علم تجوید
در علم تجوید برای تلفظ "ضاد"، چند قول ذکر شده است. به کدام قول عمل شود؟
باید طوری تلفظ کند که در زبان عربی بگویند "ضاد" را تلفّظ کرده است.
باید طوری تلفظ کند که در زبان عربی بگویند "ضاد" را تلفّظ کرده است.
پرسشهای مرتبط از این مرجع
- در صورت مشکل بودن تلفّظ صحیح "ضاد"، وظیفه چیست؟
- اگر کسی لفظ ضاء را از مخرج ظاء تلفظ می کرده است اما در عرف عرب حرف ضاد بر آن صدق می کرده، آیا نمازش اشکال دارد؟
- آیا رعایت تجوید در ذکر رکوع و سجده واجب است؟
- عدم رعایت تجوید در نماز چه حکمی دارد؟
- اگر حرکات کسره و ضمه را که عرب به صورت "او" و "ایی" کوتاه تلفظ می کند، به صورت فارسی تلفظ کنیم اشکال دارد؟
- منظور از صحیح بودن قرائت امام جماعت چیست؟ آیا باید حروف را از مخارج آن طبق اصول تجوید بخواند؟
- اگر کسی خواندن قرآن را نذر کرده باشد، می تواند معانی قرآن را در قلب بگذراند بدون آن که به زبان تلفظ کند؟ و اگر تلفظ به زبان باشد ولی سرعت تلفظ زیاد و غیر قابل فهم باشد چه طور؟ و آیا کثرت تلاوت و ختم قرآن در مدت اندک را که از اولیا و بزرگان دین نقل شده، می توان حمل بر تلفظ زبانی کرد یا آن هم مرور دادن معانی در قلب بوده است؟
- کسی که کلمه ی "یوم" را با ضمّه تلفظ کرده، با وجود این که می توانسته صحیح آن را تلفظ کند؛ اما جاهل به مسأله بوده است، آیا نمازهای او صحیح است یا باید دوباره اعاده کند؟
- با علم به این که ذکر "بحول اللّه " را باید در حال حرکت گفت، اگر عمدا در غیر حالت حرکت بگوید؛ آیا نماز او باطل است؟
- اگر کسی قادر به تلفظ صحیح و ادای بعضی حروف نماز نباشد، چه تکلیفی دارد؟
پرسشهای مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] ذکر کرده است صاحب مفتاح الکرامه رحمه الله در کتاب قواعد التجوید که دو نوع ضاد هست ضاد عراقی و ضاد حجازی، آیا جایز است قرائت حمد در نماز به یکی از این دو به نحو تعیین یا تخییر؟
- [سایر] علم تجوید چیست؟ و چه کسی آنرا تدوین کرده است؟
- [آیت الله خامنه ای] استفتاء زیر از حضرت امام(قدّس سرّه) شده است: با توجه به تعدد اقوال در تلفظ (الضاد) در علم تجوید، شما به کدام قول عمل می کنید؟ امام(قدّس سرّه) در پاسخ نوشته اند: شناخت مخارج حروف بر اساس نظرات علمای تجوید، واجب نیست، بلکه باید تلفظ هر حرفی به صورتی باشد که نزد عُرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است. سؤال ما این است که اولاً: عبارت (نزد عرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است) به چه معنی است؟ ثانیاً: آیا قواعد علم تجوید هم همانند قواعد علم صرف و نحو از عرف و کلام عرب استخراج نشده است؟ در این صورت چگونه می توان قائل به جدایی آن دو از ریشه خود شد؟ ثالثاً: اگر برای کسی از طریق معتبر یقین حاصل شود که حروف را هنگام قرائت از مخارج صحیح خود ادا نمی کند و یا به طور کلی حروف و کلمات را صحیح تلفظ نمی نماید و زمینه مناسبی برای یادگیری از جمیع جهات دارد، مثل این که استعداد خوبی و یا فرصت مناسبی برای فراگیری این علم دارد، آیا واجب است در حد استعداد سعی در آموختن قرائت صحیح نماید؟
