اگر درحالی‌که به سجده می‌رود شک کند که رکوع کرده یا نه، بنابر احتیاط باید برگردد و رکوع را انجام دهد و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، باید آن... - رساله آیت الله بهجت

رساله عملیه آیت الله بهجت
آدرس: http://bahjat.ir

اگر درحالی‌که به سجده می‌رود شک کند که رکوع کرده یا نه، بنابر احتیاط باید برگردد و رکوع را انجام دهد و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، باید آن را بنابر احتیاط انجام دهد.

عنوان مسئله:

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

بیماری که رکوع و سجود را با اشاره انجام می دهد در صورتی که شک کند در حال رکوع است یا سجده، تکلیف چیست؟
اگر در حال خواندن تشهّد، به جهتی (نسیان ذکر یا شک در محلّ) به اوّل تشهّد برگردد و در ادای سجده دوم شک کند؛ چه تکلیفی دارد؟
کسی که قبل از رفتن به سجده شک کند که آیا رکوع را به جا آورده است یا نه؟ چه باید بکند؟
آیا رعایت تجوید در ذکر رکوع و سجده واجب است؟
حداقل مقدار ضروری ذکر رکوع و سجود چه مقدار است؟
به جا آوردن رکوع و سجده با اشاره یعنی چه؟
بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
کسی که در صحیح ادا کردن الفاظ اذکار رکوع، بعد از رکوع یا در هنگام رکوع، شک کند، چه باید بکند؟
اگر نمازگزار در سجده، در بلندی محل سجده از محل ایستادن شک کند و رفع شک در بین نماز ممکن نباشد، تکلیفش چیست؟
اگر کسی عمدا در رکوع و سجده ها یک "سبحان اللّه " بگوید، آیا نمازش صحیح است؟

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید: اگر مأموم پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و زیاد شدن رکوع یا سجده نماز را باطل نمی کند، بفرمایید آیا برای زیادی رکوع یا سجده، سجده سهو لازم می شود؟
[آیت الله سیستانی] اگر شخصی بتواند قیام و رکوع نمازش را ایستاده به جا آورد ولی نتواند در حالت ایستاده به سجده برود وظیفه اش چیست؟
[آیت الله خامنه ای] کسی که می تواند نماز را ایستاده بخواند ولی نمی تواند به سجده رود، رکوع و سجده را چگونه انجام دهد؟
[آیت الله اردبیلی] بیماری که رکوع و سجود را با اشاره انجام میدهد، اگر شک کند در حال رکوع است یا سجده، تکلیفش چیست؟
[آیت الله مظاهری] اگر کسی به سبب بیماری رکوع و سجود خود را با اشاره انجام می‌دهد، اگر شک کند در حال رکوع است یا سجده، چه وظیفه‌ای دارد؟
[آیت الله فاضل لنکرانی] بیماری که رکوع و سجده را با اشاره انجام می دهد، در صورتی که شک کند در حال رکوع است یا سجده، تکلیف چیست؟
[سایر] اگر در تعداد سجده ها و در انجام رکوع شک کردیم حکمش چیسیت؟
[آیت الله فاضل لنکرانی] فردی در شرایطی است که اگر بخواهد رکوع و سجود متعارف انجام دهد وضویش باطل می شود آیا می تواند رکوع و سجود را در حال ایستاده ایماءاً انجام دهد یا حتماً باید رکوع و سجود را به صورت متعارف انجام دهد ولو وضوی او باطل شود.
[سایر] آیا حتما باید نماز را به این شکل رکوع و سجود انجام دهیم؟ چه اشکالی دارد مانند مسیحیان ایستاده و با احترام مناجات کنیم؟
[آیت الله خوئی] شما در کتاب منهاج الصالحین (رساله عربی) در مسئله (818) در نماز جماعت فرموده‌اید اگر مأموم سهواً پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و اگر عمداً برنگشت جماعتش باطل و منفرد می‌شود. آیا در صورت اضطرار نیز این بطلان وجود دارد مثل اینکه بداند اگر رکوع کند به امام نمی‌رسد؟

