی به اوست مثل قبرستان کفّار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند. ششم آن که برای یک مطلب شرعی که اهمّیّت آن از شکافتن قبر بیشتر است، قبر را بشکافند مثلا بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند و در این صورت، نبش واجب است. هفتم آن که بترسند درنده ای بدن میّت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد. هشتم آن که قسمتی از بدن میّت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند، ولی احتیاط واجب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میّت دیده نشود.
- [آیت الله مظاهری] شکافتن قبر در هفت مورد حرام نیست: اوّل: میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. دوّم: کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند، و همچنین است اگر چیزی از مال خود میّت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند ولی اگر وصیّت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند در صورتی که وصیتش بیشتر از یک سوّم مال او نباشد برای بیرون آوردن اینها نمیتوانند قبر را بشکافند. سوّم: میّت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد یا بفهمند غسلش باطل بوده یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند، در صورتی که موجب هتک احترام میّت نشود. چهارم: برای ثابت شدن حقّی بخواهند بدن میّت را ببینند. پنجم: میّت را در جایی که بیاحترامی به اوست مثل قبرستان کفّار یا جایی که کثافت و خاکروبه میریزند دفن کرده باشند. ششم: برای یک مطلب شرعی که اهمیّت آن از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند مثلاً بخواهند بچّه زنده را از شکم زن حاملهای که دفنش کردهاند بیرون آورند. هفتم: بترسند درندهای بدن میّت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . شکافتن قبر در نه مورد حرام نیست بلکه در بعضی از آنها واجب است: اول آن که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. دوم آن که کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده، غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و هم چنین است اگر چیزی از مال خود میِّت، که به ورثه او رسیده، با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند، ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند، برای بیرون آوردن اینها نمی توانند قبر را بشکافند مگر آن که زیادتر از ثلث باشد و ورثه امضا نکرده باشند. سوم آن که میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا بغیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشته اند ولی اگر نبش در این صورت باعث هتک میت و اذیت مردم شود جایز نیست. چهارم آن که برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند. پنجم آن که میت را درجایی که بی احترامی به او است مثل قبرستان کفار، یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند. ششم آن که برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، قبر را بشکافند، مثلاً بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند. هفتم آن که بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد. هشتم آن که قسمتی از بدن میت با او دفن نشده باشد، احتیاط لازم آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود. نهم آن که میت را بخواهند به یکی از مشاهد مشرفه نقل کنند که جواز در این صورت نیز مشروط به این است که نبش باعث هتک میت نشود.
- [امام خمینی] شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست: اول: آنکه میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند دوم: آنکه کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند و همچنین است اگر چیزی از مال خود میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند ولی اگر چیز مختصری از مال او که به ورثه به ارث رسیده مانند انگشتر و نحو آن با او دفن شده باشد در جواز نبش برای در آوردن آن تامل و اشکال است خصوصا اگر اجحاف به ورثه نباشد و اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند در صورتی که وصیتش بیشتر از یک سوم مال او نباشد برای بیرون آوردن اینها نمی توانند قبر را بشکافند. سوم: آن که میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند. چهارم: آنکه برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببیند. پنجم: آنکه میت را در جایی که بی احترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند، دفن کرده باشند. ششم: آنکه برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است قبر را بشکافند مثلا بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند. هفتم: آنکه بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون آورد. هشتم: آنکه قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند. ولی احتیاط واجب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود.