اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
اگر در نماز فکرمان جای دیگر باشد و در حال اختیار یکی از اعضای بدن مثل سر و... تکان بخورد وظیفه چیست؟
تا وقتی که از قبله منحرف نشده یا صورت نماز محو نشده باشد، اشکال ندارد و با زوال طمأنینه، ذکر را اعاده نماید.
تا وقتی که از قبله منحرف نشده یا صورت نماز محو نشده باشد، اشکال ندارد و با زوال طمأنینه، ذکر را اعاده نماید.
عنوان سوال:
اگر در نماز فکرمان جای دیگر باشد و در حال اختیار یکی از اعضای بدن مثل سر و... تکان بخورد وظیفه چیست؟
پاسخ:
تا وقتی که از قبله منحرف نشده یا صورت نماز محو نشده باشد، اشکال ندارد و با زوال طمأنینه، ذکر را اعاده نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در هنگام گفتن تکبیرة الاحرام به انسان تنه بزنند و بر اثر آن تکان بخورد، وظیفه ی او چیست؟
- آیا حرکت دادن سر یا دیگر اعضای بدن هنگام قرائت و سایر ذکرهای نماز اشکال دارد؟
- اگر در هنگام رکوع بر اثر عبور و مرور، شخص نمازگزار، حرکت کند و از جایش تکان بخورد، نمازش چه حکمی دارد؟
- کسی که غسل واجب دارد می تواند در وان حمام به نیّت غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن را زیر آب ببرد و تکان دهد و سپس همان طور که در وان دراز کشیده نیمه طرف راست بدن را به نیّت طرف راست زیر آب ببرد و تکان دهد و سپس به همین نحو نیمه ی طرف چپ را غسل دهد؟
- آیا می توان به اقوام نزدیک خود از اعضای رییسه بدن (مثل چشم که موجب ایجاد نقص و عیب در شخص می شود) اهدا نمود؟ آیا مادر می تواند اعضای بدن خود را در اختیار دخترش که ازدواج نموده است قرار دهد؟
- آیا لمس و نظر اعضای داخلی بدن نامحرم، مانند اعضای ظاهریه حرام است؟
- اگر واگذاری و هدیه اعضای بدن موجب تسریع مرگ شود، چه وجهی دارد؟ آیا می توان وصیت کرد بعد از مرگ مغزی، اعضای بدن شخص را به دیگران بفروشند یا هدیه دهند؟ در صورت مرگ مغزی، فروش اعضای بدن شخص مورد نظر چه حکمی دارد؟
- اگر بدن و لباس نجس باشد و اگر اقدام به تطهیر کنیم نماز قضا می شود، وظیفه چیست؟
- تمیز کردن بعضی از اعضای بدن قبل از وضو با آب مسجد چه حکمی دارد؟
- آیا می توان از اعضای بدن خوک به انسان پیوند زد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] گاهی در هنگام گوش دادن نوارهای عزاداری بدن انسان بدون اختیار یا با اختیار هماهنگ با آهنگ و ریتم نوار تکان میخورد آیا این حکم رقص را دارد؟
- [سایر] اگر دو بار سر به مهر بخورد، وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی چشمش را عمل جراحی کرده و پزشک معالج دستور داده است که سر را تکان ندهد وضوء و تیمم هم انجام ندهد. وظیفه اش راجع به نماز چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اتصال اعضای دیگر بدن به جز اعضای سجده و بینی در سجده چه حکمی دارد؟ مانند انگشتان دیگر پا، بالای پیشانی و جلوی سر، آرنج ها و ... .
- [آیت الله خامنه ای] آیا در غسل جنابت مراعات ترتیب بین سر و سایر اعضای بدن کافی است یا این که باید بین طرف راست و چپ بدن هم ترتیب رعایت شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شامل اعضای داخلی بدن انسان باشد آیا اعضای داخلی بدن دارای دیه مقدّرهاند یا ارش باید پرداخت شود؟
- [آیت الله خامنه ای] من در یک وضعیت غیرطبیعی به سر می برم، به طوری که از من چند دفعه بدون اختیار در نوبت های متعدد منی خارج می شود که خروج آن همراه با لذت نیست. وظیفه من درباره هر نماز چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] نگاه به فیلم و تصویر اعضای بدن
- [آیت الله خامنه ای] اگر در بین نماز از بینی یا دیگر اعضای بدن خون بیاید چه باید کرد؟ آیا باید نماز را قطع کرد؟
- [سایر] آیا پیوند اعضای بدن میت غیرمسلمان (غیر ذمی )، به بدن بیماران مسلمان جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- لباس نمازگزار باید پاک باشد و اگر کسی در حال اختیار با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است، مگر در مواردی که استثنا شده و بعداً خواهد آمد.
- مسافری که قصد دارد، ده روز پشت سر هم در محلی بماند، یا میداند که بدون اختیار ده روز در محلی میماند، در آن محل باید نماز را تمام بخواند.