مسائل مرتبط از این مرجع

کسی که نمی‌تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط می‌تواند درحالی‌که نشسته است کمی خم شود، یا درحالی‌که ایستاده است با سر اشاره کند؛ باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید.
اگر در حالی که به سجده می رود شک کند که رکوع کرده یا نه، بنا بر احتیاط باید برگردد و رکوع را انجام دهد و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه ، باید آن را بنا بر احتیاط انجام دهد.
در نُه صورت، اگر در شماره رکعت‌های نماز چهار رکعتی شک کند، بنابر احتیاط باید فکر نماید؛ پس اگر یقین یا گمان به یک طرفِ شک پیدا کرد، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند، وگرنه به دستورهایی که گفته می‌شود عمل نماید و آن نُه صورت از این قرار است: 1 شک بین دو و سه بعد از سر برداشتن از سجده دوم بنابر اظهر، که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به دستوری که بعداً گفته می‌شود به‌جا آورد، ولی احتیاط در این است که یک رکعت ایستاده بخواند. 2 شک بین دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که باید بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند و بعید نیست استحباب دو سجده سهو بعد از نماز احتیاط. 3 شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که باید بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به‌جا آورد؛ ولی اگر بعد از سجده اول یا پیش از سر برداشتن از سجده دوم یکی از این سه شک برایش پیش آید باید نماز را رها کند و دوباره بخواند. 4 شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو به‌جا آورد، ولی اگر بعد از رکوع رکعتی که در آن شک کرده و پیش از سر برداشتن از سجده دوم، این شک برای او پیش آید، بنابر احتیاط واجب باید به دستوری که گفته شد عمل کند و نماز را دوباره هم بخواند. 5 شک بین سه و چهار که در هر جای نماز باشد، باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به‌جا آورد. 6 شک بین چهار و پنج در حال ایستاده قبل از رکوع، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به‌جا آورد و بنابر احتیاط دو سجده سهو نیز انجام دهد. 7 شک بین سه و پنج در حال ایستاده قبل از رکوع؛ که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده به‌جا آورد و بعید نیست استحباب دو سجده سهو برای آنچه زیاد شده است؛ و اگر این شک بعد از رکوع باشد احوط این است که آن رکعت را تمام کند و یک رکعت دیگر هم بخواند و بعد از سلام، نماز را اعاده کند، و همچنین احتیاط این است که در شک بین دو و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم نماز را تمام کند و دوباره آن را بخواند. 8 شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده قبل از رکوع، که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلامِ نماز، دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به‌جا آورد و سپس دو سجده سهو برای کارهای زیادی که انجام داده به‌جا آورد. 9 شک بین پنج و شش در حال ایستاده، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو به‌جا آورد.
اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را به‌جا آورده یا نه، یا اگر شک کند که سجده را به‌جا آورده یا نه، بنابر احتیاط باید برگردد و به‌جا آورد، بلکه در دومی وجوب برگشتن اظهر است.
کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن عمل نماید یعنی اگر ایستاده است رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می‌کند، چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می‌کند سجده کرده یا نه، اگر در به‌جا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن عمل نماید؛ یعنی اگر ایستاده است رکوع را به‌جا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
در نُه صورت ، اگر در شماره رکعت های نماز چهار رکعتی شک کند ، بنا بر احتیاط باید فکر نماید ، پس اگر یقین یا گمان به یک طرفِ شک پیدا کرد ، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند و گرنه به دستورهایی که گفته می شود عمل نماید و آن نُه صورت از این قرار است : 1 شک بین دو و سه بعد از سر برداشتن از سجده دوم بنا بر اظهر ، که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به دستوری که بعدا گفته می شود بجا آورد، ولی احتیاط در این است که یک رکعت ایستاده بخواند. 2 - شک بین دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که باید بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد ازنماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند و بعید نیست استحباب دو سجده سهو بعد از نماز احتیاط. 3 شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، که باید بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد؛ ولی اگر بعد از سجده اول یا پیش از سر برداشتن از سجده دوم یکی از این سه شک برایش پیش آید باید نماز را رها کند و دوباره بخواند. 4 شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم ، که باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد ، ولی اگر بعد از رکوع رکعتی که در آن شک کرده و پیش از سر برداشتن از سجده دوم ، این شک برای او پیش آید ، بنا بر احتیاط واجب باید به دستوری که گفته شد عمل کند و نماز را دوباره هم بخواند . 5 شک بین سه و چهار؛ که در هر جای نماز باشد، باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد. 6 شک بین چهار و پنج در حال ایستاده قبل از رکوع، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد و بنا بر احتیاط دو سجده سهو نیز انجام دهد. 7 شک بین سه و پنج در حال ایستاده قبل از رکوع؛ که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد و بعید نیست استحباب دو سجده سهو برای آنچه زیاد شده است ؛ و اگر این شک بعد از رکوع باشد احوط این است که آن رکعت را تمام کند و یک رکعت دیگر هم بخواند و بعد از سلام ، نماز را اعاده کند ، و همچنین احتیاط این است که در شک بین دو و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم نماز را تمام کند و دوباره آن را بخواند . 8 شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده قبل از رکوع؛ که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلامِ نماز، دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد و سپس دو سجده سهو برای کارهای زیادی که انجام داده بجا آورد. 9 شک بین پنج و شش در حال ایستاده، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو بجا آورد.
اگر مأموم سهواً قبل از امام سر از رکوع برداشت، درحالی‌که ذکر واجب را نگفته بود، باید به قصد متابعت به رکوع برگردد و ذکر را بگوید، ولی اگر دید که نمی‌تواند به رکوع امام برسد و امام زود سر برمی‌دارد، به رکوع برنگردد و به‌سبب نگفتن ذکر، نمازش باطل نیست.
اگر موقعی که ایستاده، بین سه و چهار یا بین سه و چهار و پنج شک کند و یادش بیاید که یک سجده یا دو سجده از رکعت پیش به‌جا نیاورده، نمازش بنابر اظهر باطل است.
اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آنکه به سجده برسد، یادش بیاید، اگر به قصد رکوع خم شده بود و مختصر مکثی در رکوع کرد؛ فقط قیام بعد از رکوع را انجام نداده، بنابراین برمی‌گردد و آن قیام را به‌جا آورده و به سجده می‌رود، والاّ باید ایستاده و بعد به رکوع رود؛ و احتیاط مستحب است اگر فراموش کردن رکوع قبل از خم شدن باشد، نماز را دو مرتبه بخواند؛ و چنانچه به حالت خمیدگی به رکوع برگردد، نمازش باطل است.

