اشاره
حرکت سر و دست و مانند آن برای نشان دادن یا فهماندن مطلبی را اشاره گویند. از آن در بابهای صلات، صوم، حج، تجارت، اجاره، وصیّت، نکاح، طلاق، لعان و قضاء سخن رفته است.
به جا آوردن رکوع و سجده با اشاره یعنی چه؟
یعنی با سر اشاره نماید (مسأله ی 848 رساله).
یعنی با سر اشاره نماید (مسأله ی 848 رساله).
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بیماری که رکوع و سجود را با اشاره به جا می آورد، در صورتی که شک کند در سجده است یا رکوع، تکلیفش چیست؟
- بیماری که رکوع و سجود را با اشاره انجام می دهد در صورتی که شک کند در حال رکوع است یا سجده، تکلیف چیست؟
- آیا مجروح یا معلولی که رکوع و سجود را با اشاره انجام می دهد، می تواند امام جماعت بشود؟
- در چه موردی می تواند رکوع را با اشاره به جای آورد؟
- آیا رعایت تجوید در ذکر رکوع و سجده واجب است؟
- حداقل مقدار ضروری ذکر رکوع و سجود چه مقدار است؟
- اگر کسی عمدا در رکوع و سجده ها یک "سبحان اللّه " بگوید، آیا نمازش صحیح است؟
- اگر در سجده ی اوّل یادش بیاید که رکوع را فراموش کرده، وظیفه چیست؟
- آیا در رکوع یا سجود پس از ذکر واجب، می توان به فارسی دعا کرد؟
- کسی که رکوع را فراموش کند و بعد از انجام دو سجده، متوجه شود، چه باید بکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی به سبب بیماری رکوع و سجود خود را با اشاره انجام می‌دهد، اگر شک کند در حال رکوع است یا سجده، چه وظیفه‌ای دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بیماری که رکوع و سجده را با اشاره انجام می دهد، در صورتی که شک کند در حال رکوع است یا سجده، تکلیف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی در صورت ایستاده نماز خواندن، قادر به انجام دادن رکوع و سجود نباشد و مجبور باشد آنها را با اشاره به جا آورد، ولی در صورت نشسته به جا آوردن نماز، بتواند رکوع در حال نشسته و سجود را به جا آورد، وظیفه‌اش چیست؟
- [آیت الله سبحانی] معذوری که به مقتضای بیماری، نماز خود را روی صندلی می خواند و سجده و رکوع آن را با اشاره انجام می دهد آیا هنگام سجده با اشاره سر باید سر انگشتان پاها را نیز بر زمین بچسباند؟
- [آیت الله خامنه ای] طریقه بجا آوردن نوافل در حال حرکت چگونه است؟ رکوع و سجود و تکبیرةالاحرام آن چگونه ادا می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در نماز نافله در حال استقرار و اختیار می توان رکوع و سجود را با ایماء و اشاره انجام داد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید: اگر مأموم پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و زیاد شدن رکوع یا سجده نماز را باطل نمی کند، بفرمایید آیا برای زیادی رکوع یا سجده، سجده سهو لازم می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مأموم بعد از این که اشتباها زودتر از امام سر از رکوع و سجده برداشت، به جهت متابعت از امام، دوباره رکوع یا سجده را تکرار کرد، ولی به رکوع یا سجده امام نرسید، چه باید بکند؟
- [آیت الله جوادی آملی] بعد از نمازی که سجده سهو در آن واجب شده است به جا آوردن سجده سهو، برای آن نماز مقدم است یا سجده به خاطر سهو نمازهای گذشته؟
- [سایر] اگر در نماز جماعت ناخودآگاه در رکوع یا سجده زودتر از امام جماعت بلند شویم باید سریع دویاره رکوع یا سجده برویم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نمیتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط میتواند درحالیکه نشسته است کمی خم شود، یا درحالیکه ایستاده است با سر اشاره کند؛ باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید.
- کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن عمل نماید یعنی اگر ایستاده است رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- کسی که در یک چیز نماز زیاد شک میکند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک میکند سجده کرده یا نه، اگر در بهجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن عمل نماید؛ یعنی اگر ایستاده است رکوع را بهجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد و سهواً یا به خیال اینکه به امام نمیرسد، به رکوع یا سجده نرود، نمازش صحیح است.
- کسی که میخواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتی برگ درخت و علف هم نداشته باشد و احتمال ندهد که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که نامحرم او را میبیند باید نشسته نماز بخواند و عورت خود را با ران خود بپوشاند. و اگر کسی او را نمیبیند، ایستاده نماز بخواند و جلوی خود را با دست بپوشاند و اگر در رکوع و سجود بیشتر عورت او دیده شود میتواند رکوع و سجود را در حال قیام با اشاره انجام دهد و برای سجود سر را قدری پایینتر آورد.
- هرگاه نتواند به اندازه رکوع خم شود، باید به چیزی تکیه دهد و رکوع کند، و اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند بهطور معمول رکوع کند، باید به هر اندازه میتواند خم شود، و اگر هیچ نتواند خم شود باید با سر اشاره نماید و اگر آن هم ممکن نشد با چشم، بهوسیله بستن برای رکوع و باز کردن برای برخاستن از رکوع اشاره نماید و اگر از این هم عاجز است باید در قلب، نیت رکوع کند و ذکر آن را بگوید.
