تبدیل
تبدیل یعنی تغییر دادن و عوض کردن یک چیز با چیز دیگر.
اطاق هایی در حیاط مسجد بدون استفاده مانده و در حال تخریب است. تبدیل آن ها به حیاط مسجد چه حکمی دارد؟
اگر ممکن است اطاق های مذکور را تجدید بنا نمایند تا در جهت خاصّی که در وقف تعیین شده به کار رود و تبدیل به حیاط ننمایند و اگر ممکن نیست، با مراعات آن چه که مناسب تر است و صلاحیّت بیشتر دارد، مانع ندارد.
اگر ممکن است اطاق های مذکور را تجدید بنا نمایند تا در جهت خاصّی که در وقف تعیین شده به کار رود و تبدیل به حیاط ننمایند و اگر ممکن نیست، با مراعات آن چه که مناسب تر است و صلاحیّت بیشتر دارد، مانع ندارد.
عنوان سوال:
اطاق هایی در حیاط مسجد بدون استفاده مانده و در حال تخریب است. تبدیل آن ها به حیاط مسجد چه حکمی دارد؟
پاسخ:
اگر ممکن است اطاق های مذکور را تجدید بنا نمایند تا در جهت خاصّی که در وقف تعیین شده به کار رود و تبدیل به حیاط ننمایند و اگر ممکن نیست، با مراعات آن چه که مناسب تر است و صلاحیّت بیشتر دارد، مانع ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در برخی از مساجد به علت ازدحام جمعیت، صف های جماعت در حیاط و حتی کوچه مسجد کشیده می شود، آیا استفاده از مهرهای داخل مسجد در حیاط و کوچه، برای خواندن نماز اشکال دارد؟
- آیا تخریب قسمتی از مسجد یا تمام آن، جهت تعریض خیابان جایز است؟
- شخصی بار خود را در حیاط مسجد می گذارد و حاضر است اجرت هم بدهد. آیا جایز است؟
- آیا کسانی که عذر شرعی دارند، می توانند وارد حیاط مسجد و یا حرم امامان و امام زادگان شوند؟
- نذر کننده ای نذر نموده است که نمازش را در مسجد و به جماعت بخواند. در مسجد جا نبوده و در حیاط مسجد به جماعت خوانده است. آیا همین مقدار کفایت می کند؟
- مسجد قدیمی روستا سابقا مسجد جامع بوده ولی بعدا دیگر نماز جماعت و مراسم مذهبی در مساجد جدید برگزار می شود، و آن مسجد رو به تخریب است؛ آیا هم چنان مسجد جامع باقی است.
- مسجدی را تخریب کرده و توسعه داده اند و مقبره دو میّت که پیش از آن خارج مسجد بوده، داخل مسجد شده است. آیا اشکال دارد؟
- قطعه زمینی به مساحت تقریبی پانزده هزار متر مربع (زمین کشاورزی) توسط اهالی منطقه ای در سال 1342 وقف مسجد امام حسن علیه السّلام گردیده است، پس از مدتی مسجد فوق تخریب و از طرفی به علت کمی مساحت زیربنای عرصه مسجد و نامناسب بودن جای مسجد به علت وجود چاه، اقدام به ساختن مسجد دیگری در فاصله کمتر از 200 متری به نام همان مسجد (امام حسن علیه السّلام ) در همان روستا شده و مورد استفاده مؤمنین آن روستا می باشد. آیا جایز است از محل درآمد قطعه تخریب شده مسجد امام حسن علیه السّلام قدیمی، خرج مسجد امام حسن علیه السّلام جدید و نوساز گردد؟
- فروختن فرش مسجد و تبدیل آن به فرش بهتر چه حکمی دارد؟
- مسجد جامع دارای یک شبستان قدیمی است که فرسوده و غیر قابل استفاده است و به تشخیص معماران باید تخریب شود و مسجدی هم در کنار مسجد جامع است که می خواهیم آن را به این مسجد ملحق کنیم. و زمین های زیادی نیز اطراف مسجد توسط افراد خیّر خریداری شده تا برای توسعه مسجد از آن استفاده گردد. حال سه مسأله مطرح است:
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] در روستای ما مسجد کوچکی وجود دارد که ظرفیت و گنجایش اهالی را نداشت بنا به پیشنهاد و تخصیص بودجه مرد خیّری مسجدی بزرگتر در کنار مسجد قدیم ساخته شده و مسجد کوچک قدیم در حیاط مسجد بزرگ جدید البناء قرار گرفت و اگر ابتداء مسجد قدیم توسعه و یا تخریب میشد اهالی بی مسجد میماندند علیهذا از تخریب و یا توسعه آن خودداری شده است حال آیا جایز است که مسجد قدیم از میان برداشته شود و با نصب علامت ثابت مسجد به دیوار حیاط حرمت مسجد قدیم حفظ شود یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] مکانی به عنوان حسینیه وقف شده است و لکن پس از چند سال به قصد ایجاد مسجد، تخریب و نیز مبالغی جهت ساخت مسجد از مردم دریافت شده است آیا می توان حسینیه را به مسجد تبدیل نماییم؟