- [سایر] چه فرقی بین ترتیل و تجوید در علم قرائت وجود دارد ؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت در اثنای نماز در کیفیت تلفظ کلمه پس از ادای آن شک کند و بعد از فراغت از نماز علم پیدا کند که در تلفظ آن کلمه اشتباه کرده است، نماز او و مأمومین چه حکمی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] حکم فراگیری علم تجوید به طور کامل در مورد قرائت قرآن و به طور خاص در مورد قرائت نماز چه میباشد؟
- [سایر] چند سؤال در مورد رو خوانی، روان خوانی، فصیح خوانی و تجوید دارم، اگر لطف کنید خیلی سریع به سؤالاتم جواب دهید، سپاسگزارم. 1. سرفصل ها و موضوعات مورد انتظار برای ارزیابی سطح تجوید مقدماتی قرآن کریم با رعایت ترتیب و توالی منطقی مطالب، شامل چه مباحثی است؟ (عناوین سر فصل ها و موضوعات و مختصری از محتوا و هدف هر یک ذکر شود.) سطح تجوید متوسط: 2. معیارها، ملاک ها و شاخص های ارزیابی قرائت قرآن کریم در سطح تجوید متوسط چیست؟ 1. سرفصل ها و موضوعات مورد انتظار برای ارزیابی سطح تجوید عالی قرآن کریم با رعایت ترتیب و توالی منطقی مطالب، شامل چه مباحثی است؟ (عناوین سر فصل ها و موضوعات و مختصری از محتوا و هدف هر یک ذکر شود.) 2. معیارها، ملاک ها و شاخص های ارزیابی قرائت قرآن کریم در سطح تجوید عالی چیست؟
- [سایر] شنیدهام که حرف (ضاد)، صرف نظر از صفات این حرف، از تماس (یا اتصال یا برخورد) کناره زبان، سمت راست یا چپ، با دندانهای اضراس فک بالا در همان سمت تلفظ میگردد. سؤال این است که هرگاه این حرف را تلفظ میکنم، احساسی همانند آنچه که در شرح چگونگی تلفظ این حرف شده، دارم اما وقتی در آینه نگاه میکنم، میبینم که در واقع این نوک زبانم بوده که با یکی یا دو تا از دندانهای اضراس تماس داشته. آیا ممکن است توضیحات جامعی بفرمایید.
- [آیت الله خامنه ای] نسبت به قرائت نماز بعضی از ائمه جماعات که تلفظ حروفی مثل ذال، ضاد و ... را نمیتوانند فصیح و عربی ادا کنند، چه باید کرد؟ اقتدا به ایشان به خصوص برای کسانی که افصح هستند چه حکمی دارد؟ و آیا ایشان (ائمه جماعات) نسبت به عموم مردم در این خصوص مسئولیتی ندارند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا تبدیل حروف ضاد به دال یا طاء جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در سجود باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد. و اگر نتوانست به اندازه ذکر واجب آرامش بدن داشته باشد، اصل وجوب ذکر ساقط نمیشود، و اگر بههیچوجه بدنش آرام نمیگیرد، احوط این است که نماز دیگری هم بخواند و سجده آن را با اشاره انجام دهد و منظور از آرامش بدن، توقف و مکث بین سر گذاشتن و برداشتن است.
- اگر کلمهای را به قصد ذکر بگوید، مثلاً به قصد ذکر بگوید (اللّه اکبر)، و در موقع گفتن آن صدا را بلند کند که چیزی را به دیگری بفهماند، اشکال ندارد؛ ولی اگر به قصد اینکه چیزی را به کسی بفهماند کلمهای را، مناسب مقصودش بگوید، اگرچه قصد ذکر هم داشته باشد، نماز باطل میشود.
- اگر مأموم سهواً قبل از امام سر از رکوع برداشت، درحالیکه ذکر واجب را نگفته بود، باید به قصد متابعت به رکوع برگردد و ذکر را بگوید، ولی اگر دید که نمیتواند به رکوع امام برسد و امام زود سر برمیدارد، به رکوع برنگردد و بهسبب نگفتن ذکر، نمازش باطل نیست.
- در رکوع باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد. و آرام گرفتن بدن در حدّی که بگویند آرام گرفت داخل در رکن رکوعی است و زائد بر آن مثل خود ذکر رکوع، داخل در رکن نیست؛ اگرچه واجب است.