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله اردبیلی] اگر در حالی که به سجده می‌رود شک کند که رکوع کرده یا نه، در صورتی که به سجده نرسیده باشد، باید برگردد و قیام و رکوع را بجا آورد و اگر در حالی که به سجده می‌رود شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، باید برگردد و بایستد و بعد به سجده برود.
[آیت الله نوری همدانی] اگر درحالی که به سجده می رود شک کند که رکوع کرده یا نه ، لازم است برگردد و رکوع را بجا بیاورد و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه ، به شک خود اعتنا نکند .
[آیت الله شبیری زنجانی] اگر در حالی که به سجده می‌رود شک کند که رکوع کرده یا نه، لازم است برگردد و بایستد و رکوع را به جا آورد و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
[آیت الله خوئی] اگر در حالی که به سجده می‌رود شک کند که رکوع کرده یا نه، لازم است برگشته و بایستد و رکوع را به‌جا آورد، و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
[آیت الله سیستانی] کسی که زیاد شک می‌کند ، اگر شک کند ، رکنی را بجا آورده یا نه ، واعتنا نکند بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، چنانچه مشغول رکن بعد نشده باید آن رکن را و آن چه بعد از آن است بجا آورد ، و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش بنابر احتیاط باطل است ، مثلاً اگر شک کند رکوع کرده یا نه و اعتنا نکند ، چنانچه پیش از سجده دوم یادش بیاید که رکوع نکرده است باید برگردد و رکوع کند ، و اگر در سجده دوم یادش بیاید ، نمازش بنابر احتیاط باطل است .
[آیت الله سیستانی] اگر بعد از آنکه پیشانی به زمین رسید ، یادش بیاید که رکوع نکرده لازم است برگردد و رکوع را بعد از ایستادن بجا آورد ، و در صورتی که در سجده دوم یادش بیاید ، نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است .
[آیت الله مکارم شیرازی] اگر در حال برخاستن شک کند تشهد را به جا آورده یا نه یا در حالی که به سجده می رود شک کند رکوع را به جا آورده یا نه احتیاط واجب آن است که برگردد و به جا آورد.
[آیت الله مکارم شیرازی] اگر در حال برخاستن شک کند تشهد را به جا آورده یا نه یا در حالی که به سجده می رود شک کند رکوع را به جا آورده یا نه احتیاط واجب آن است که برگردد و به جا آورد.
[آیت الله علوی گرگانی] اگر یک سجده یاتشهّد را فراموش کند و پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، باید برگردد و بجا آورد و بعد از نماز بنابر احتیاط واجب برای ایستادن بی‌جا دو سجده سهو بنماید.
[آیت الله خوئی] اگر یک سجده یا تشهد را فراموش کند، و پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، باید برگردد و به‌جا آورد، و بعد از نماز بنابر احتیاط واجب برای ایستادن بی‌جا دو سجدة سهو بنماید.

1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین