بدن
بدن به معنای اندام و تن انسان یا حیوان می باشد که در باب هاى طهارت، صلاة، حج، تجارت، نکاح، صید و ذباحه و حدود از آن سخن رفته است.
اگر شامل اعضای داخلی بدن انسان باشد آیا اعضای داخلی بدن دارای دیه مقدّره‌اند یا ارش باید پرداخت شود؟
با مطلبی که گفته شد دیه معیّنه دارد و ارش دیگر معنا ندارد بنابر این یک عضو نصف دیه و دو عضو تمام دیه را شامل می‌شود.
با مطلبی که گفته شد دیه معیّنه دارد و ارش دیگر معنا ندارد بنابر این یک عضو نصف دیه و دو عضو تمام دیه را شامل می‌شود.
عنوان سوال:
اگر شامل اعضای داخلی بدن انسان باشد آیا اعضای داخلی بدن دارای دیه مقدّره‌اند یا ارش باید پرداخت شود؟
پاسخ:
با مطلبی که گفته شد دیه معیّنه دارد و ارش دیگر معنا ندارد بنابر این یک عضو نصف دیه و دو عضو تمام دیه را شامل می‌شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کل ما کان فی الانسان منه اثنان ففیهما الدیه و فی احدهما نصف الدیه و ما کان واحد ففیه الدیه آیا این قاعده شامل اعضای داخلی بدن مانند کلیه نیز میباشد؟
- در مورد ارش بفرمائید : الف - آیا پرداخت ارش همانند پرداخت دیه مؤجّل است یا فوری؟ ب - در صورت تأجیل مهلت پرداخت، در موارد عمد، شبه عمد و خطای محض چگونه است؟
- با توجّه به این که دیه زن در آن جائی که بیش از ثلث کلّ دیه باشد، به نصف تقلیل مییابد : اگر مقدار ارش، بیش از ثلث کل دیه باشد، آیا به نصف تقلیل مییابد؟ (مثلادر جائی که کلّ دیه پنج میلیون تومان است ارش دو میلیون تومان بر آورد شده است)
- ارش صدمه وارده بر بانوان زمانی که مقدار آن به میزان ثلث دیه کامل برسد نصف میگردد یا خیر؟
- منظور از شکستن ستون فقرات چیست آیا منظور شکسته شدن یکی از مهرههای این ستون است و یا اینکه منظور جدا شدن اتّصال مهرهها از یکدیگر است، مضافاشکسته شدن یک مهره از ستون فقرات سبب پرداخت دیه می‌شود یا ارش چنانچه دیه باشد نحوه محاسبه آن را بفرمائید؟
- چنانچه فرد محکوم به پرداخت دیه فوت نماید و ورثه او قادر به پرداخت دیه مذکور نباشند، آیا میتوان آن را از بیت المال پرداخت نمود؟
- در صورتی که زنان غیر مسلمان بدون مراعات حجاب اسلامی به ایفای نقش بپردازند اولانگاه کردن عوامل تولید به این زنان چه حکمی دارد؟ ثانیانگاه کردن تماشاچیان به فیلم آنها چه حکمی دارد؟ ثالثادر صورت جواز تا چه حدّی از بدن ایشان را میتوان نمایش داد آیا جواز منحصر به موی سر است یا شامل سایر اعضای بدن مثل پا و دست و بازو نیز می‌شود و در صورت دوّم آیا عورتین را نیز شامل می‌شود یا خیر؟
- 16 - آیا استخوانهای کف دست دیه مقدّر دارند یا باید ارش تعیین کرد و می‌شود به این استدلال که چون استخوانهای انگشتان به کف دست مرتبط است (دیه استخوانهای کف دست را) مثل انگشتان حساب کرد؟ 2 - دیه شکستگی یک بند از استخوان انگشت دست آیا خمس دیه همان بند میباشد یا خمس دیه انگشت دست؟
- اگر پرداخت کننده دیه، در پرداخت تا مدّت دو سال تعلّل ورزید، آیا باید قیمت تعیین شده را پرداخت کند یا قیمت یوم الاداء را؟
- از حضرتعالی نقل شده که اگر یکی از اعضای بدن انسان قطع شود و استخوان داشته باشد غسل و کفن و دفن و نماز دارد آیا صحیح است یا خیر و یا تفصیل دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مغز به عنوان یک عضو حیاتی دارای ارش است، یا دیه؟ قسمتهای مختلف و اعضای مرتبط با مغز، از قبیل سطح نخاعی، تحتانی، قشری و مانند آن، هر کدام دارای ارش یا دیه خاصّی هستند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مغز به عنوان یک عضو حیاتی دارای ارش است، یا دیه؟ قسمتهای مختلف و اعضای مرتبط با مغز، از قبیل سطح نخاعی، تحتانی، قشری و مانند آن، هر کدام دارای ارش یا دیه خاصّی هستند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مغز به عنوان یک عضو حیاتی دارای ارش است، یا دیه؟ قسمتهای مختلف و اعضای مرتبط با مغز، از قبیل سطح نخاعی، تحتانی، قشری و مانند آن، هر کدام دارای ارش یا دیه خاصّی هستند؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مورد ارش بفرمائید: الف - آیا پرداخت ارش همانند پرداخت دیه مؤجل است یا فوری؟