- [آیت الله سبحانی] مسجدی قدیمی به مساحت یک صد متر مربع در طرح توسعه ی خیابان واقع شده و چهل متر آن باقی مانده است و متدینین، مسجد جدیدی در کنار این مسجد احداث نموده اند. آیا باقیمانده از مسجد قدیمی را می توان جزء حیاط و صحن یا فضای سبز در محدوده ی حیاط مسجد جدید قرار داد؟
- [آیت الله سبحانی] در گوشه ای از مسجد قدیمی، دستشویی و توالت قرار داشته و اکنون به آبدارخانه تبدیل شده است و قسمتی از حیاط مسجد نیز به اتاق تبدیل شده و در اختیار سرایدار قرار گرفته است. آیا این دو مکان مشمول احکام مسجد است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در طبقه دوّم منزلی یک اطاق اجاره کرده ایم، حیاط ما و صاحب خانه مشترک است، اوّل این که در نبود صاحبخانه، آیا ما می توانیم در حیاط بنشینیم؟دوّم این که وقتی ما به مسافرت می رویم و صاحب خانه هم نیست، آیا می توانیم کلید منزل را به یکی از دوستان مطمئن بدهیم تا در اطاق ما باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در جنب مسجدی قدیمی ساختمانی وجود داشت که صاحبش وقف مسجد نموده بود و اکنون آن ساختمان را جزء مسجد نمودهایم پیش از تخریب ساختمان آب فاضلاب ساختمان همسایه از حیاط آن ساختمان وقف شده ردّ میشد الان که جلوی فاضلاب همسایه مسدود شده آیا میتوانیم از زیر شبستان مسجد فاضلاب را هدایت کنیم؟
- [آیت الله سیستانی] اگر معتکف از روی جهل از مسجد خارج شود مثلا برود تو حیاط مسجد و فکر میکرده که مسجد است ولی بعدا مشخص شد که حیاط جزو مسجد نیست حکمش چیست؟
- [آیت الله مظاهری] در حیاط مسجد هم اعتکاف صحیح است یا خیر؟ همچنین در زیرزمین و پشت بام مسجد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا محوطه اطراف مسجد که به عنوان حیاط استفاده می‌شود برای اعتکاف حکم مسجد را دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا محوطه اطراف مسجد که به عنوان حیاط از آن استفاده می‌شود، حکم مسجد را دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره حرام است ولی نگهداری و یا استعمال آنها در زینت اطاق حرام نمی باشد و در غیر زینت محل احتیاط است.
- اگر خانهای را که مثلاً دو اطاق دارد اجاره دهد و یک اطاق آن خراب شود، چنانچه فوراً آن را بسازد و هیچ مقدار از استفاده آن از بین نرود، اجاره باطل نمیشود و مستأجر هم نمیتواند اجاره را بههم بزند، ولی اگر ساختن آن بهقدری طول بکشد که مقداری از استفاده مستأجر از بین برود، اجاره به آن مقدار باطل می‌شود و مستأجر میتواند اجاره مدت باقیمانده را بههم بزند.
- نماز در مسجد از نماز در غیر مسجد افضل است؛ و بهتر از همه مسجدالحرام است و بعد مسجدالنبی و بعد مسجد کوفه و بعد مسجد سهله و مسجد خیف و مسجد غدیر و مسجد بیتالمقدس و مسجد براثا و مسجد قبا و مسجد جامع هر شهر و بعد مسجد قبیله و بعد مسجد بازار؛ و از جمله مواضع مستحب و بافضیلت، مشاهد مشرفه انبیا و اوصیای آنان و ائمه علیهمالسلام است.
- فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیتوان برای استفادههای دیگر، حتی برای نماز به مسجد یا غیر مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- اگر روزهدار چیزی را که لای دندان مانده است، عمداً فرو ببرد، روزهاش باطل می‌شود.
- فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند، و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نیست و همان مسجد به پول آن نیاز دارد، بفروشند و صرف نیاز آن مسجد کنند و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتی که برای مسجد معینی قرار داده شده، در صورت بینیاز بودن آن مسجد و یا معذور بودن مصرف در آن مسجد میتوان آنها را در سایر مساجد مصرف کرد؛ و همچنین است حکم غلات و نذورات موقوفه مشاهد مشرفه؛ و با تعذر مصرف در موارد معین شده و یا مماثِل آن، میتوان آن غلات و نذورات را در مطلق خیرات و مبرّات مصرف نمود.