- اگر شک کند که در رکوع آخر رکعت اول است یا در رکوع اول رکعت دوم و فکرش به جایی نرسد، نماز باطل است، ولی اگر مثلاً شک کند که چهار رکوع کرده یا پنج رکوع، چنانچه هنوز به سجده نرفته باید رکوعی را که شک دارد بهجا آورده یا نه، بهجا آورد و اگر به سجده رفته به شک خود اعتنا نکند.
- کثیر الشک اگر در بجا آوردن چیزی شک کند، چنانچه بجا نیاوردن آن نماز را باطل می کند ، باید بنا بگذارد که آن را بجا آورده، مثلاً اگر شک کند که رکوع کرده یا نه ، باید بنا بگذارد که رکوع کرده است ، و نیز اگر بجا آوردن آن نماز را باطل می کند باید بنا بگذارد که آن را انجام نداده، مثلاً اگر شک کند که یک رکوع کرده یا بیشتر، چون زیاد شدن رکوع نماز را باطل می کند، باید بنا بگذارد که بیشتر از یک رکوع نکرده است.
- کثیرالشک اگر در بهجا آوردن چیزی شک کند، چنانچه بهجا نیاوردن آن نماز را باطل میکند، باید بنا بگذارد که آن را بهجا آورده، مثلاً اگر شک کند که رکوع کرده یا نه، باید بنا بگذارد که رکوع کرده است، و نیز اگر بهجا آوردن آن نماز را باطل میکند باید بنا بگذارد که آن را انجام نداده، مثلاً اگر شک کند که یک رکوع کرده یا بیشتر، چون زیاد شدن رکوع نماز را باطل میکند، باید بنا بگذارد که بیشتر از یک رکوع نکرده است.
- اگر درحالیکه به سجده میرود شک کند که رکوع کرده یا نه، بنابر احتیاط باید برگردد و رکوع را انجام دهد و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، باید آن را بنابر احتیاط انجام دهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که می خواهد نماز بخواند اگر برای پوشاندن عورت خود حتی گل و لجن نداشته باشد در صورتی که ناظر محترم عورت او را نمی بیند ایستاده نماز بخواند و بنابر احتیاط واجب دست را بر عورت خود بگذارد و باید رکوع و سجود را با اشاره به جا اورد و بنابر احتیاط واجب اشاره سجود را بیشتر نماید و اگر به گونه ای است که ناظر محترم او را می بیند باید نشسته نماز بخواند و رکوع و سجود را با اشاره به جا اورد و بنابر احتیاط واجب اشاره سجود را بیشتر نماید
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک میکند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید مثلاً کسی که زیاد شک میکند سجده کرده یا نه اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله خوئی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک میکند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید بهدستور آن عمل نماید، مثلًا کسی که زیاد شک میکند سجده کرده یا نه، اگر در بهجا آوردن رکوع شک کند باید بهدستور آن رفتار نماید، یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را بهجا آورد و اگر به سجده رفته، اعتنا نکند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که فقط در یک چیز نماز زیاد شک میکند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید؛ مثلاً کسی که زیاد شک میکند سجده کرده یا نه، اگر در به جا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر به سجده نرفته رکوع را به جا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که هیچ نمیتواند سجده نماید ، و مقداری که میتواند خم شود بر آن سجده صدق نمیکند ، باید برای سجده با سر اشاره کند ، و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید ، و اگر با چشمها هم نمیتواند اشاره کند باید در قلب نیت سجده کند و بنابر احتیاط لازم با دست و مانند آن برای سجده اشاره کند ، و ذکر واجب را بگوید .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که هیچ نمی تواند سجده نماید باید برای سجده با سر اشاره کند و اگر نتواند؛ باید با چشمها اشاره نماید و اگر با چشمها هم نمی تواند اشاره کند بنا بر احتیاط مستحب با دست و مانند آن برای سجده اشاره کند و در قلب نیز نیت سجده نماید.
- [آیت الله خوئی] کسی که هیچ نمیتواند سجده نماید باید برای سجده با سر اشاره کند و اگر نتواند باید با چشمها اشاره نماید، اگر با چشمها هم نمیتواند اشاره کند بنابر احتیاط مستحب با دست و مانند آن برای سجده اشاره کند و در قلب نیز نیت سجده نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند، چنان چه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در به جا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن عمل نماید یعنی: اگر ایستاده رکوع را به جا آورد، و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله جوادی آملی] .یازده چیز در نماز واجب است : یکم نیّت ; دوم ایستادن ; سوم تکبیرةالاحرام; یعنی گفتن (االله اکبر ) در اول نماز ; چهارم رکوع ; پنجم سجود; ششم قرائت ; هفتم ذکر رکوع و سجود ; هشتم تشهد ; نُ هم سلام ; دهم ترتیب ; یازدهم موالات؛ یعنی پی در پی آوردن اجزای نماز.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در یک قسمت از نماز زیاد شک میکند، چنانچه در قسمتهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک میکند که سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، به شک خود اعتنا نکند.