نماز صبح
نماز صبح از نمازهای یومیه که دو رکعت است و بین طلوع فجر و طلوع آفتاب خوانده می‌شود.
کسی که نماز قضا زیاد دارد و مقداری از آن ها ظهر و عصر و مغرب و عشا و اکثر آن ها نماز صبح بوده، آن ها را چگونه قضا کند؟ با توجّه به این که مقدار آن ها را هم نمی داند.
هر مقدار از نمازهایی که یقین دارد قضا شده، باید قضا کند و اگر تعداد نماز صبح بیشتر بوده، باید آن ها را بیشتر و به همان مقدار قضا کند و با جهل به نحوه ی قضا شدن آن نمازها، ترتیب واجب نیست. (تفصیل آن در مسأله ی 1119 و 1121 رساله آمده است.)
هر مقدار از نمازهایی که یقین دارد قضا شده، باید قضا کند و اگر تعداد نماز صبح بیشتر بوده، باید آن ها را بیشتر و به همان مقدار قضا کند و با جهل به نحوه ی قضا شدن آن نمازها، ترتیب واجب نیست. (تفصیل آن در مسأله ی 1119 و 1121 رساله آمده است.)
عنوان سوال:
کسی که نماز قضا زیاد دارد و مقداری از آن ها ظهر و عصر و مغرب و عشا و اکثر آن ها نماز صبح بوده، آن ها را چگونه قضا کند؟ با توجّه به این که مقدار آن ها را هم نمی داند.
پاسخ:
هر مقدار از نمازهایی که یقین دارد قضا شده، باید قضا کند و اگر تعداد نماز صبح بیشتر بوده، باید آن ها را بیشتر و به همان مقدار قضا کند و با جهل به نحوه ی قضا شدن آن نمازها، ترتیب واجب نیست. (تفصیل آن در مسأله ی 1119 و 1121 رساله آمده است.)
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی که صرفا به نیّت نماز ظهر و عصر وضو گرفته، آیا می تواند با همان وضو نماز مغرب و عشا را بخواند؟
- اگر کسی در حال نماز شکّ کند نمازی که می خواند نماز ظهر است یا عصر، و یا مغرب است یا عشا؛ تکلیفش چیست؟
- من می دانم نماز قضا دارم. اما نمی دانم نماز صبح است یا ظهر یا عصر. وظیفه ی من چیست؟
- کسی که در نماز جماعت شکی برایش پیش نمی آید ولی در فرادا شک می کند، اگر معمولاً نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را به جماعت بخواند؛ برای محاسبه کثیر الشّک شدن باید چه کار کند؟
- وقت نماز ظهر و عصر تا غروب آفتاب است یا تا ابتدای اذان مغرب؟ آیا می شود بعد از غروب آفتاب نماز مغرب خواند؟
- آیا در نماز صبح و مغرب و عشا، به غیر از حمد و سوره، بقیّه ی ذکرهای نماز را می توان آهسته خواند؟
- اگر کسی شب جنب شود، آیا نماز صبح، ظهر و عصر را می تواند با تیمم بدل از غسل بخواند؟
- آیا کسی می تواند هنگام نماز ظهر و عصر، برای نماز مغرب و عشا برای خود جایی را در مسجد مشخص کند؟ و کسی که جایی را مشخص می کند تا چه وقتی نسبت به آن جا حق دارد؟ آیا پس از شروع نماز جماعت نیز حق او باقی است؟
- آیا زنان می تواند حمد و سوره ی نمازهای صبح و مغرب و عشا را بلند بخوانند؟
- 1) اگر مستحاضه متوسطه برای نماز صبح غسل کند و بعد از نماز خونش قطع شود، ولی دوباره قبل از نماز ظهر متوسطه گردد، آیا برای نماز ظهر و عصر باید غسل نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] شخصی یقین دارد که نماز قضا دارد؛ ولی نمیداند که نماز قضای ظهر و عصر است یا مغرب و عشا. تکلیف او چیست؟
- [سایر] با توجه به اینکه ما شیعیان عادت داریم نماز ظهر و عصر و یا مغرب و عشا را بلافاصله پشت سرهم بخوانیم، اگر مثلاً بعد از اتمام نماز عصر یا عشا شک کنیم که نماز قبلش صحیح بوده یا نه (مثلاً در تعداد رکعت ظهر یا مغرب)، در این صورت باید نماز ظهر را خواند و بعد عصر را هم دوباره خواند. یا فقط نماز ظهر کافی است و یا اینکه نباید به شک اعتنا کرد؟
- [سایر] در استحاضه قلیله اگر نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا با هم خوانده شود، آیا برای نماز عصر یا عشا باید وضو گرفته شود؟
- [سایر] اهل سنت در مورد زمان نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا چه نظری دارند؟
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان قضای نماز مغرب را بعد نماز ظهر و عصر خواند و قضای نماز عشارا شب با نماز مغرب و عشا خواند ؟
- [سایر] فلسفه آرام خواندن قرائت در نماز ظهر و عصر و بلند خواندن آن در نماز مغرب و عشا چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز استیجاری اگر مثلاً شش ماه فقط نماز صبح و شش ماه نماز ظهر و عصر و شش ماه نماز مغرب و عشا خوانده شود صحیح است یا باید به ترتیب روزانه باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] دلیل مذهب شیعه در مورد وقت نمازهای روزانه چیست؟ همانگونه که می دانید اهل سنت، با داخل شدن وقت نماز عشا، نماز مغرب را قضا می دانند و همچنین در مورد نماز ظهر و عصر هم به همین ترتیب است. لذا معتقدند که وقتی وقت نماز عشا داخل شد و امام جماعت برای خواندن آن بپاخاست، مأموم نمی تواند همراه او، نماز مغرب را بخواند و نماز مغرب و عشا را در یک زمان بجا آورد.