- در سجود باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد. و اگر نتوانست به اندازه ذکر واجب آرامش بدن داشته باشد، اصل وجوب ذکر ساقط نمیشود، و اگر بههیچوجه بدنش آرام نمیگیرد، احوط این است که نماز دیگری هم بخواند و سجده آن را با اشاره انجام دهد و منظور از آرامش بدن، توقف و مکث بین سر گذاشتن و برداشتن است.
- اگر سر سوزنی خون سگ، خوک، کافر، مردار و حیوان حرامگوشت بنابر احوط، در بدن یا لباس نمازگزار باشد، نماز او باطل است و بنابر احتیاط خون حیض، نفاس و استحاضه نیز چنین است، ولی خونهای دیگر مثل خون بدن انسان یا خون حیوان حلالگوشت، اگرچه در چند جای بدن و لباس باشد، در صورتی که روی هم کمتر از دِرهم باشد، نماز خواندن با آن اشکال ندارد.
- اگر غیر از اعضای وضو جایی از بدن نجس باشد، وضو صحیح است، ولی اگر مخرج را از بول یا غائط تطهیر نکرده باشد، احتیاط مستحب آن است که اول آن را تطهیر کند، بعد وضو بگیرد.
- اگر روزهدار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگرچه بقیه بدن از آب بیرون باشد، بنابر اقوی روزهاش باطل می‌شود، ولی اگر تمام بدن را آب بگیرد و مقداری از سر بیرون باشد، روزه باطل نمیشود. و همچنین درحالیکه مانع و حائل غلیظی دور سر را فراگرفته و یا سر به چیزی آغشته شده که مانع از رسیدن آب به آن باشد، فرو بردن تمام سر در آب، بنابر اظهر روزه را باطل نمیکند.
- اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام بگیرد، عمداً ذکر سجده را بگوید، یا پیش از تمام شدن ذکر عمداً سر از سجده بردارد، نماز باطل است.
- اگر نجس بودن چیزی را فراموش کند و بدن یا لباسش با رطوبت به آن برسد و در حال فراموشی نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید، نمازش صحیح است. ولی اگر بدنش با رطوبت به چیزی که نجس بودن آن را فراموش کرده برسد، و بدون اینکه خود را آب بکشد، غسل کند و نماز بخواند، غسل و نمازش باطل است، مگر اینکه طوری باشد که به غسل نمودن، بدن نیز پاک شود. و نیز اگر جایی از اعضای وضو با رطوبت به چیزی که نجس بودن آن را فراموش کرده برسد و پیش از آنکه آنجا را آب بکشد، وضو بگیرد و نماز بخواند، وضو و نمازش باطل میباشد، مگر اینکه طوری باشد که به وضو گرفتن، اعضای وضو نیز پاک شود.
- اگر در بین نماز بهقدری ساکت بماند که نگویند نماز میخواند، نمازش باطل است. دهم: از مبطلات نماز، خوردن و آشامیدن است که اگر در نماز طوری بخورد یا بیاشامد که نگویند نماز میخواند، نمازش باطل می‌شود.
- اگر در بین غسل، حدث اصغر از او سر زند، مثلاً بول کند، بنابر احتیاط به قصد وظیفه واقعیّه (اعم از تمام یا اتمام) غسل را دوباره از سر شروع کند و برای نماز و کاری که وضو لازم دارد، وضو بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] نماز خواندن در اتومبیل و کشتی و قطار و مانند اینها در وقتی که ایستادهاند مانعی ندارد ، و همچنین در وقتی که حرکت میکنند چنانچه بحدی تکان نداشته باشند که مانع از آرامش بدن نمازگزار شود .
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحاضهای که برای نماز وضو گرفته یا غسل کرده، بنا بر احتیاط نمیتواند در حال اختیار جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند و در حال اضطرار جایز است؛ ولی بنا بر احتیاط باید وظیفه غسل یا وضویی که برای نماز دارد، برای رساندن بدن به خط قرآن هم انجام دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر به واسطه خوردن یا آشامیدن عمدی، موالات نماز به هم بخورد، یعنی طوری شود که نگویند نماز را پشت سر هم میخواند، باید نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مقداری از بدن بیرون آب باشد و نیت غسل ارتماسی کند و در آب فرو رود کافی است، اما اگر تمام بدن زیر آب باشد و آن را تکان دهد مشکل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی با علم و عمد و اختیار با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چیزی غیر از گل در اختیار ندارد باید بدن خود را با آن بپوشاند و نماز بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کارهای وضو را پشت سر هم بجا آورد، ولی به واسطه گرمای هوا یا حرارت زیاد بدن و مانند آن اعضای وضو خشک شوند، وضوی او صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نماز خواندن در اتومبیل و کشتی و قطار و مانند اینها، وقتی که تکان ندارند با رعایت سایر شرایط نماز مانعی ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر خوردن یا آشامیدن عمدی صورت نماز را گر چه بهم نزند بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند ، خواه موالات نماز بهم بخورد یعنی : طوری شود که نگویند نماز را پشت سر هم میخواند یا نه .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر به واسطه عملی؛ موالات نماز به هم بخورد؛ یعنی طوری شود که نگویند نماز را پشت سر هم می خواند؛ بنا بر احتیاط واجب باید نماز را بعد از تمام کردن دوباره بخواند.