- اگر نتواند به مقدار ذکر در رکوع بماند، در صورتی که بتواند پیش از آنکه از حد رکوع بیرون رود ذکر را بگوید، باید در آن حال تمام کند.
- اگر بعد از آنکه سر از سجده برداشت، بفهمد که پیش از آرام گرفتن بدن ذکر را گفته یا پیش از آنکه ذکر سجده تمام شود سر برداشته، نمازش صحیح است.
- اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام بگیرد، عمداً ذکر سجده را بگوید، یا پیش از تمام شدن ذکر عمداً سر از سجده بردارد، نماز باطل است.
- اگر پیش از آنکه پیشانی به زمین برسد و بدن آرام گیرد، سهواً ذکر سجده را بگوید و پیش از آنکه سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه کرده باید دوباره در حال آرام بودن، ذکر را بگوید.
- موقعی که ذکر سجده را میگوید باید تمام هفت عضو روی زمین باشند و از زمین برداشته نشوند، ولی موقعی که مشغول گفتن ذکر نیست، اگر غیر پیشانی جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد اشکال ندارد.
- اگر مال تلف شود و کوتاهی امانتگیرنده هم در حفظ امانت ثابت شود یا خودش اعتراف کند، ولی در قیمت آن اختلاف شود، قول امین که منکر زیادی قیمت است، مقدم میشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .در صورت اتصال (االله اکبر) به سابق, باید همزه (االله) تلفّظ شود و در صورت اتصال آن به لاحق , باید حرکت , یعنی پیش (ضمّه) (ر) اکبر تلفّظ شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب، با علم و عمد سر از رکوع بردارد، نمازش باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از آن که به مقدار رکوع خم شود و سر و بدن آرام گیرد، با علم و عمد ذکر رکوع را بگوید، نمازش باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از آن که پیشانی به زمین برسد و سر و بدن آرام گیرد، با علم و عمد ذکر سجده را بگوید، یا بدون ذکر یا قبل از تمام شدن آن سر از سجده بردارد، یا در حال ذکر واجب یا ذکر مستحبی که به قصد ورود میگوید بدن را حرکت دهد، نمازش باطل است و این امر در ذکر مستحب بنا بر احتیاط وجوبی است.
- [آیت الله جوادی آملی] .نمازگزار باید تمام کلمات واجب , اعم از قرائت و ذکر را , صحیح ادا نماید . کسی که قادر بر تلفّظ صحیح نیست , به هر صورتی که میتواند اکتفا نماید و احتیاط مستحب , آن است که نماز را به جماعت اقامه کند, هرچند تسبیحات اربع و ذکرهای واجب دیگر را برابر با عجز خود ادا نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] باید قرائت و ذکر نماز را صحیح بخواند و اگر نمی داند یاد بگیرد، اما کسانی که نمی توانند تلفظ صحیح را یاد بگیرند باید همانطور که می توانند بخوانند و برای چنین اشخاصی بهتر است که تا می توانند نماز خود را با جماعت به جا آورند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر موقعی که ذکر واجب سجده را میگوید یکی از هفت عضو را با علم و عمد از زمین بردارد نماز باطل میشود؛ ولی موقعی که مشغول گفتن ذکر نیست، اگر غیر پیشانی جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر با علم و عمد در حال حرکت بدن ذکر بگوید، مثلاً موقع رفتن به رکوع یا رفتن به سجده تکبیر بگوید، چنانچه آن را به قصد ذکر خاصی که در نماز دستور دادهاند بگوید باید نماز را دوباره بخواند و این امر در ذکرهای مستحب مطابق احتیاط وجوبیست و اگر به این قصد نگوید بلکه بخواهد ذکری گفته باشد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] رعایت کردن آنچه را که علمای تجوید میگویند نظیر مدّهای واجب، مراعات مخارج حروف، وقف به حرکت، وصل به سکون و مانند اینها واجب نیست بلکه اگر طوری بخواند که بگویند عربی صحیح است، کفایت میکند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند گرچه آن علم، علم دینی نباشد، میشود به او زکات داد.