- [آیت الله سبحانی] آیا قاعده ی (کل ما کان فی الإنسان اثنان ففیهما الدیة وفی أحدهما نصف الدیة وما کان فیه واحد ففیه الدیة) که متخذ از روایات است، منحصر به اعضای ظاهری بدن است یا شامل اعضای داخلی نیز می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مهلت پرداخت ارش مثل مهلت پرداخت دیه است؟
- [آیت الله بهجت] آیا لمس و نظر اعضای داخلی بدن نامحرم، مانند اعضای ظاهریه حرام است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه آلت ضرب یکی از اعضای داخلی بدن، از قبیل کبد، را مجروح کند، و جراحت بدون عیب التیام یابد; آیا علاوه بر ثلث جراحت جائفه، آن جراحت ارش نیز دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به اینکه دیه زن چنانچه به ثلث دیه کامل مرد برسد نصف دیه مرد می شود حال چنانچه ارش جراحت زن به ثلث یا مازاد آن برسد همینطور نصف می شود؟ یا قاعده فوق شامل ارش نمی شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا حکم دیه در اعضای ظاهری که زوج می باشد (مانند دست و پا) در اعضای داخلی زوج (مانند کلیه) جاری است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بدن حیوان به عین نجاست مثل خون، یا متنجّس مثل آب نجس آلوده شود، چنانچه آنها برطرف شوند، بدن آن حیوان پاک می‌شود و همچنین است باطن بدن انسان مثل توی دهان و بینی، مثلاً اگر خونی از لای دندان بیرون آید و در آب دهان از بین برود، آب کشیدن توی دهان لازم نیست ولی اگر دندان عاریه در دهان نجس شود، باید آن را آب بکشند در صورتی که نجاست از خارج بوده باشد بنابر احتیاط لازم و امّا اگر نجاست داخلی باشد طاهر است.
- جائز نیست بریدن عضوی از اعضأ بدن مرده مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر بمنظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زنده دیگر وقطع کننده ملزم است که دیه آن عضو را با اجازه حاکم شرع صرف حج یا سایر خیرات ومبّرات خود میّت نماید، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقّف گردد که عضو بدن مرده مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جائز است بریدن آن عضو ولیقطع کننده باید دیه آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد وپس از پیوند چون جزو بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است. و ظاهر این است که جائز نباشد شخصی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضأ او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میّت دیه دارد.
- اگر از بدن زندهای قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آن که آن قسمت را غسل دهند، انسان آن را مسّ نماید، بنابر احتیاط واجب غسل مسّ میّت کند و اگر عضو قطع شده از میّت باشد واجب است غسل مسّ میّت نماید. ولی اگر قسمتی که جدا شده، استخوان نداشته باشد برای مسّ آن غسل واجب نیست در صورتی که از بدن زنده باشد.
- جائز نیست بدن مرده مسلمان را تشریح کردن و اگر تشریح کنند، بر گردن تشریح کننده دیه لازم می‌شود به طوری که تفصیل آن را در کتاب دیات بیان کردهایم.
- اگر از بدن انسان یا حیوانی که خون جهنده دارد درحالی که زنده است گوشت یا چیز دیگری را که روح دارد جدا کنند نجس است.
- اگر سر سوزنی خون حیض، یا نفاس، یا استحاضه، یا خون سگ، یا خوک، یا کافر، یا مردار، یا حیوان حرام گوشت در بدن، یا لباس نمازگزار باشد، نماز او باطل است ولی خونهای دیگر مثل خون بدن انسان یا خون حیوان حلال گوشت اگرچه در چند جای بدن ولباس باشد در صورتی که روی هم کمتر از درهم باشد )که تقریباً به اندازه گودی کف دست می‌شود( نماز خواندن با آن اشکال ندارد.
- مقداری از لبها و پلک چشم که موقع بستن، روی هم میآید و نیز جایی را که انسان نمیداند از ظاهر بدن است یا باطن آن، اگر نجس شود برفتن عین نجاست پاک می‌شود.
- مستحبّ است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهستهتر بگوید وجملههای آن را به هم نچسباند ولی به اندازهای که بین جملههای اذان فاصله میدهد، بین جملههای اقامه فاصله ندهد.
- سجده وتشهّد را که انسان فراموش کرده و بعد از نماز قضای آن را بجا میآورد، باید تمام شرائط نماز مانند پاک بودن بدن ولباس ورو به قبله بودن وشرطهای دیگر را داشته باشد.
- اگر رطوبتی از انسان خارج شود و نداند منی است یا بول یا غیر اینها، چنانچه با شهوت و جستن بیرون آمده و از بیرون آمدن آن، بدن سست شده، آن رطوبت حکم منی دارد و اگر هیچ یک از این سه نشانه یا بعضی از اینها را نداشته باشد، حکم منی ندارد ولی در مریض لازم نیست آن آب با جستن بیرون آمده باشد، بلکه اگر با شهوت بیرون آید و در موقع بیرون آمدن بدن سست شود، در حکم منی است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] تشریح بدن انسان در آنجا که شرعاً جایز است دیه ای ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] وضو عملی است شامل شستن و مسح کردن برخی از اعضای بدن که انسان به دستور خداوند متعال و برای تقرّب به او انجام میدهد و خود به تنهایی عبادت و مستحب و موجب تطهیر قلب است و طهارت حاصل از وضو از شرایط صحت نماز و طواف است.
- [آیت الله وحید خراسانی] بریدن عضوی از اعضای بدن مسلمان مرده مانند چشم و غیر ان به منظور پیوند زدن ان به بدن شخص زنده جایز نیست و قطع کننده باید دیه ان عضو را که دیه اعضای جنین مسلمان است بپردازد ولی چنانچه زنده ماندن مسلمان متوقف باشد بر این که عضو بدن مسلمان مرده ای را ببرند و به او پیوند زنند بریدن ان عضو جایز است ولی قطع کننده باید دیه ان را بپردازد و پس از پیوند که جزء بدن زنده گشت احکام بدن زنده بر ان جاری است و اگر کسی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضای او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند صحت این وصیت محل اشکال است
- [آیت الله سیستانی] اگر حفظِ زندگی مسلمانی، بر قطع عضوی از اعضای بدن مسلمان مرده متوقف باشد، قطع آن جایز است. لکن بر قطع کننده دیه لازم میآید و هرگاه این عضو به بدن زنده پیوند زده شود، جزو آن به شمار میرود و احکام بدن زنده بر آن جاری می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اعضایی که در باطن بدن انسان پیوند زده می‌شود و مانند سایر اعضای بدن از فعالیتهای حیاتی برخوردار است، مانند سایر اعضای باطنی با برطرف شدن عین نجاست پاک میشوند ولی اشیایی چون دندان مصنوعی که از فعالیتهای حیاتی برخوردار نیستند، بنا بر احتیاط با برطرف شدن عین نجاست پاک نمیشوند و باید آنها را آب کشید.
- [آیت الله مظاهری] میزان کلی در دیه اعضای اصلی انسان این است که هر عضوی که فرد باشد، مانند زبان یا آلت مردانگی، بریدن و از بین بردن آن موجب دیه قتل (هزار مثقال شرعی طلا) است و هر عضو اصلی که جفت باشد، مانند دست و پا و گوش و چشم، بریدن یا از بین بردن جفت آن موجب دیه قتل، و بریدن یا از بین بردن یکی از آنها موجب نصف دیه است.
- [آیت الله خوئی] اگر زنده ماندن یک مسلمانی متوقف شود به تشریح بدن مردة مسلمانی و تشریح بدن غیر مسلمان و یا مشکوکالاسلام ممکن نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن آن مرد مسلمان نباشد، در این صورت جایز است که بدن مرده مسلمان را تشریح کنند و نسبت به لزوم پرداخت دیه در چنین صورتی در باب دیات ذکر شده است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه اعضاء بدن زن تا مقداری که به ثلث دیه نرسیده با دیه مرد مساویست و در صورتی که به ثلث برسد دیه او نصف دیه مرد خواهد بود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر از بدن انسان زنده و یا مرده قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آن که قسمت جدا شده را غسل دهند انسان آن را مس نماید، باید غسل مسّ میّت کند، ولی اگر قسمتی که جدا شده استخوان نداشته باشد، چنانچه از بدن انسان زنده جدا شده باشد، برای مسّ آن غسل واجب نیست، ولی اگر از بدن مردهای که او را غسل ندادهاند جدا شده باشد، بنابر احتیاط واجب مسّ آن موجب غسل می‌شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر بدن حیوان به عین نجس مثل خون ، یا متنجّس مثل آب نجس آلوده شود ، چنانچه آنها بر طرف شوند ، بدن آن حیوان پاک می‌شود ، و همچنین باطن بدن انسان که مثل توی دهان و بینی و گوش باشد با ملاقات نجاست خارجی نجس می‌شود ، و با از میان رفتن آن پاک میگردد . و امّا نجاست داخلی مانند خونی که از لای دندان بیرون میآید موجب نجس شدن باطن بدن نمیشود ، و همچنین ملاقات چیز خارجی در باطن بدن با نجاست داخلی ، آن چیز را نجس نمیکند ، بنابر این اگر دندان عاریه در دهان با خونی که از لای دیگر دندانها بیرون آمده ملاقات کند ، آب کشیدن آن لازم نیست ، ولی اگر با غذای نجس ملاقات کند آب کشیدن آن لازم است .