- [آیت الله خامنه ای] شخصی مدت زیادی نماز قضا بر عهده دارد، آیا می تواند آنها را به ترتیب زیر بجا آورد؟ 1 مثلاً بیست بار نماز صبح بخواند. 2 هر یک از نماز ظهر و عصر را بیست بار بخواند. 3 هر یک از نماز مغرب و عشا را بیست بار بخواند و تا یک سال به همین صورت ادامه دهد.
- [سایر] اگر زن مستحاضه بعد از نماز ظهر یا مغرب، خونش قطع شود، آیا باید برای نماز بعد (نماز عصر یا عشا)، دوباره کارهای استحاضه را انجام دهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند و اگر عمداً نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند، باطل است.
- اگر استحاضه قلیله یا متوسطه زن بعد از نماز صبح کثیره شود باید برای نماز ظهر و عصر یک غسل و برای نماز مغرب و عشا غسل دیگری بهجا آورد؛ و اگر بعد از نماز ظهر و عصر کثیره شود، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید.
- کسی که مسافر نیست، اگر تا مغرب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند و اگر کمتر وقت دارد باید فقط نماز عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند؛ و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعداً باید نماز مغرب را به قصد مافیالذمه بخواند.
- کسی که مسافر است اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند. و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا را بخواند و بلافاصله مغرب را احتیاطاً به قصد مافیالذمه بهجا آورد.
- در استحاضه کثیره علاوه بر کارهای استحاضه متوسطه که در مسئله پیش گفته شد، باید برای هر نماز دستمال را عوض کند یا آب بکشد و یک غسل برای نماز ظهر و عصر و یکی برای نماز مغرب و عشا بهجا آورد و بنابر احتیاط واجب با هر غسلی یک وضو هم بگیرد، بلکه برای نماز عصر و نماز عشا نیز باید بنابر احتیاط واجب وضو بگیرد، و همچنین باید بین نماز ظهر و عصر فاصله نیندازد. و اگر فاصله بیندازد، باید برای نماز عصر دوباره غسل کند، و نیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد باید برای نماز عشا دوباره غسل نماید.
- کسی که می داند یک نماز چهار رکعتی نخوانده و نمی داند نماز ظهر است یا عصر است یا عشا، اگر یک نماز چهار رکعتی به نیت قضای نمازی که نخوانده بخواند کافی است.
- کسی که میخواهد به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا را بخواند می‌تواند بنابر اظهر نماز ظهر را به یک طرف بخواند بعد نماز عصر را به همان طرف بخواند و بعد همینطور به طرفهای دیگر، و لازم نیست ظهر را به چهار طرف بخواند و بعد شروع در نماز عصر کند.
- بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند، مگر در ظهر جمعه که مستحب است دو رکعت اوّل را بلند بخوانند.
- نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند؛ وقت مخصوص نماز ظهر: از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر و تحصیل شرایط نماز اگر تحصیل نکرده است بگذرد؛ و اگر کسی اشتباهاً عصر را در این وقت بخواند نمازش باطل است. و وقت مخصوص نماز عصر: هنگامی است که به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و مابین این دو وقتِ مخصوص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است.
- نماز قضا را با جماعت می شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] .-. کسی که پنج نماز پشت سر هم از او قضا شده و نمیداند اولی آنها کدام است، چنانچه نه نماز به ترتیب بخواند مثلًا از نماز صبح شروع کند و بعد از آنکه ظهر و عصر و مغرب و عشا را خواند دو مرتبه نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب را بخواند یقین به ترتیب حاصل نموده است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از گذشتن وقت نمازظهر و عصر بداند فقط چهار رکعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر بوده یا عصر باید چهار رکعت نماز قضا به نیت ما فی الذمه (یعنی نمازی که بر او واجب است) خواه ظهر یا عصر به جا آورد، اما اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا بداند یکی از آن دو نماز را به جا آورده ولی نداند مغرب بوده یا عشا بایدهم نماز مغرب را قضا کند و هم عشا را.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر استحاضه قلیله یا متوسطه زن، بعد از نماز صبح کثیره شود باید برای نماز ظهر و عصر یک غسل و برای نماز مغرب و عشا غسل دیگری به جا آورد و اگر بعد از نماز ظهر و عصر کثیره شود، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید و اگر بعد از نماز ظهر و پیش از نماز عصر کثیره شود، باید برای نماز عصر غسل کند و برای نماز مغرب و عشا هم غسل دیگری بنماید، همچنین اگر بعد از نماز مغرب و پیش از نماز عشا کثیره شود، باید برای نماز عشا غسل نماید و در تمام صورتها بنا بر احتیاط واجب برای هر نماز وضو بگیرد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر استحاضة قلیلة زن بعد از نماز صبح متو سطه شود ، باید برای نماز ظهر و عصر غسل کند و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود باید نماز مغرب و عشا غسل نماید .
- [امام خمینی] اگر استحاضه قلیله زن، بعد از نماز صبح متوسطه شود، باید برای نماز ظهر و عصر غسل کند. و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر استحاضه قلیله زن بعد از نماز صبح متوسطه شود ، باید برای نماز ظهر و عصر غسل کند ، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود ، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند و اگر عمدا نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند باطل است.
- [آیت الله خوئی] انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر، و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند و اگر عمداً نماز عصر را پیش از نماز ظهر، و نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند باطل است.
- [امام خمینی] انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر، و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند. و اگر عمدا نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند، باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر استحاضه قلیله بعد از نماز صبح متوسطه شود، باید برای نماز ظهر و عصر غسل کند، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، باید برای نماز مغرب و عشا غسل نماید.