- اگر مسجد را وقف کنند، بعد از آنکه واقف به قصد واگذار کردن اجازه دهد که در آن مسجد نماز بخوانند، همین که یک نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست می‌شود.
- بنابر احتیاط واجب مسجد را به طلا نباید زینت نمایند و همچنین نباید صورت چیزی را نقاشی کنند و بکشند، مخصوصاً چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد، که در غیر مسجد هم اشکال دارد، و احتمال دارد نماز خواندن در این مساجد هم مکروه باشد؛ ولی نوشتن قرآن و احادیث صحیحه در مسجد مانعی ندارد.
- چند چیز در مسجد مستحب است، از جمله: تمیز کردن مسجد، روشن کردن چراغ آن و قرار دادن محل تطهیر از بول و غایط در خارج مسجد؛ و نیز مستحب است کسی که میخواهد مسجد برود، ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی در آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد، اول پای راست و موقع بیرون آمدن، اول پای چپ را بگذارد.
- گذاشتن لباس نجس و سایر چیزهای نجس و متنجّس در مسجد، در صورتی که نجاست آن به مسجد سرایت نکند و موجب بیاحترامی به آن نباشد، مانعی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] برای زنها نماز خواندن در خانه بلکه در اطاق عقب بهتر است ولی اگر بتوانند کاملاً خود را از نامحرم حفظ کنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای زنها بهتر آن است که نماز را در خانه و اطاق اختصاصی خود بخوانند. ولی اگر نماز در مسجد به هر جهتی غیر از مسجد بودن فضیلت بر نماز در خانه را داشته باشد مثل این که در مسجد جماعت است یا حضور قلب بیشتری وجود دارد بهتر است زنان برای درک این فضیلت با حجاب کامل به مسجد بروند. و اگر راهی برای یادگرفتن احکام و مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.
- [آیت الله نوری همدانی] برای زنها نماز خواندن در خانه ، بلکه در صندوقخانه و اطاق عقب بهتر است ، ولی اگر بتوانند کاملاً خود را از نا محرم حفظ کننند ، بهتر است در مسجد نماز بخوانند.
- [امام خمینی] برای زنها نماز خواندن در خانه، بلکه در صندوقخانه و اطاق عقب بهتر است، ولی اگر بتوانند کاملا خود را از نامحرم حفظ کنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند.
- [آیت الله سیستانی] آثار بجا مانده پس از ویران کردن مسجد مانند سنگ و چوب و آهن، و وسایل آن مانند لوازم روشنایی، گرمایشی و سرمایشی، اگر وقف بر مسجد باشد، واجب است که صرف مسجد دیگری شود، و اگر این کار ممکن نباشد، در مصالح عمومی مصرف گردد، و اگر نتوان جز با فروششان از آنها استفاده کرد، باید متولّی یا آن که مانند او حق تصرف دارد آنها را بفروشد و صرف مسجد دیگری بکند. و در صورتی که آثار بجا مانده مسجد، ملک آن باشد، مثل آنکه از منافع عینِ وقف شده بر مسجد خریداری شده باشد، واجب نیست که خود این آثار صرف مسجد دیگری شود، بلکه جایز است که متولّی یا آن که مانند او حق تصرف دارد در صورت صلاحدید آنها را بفروشد، و بهای آنها را صرف مسجد دیگری کند. و حکم تفصیلی که گذشت درباره آثار بجا مانده اوقاف عام، مانند مدارس و حسینیهها که در راهها قرار میگیرند، نیز جاری است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر خانه ای را که مثلاً دو اطاق دارد اجاره دهد و یک اطاق آن خراب شود، چنانچه فوراً آن را بسازد و هیچ مقدار از استفاده آن از بین نرود اجاره باطل نمی شود و مستأجر هم حق فسخ ندارد، ولی اگر ساختن آن به اندازه ای طول بکشد که مقداری از استفاده مستأجر از بین برود اجاره نسبت به آن اطاق باطل می شود، و در بقیه نیز حق فسخ دارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . برای زن نماز خواندن درخانه بلکه در صندوقخانه و اطاق عقب بهتر است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] برای زنها نماز خواندن در خانه؛ بلکه در صندوقخانه و اطاق عقب بهتر است.
- [آیت الله سبحانی] اگر ظرف طلا و نقره را برای زینت اطاق عاریه بدهند اشکال ندارد ولی اگر برای استفاده حرام بدهند باطل است.
- [امام خمینی] اگر ظرف طلا و نقره را برای زینت اطاق عاریه بدهند اشکال ندارد، ولی اگر برای استفاده حرام بدهند باطل است.