ماموم
كسی كه در نماز به امام جماعت اقتداء كرده است.
در چه صورت قرائت مأموم ساقط است و در چه صورت می تواند قرائت کند؟
اگر مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود، اگرچه کلمات را تشخیص ندهد، باید بنابر احتیاط حمد و سوره را نخواند و اگر صدای امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنان چه سهوا بلند بخواند اشکال ندارد. و چنان چه مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود باید بنابر احتیاط همان قدر از حمد و سوره را نخواند. و حمد و سوره خواندن مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر کراهت دارد و مستحب است به جای آن ذکر بگوید.
اگر مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود، اگرچه کلمات را تشخیص ندهد، باید بنابر احتیاط حمد و سوره را نخواند و اگر صدای امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنان چه سهوا بلند بخواند اشکال ندارد. و چنان چه مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود باید بنابر احتیاط همان قدر از حمد و سوره را نخواند. و حمد و سوره خواندن مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر کراهت دارد و مستحب است به جای آن ذکر بگوید.
عنوان سوال:
در چه صورت قرائت مأموم ساقط است و در چه صورت می تواند قرائت کند؟
پاسخ:
اگر مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود، اگرچه کلمات را تشخیص ندهد، باید بنابر احتیاط حمد و سوره را نخواند و اگر صدای امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنان چه سهوا بلند بخواند اشکال ندارد. و چنان چه مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود باید بنابر احتیاط همان قدر از حمد و سوره را نخواند. و حمد و سوره خواندن مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر کراهت دارد و مستحب است به جای آن ذکر بگوید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا گفتن "اعوذ باللّه من الشیطان الرّجیم" از آداب نماز است یا از آداب قرائت قرآن؟ آیا گفتن آن در نماز جماعت از عهده ی مأموم ساقط است یا نه؟
- آیا مأموم می تواند بعد از قرائت سوره ی توحید توسّط امام "کذلک اللّه ربّی" بگوید؟
- اگر قرائت امام جماعت از نظر مأموم صحیح نباشد، می تواند به او اقتدا کند؟
- آیا مأموم می تواند پس از این که امام از قرائت سوره ی توحید فارغ می شود "کذلک اللّه ربّی" بگوید؟
- اگر امام مشغول قرائت حمد و سوره باشد و مأموم سهوا به رکوع و پس از آن به سجده برود و بعد متوجّه شود که امام در حال رکوع است، حکم نمازش چیست؟
- آیا امام جماعت می تواند بعد از تمام شدن قرائت حمد، جمله ی "الحمد للّه رب العالمین" را بگوید یا تنها مأموم می تواند؟ و اگر امام جماعتی یقین به جواز داشته باشد، نماز او و مأمومین چگونه است؟
- آیا مطابق همه ی قرائت های موجود می توان قرائت نماز را انجام داد؟
- منظور از صحت قرائت امام جماعت، صحت قرائت حمد و سوره است یا صحت تمام قسمت های نماز؟
- آیا قرائت "صراط الذین انعمت علیهم" به صورت "صراط من انعمت علیهم" و نیز قرائت "و لا الضالین" به صورت "و غیر الضالین" جزو قرائات مشهوری است که در قرائت نماز جایز می باشد؟
- قرائت قرآن نزد نامحرم چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر قرائت ماًموم بهتر از امام جماعت باشد آیا جایز است اقتدا کند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در صحّت قرائت بین نماز فرادی و نماز مأموم یا امام تفاوت وجود دارد یا اینکه صحّت قرائت در هر حال مسأله واحدی است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، آیا بلند قرائت کردن حمد و سوره بر مأموم واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت آیه ای از سوره را نخواند و مأموم در حین قرائت متوجه بشود، وظیفه ی مأموم و حکم نماز امام جماعت چیست؟
- [آیت الله خوئی] اگر از یک دوره کتاب، جزئی از آن را قرائت کند آیا از تمام دوره استفاده کرده تا خمس از دوره کتاب ساقط شود، یا فقط نسبت به همان کتاب که خوانده خمس ساقط می‌شود؟
- [آیت الله خوئی] آیا در صلاة خلف من لا یُقْتَدیََ (کسی که به او اقتدا نمیشود) به، قرائت ساقط است و تمام احکام جماعت بر او مترتب است یا نه؟
- [آیت الله خوئی] در نماز جماعت میفرمائید اگر مأموم فرادیََ نماید بعد از قرائت و قبل از رکوع، علی الاحوط قرائت را اعاده نماید این اطلاق حتی اگر در حال قنوت فرادیََ نماید شامل می‌شود یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت در حال قرائت تشهد باشد و مأموم یک رکعت دیرتر اقتدا کرده باشد، نشستن در حالت تجافی واجب است یا می توان به صورت معمولی هم نشست؟ ذکر تشهد چه طور، قرائت آن واجب است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] در نماز جماعت اگر مأموم در صف جماعت است و در حال قرائت امام شک کند که آیا تکبیرة الاحرام گفته است یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را برای تمرکز ذهن قرائت کند با اینکه بر او واجب نیست، نماز او چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در اثناء نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او به امام متصل است به مقدار فوق فاصله پیدا شود، نمازش فُرادی می شود و صحیح است.
- اگر مأموم عمداً در غیر رکعت اول خودش، زودتر از امام به رکوع برود، باید صبر کند تا امام به او برسد و با او رکوع را تمام کند و برگشتن جایز نیست و در صورتی که تمام قرائت امام را درک کرده باشد نماز او صحیح است و اگر به حالت ایستاده برگشت و با امام دوباره رکوع کرد، نمازش باطل است، و اگر دوباره رکوع نکرد نماز و جماعتش صحیح است، اگرچه معصیت کرده است.
- اگر کسی به قصد اینکه فلانی است اقتدا کند بعداً معلوم شود که شخص دیگری است، نماز او به جماعت باطل است، ولو آن دیگری هم نزد او عادل باشد، و اگر بهصورت وجوب یا استحباب یا احتیاط، مأموم قرائت نماز خود را خوانده باشد، نماز او بهطور فُرادی صحیح است، ولی اگر طوری بوده که اگر قبل از نماز میفهمید که دومی است، به او هم مثل اولی اقتدا میکرد، نمازش به جماعت نیز صحیح است.
- در نماز جماعت باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن، که پشت آن دیده نمی شود، فاصله نباشد، و همچنین است بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولی اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام، یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است، پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.
- مستحب است در نماز عید فطر و قربان قرائت را بلند بخواند.
- اگر قرائت یا تکبیرها یا قنوتها را فراموش کند و بهجا نیاورد نمازش صحیح است.
- اگر بعد از شروع نماز، بین مأموم و امام، یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او متصل به امام است، پرده یا چیز دیگری که پشت آن را نمی توان دید فاصله شود، نماز فُرادی می شود و صحیح است.
- اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هرکدام با دیگری فرق دارد ، هرکدام به وظیفه خود عمل می کند ، و حکم سهو امام یا مأموم یا هردو نیز همین است .
- اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شک کنند و شک هر کدام با دیگری فرق دارد، هر کدام به وظیفه خود عمل میکند، و حکم سهو امام یا مأموم یا هر دو نیز همین است.
- مکروه است مأموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر مأموم در صحّت قرائت امام جماعت شک کند، در صورتی که شک او به گونهای باشد که بتواند حمل بر صحّت نماید، میتواند به او اقتدا کند. * شرط چهارم: جلوتر نبودن مأموم از امام.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مأموم بعد از حمد امام، نیت فرادی کند، لازم نیست حمد را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد نیت فرادی کند، باید مقداری را که امام نخوانده، بخواند و احتیاط مستحب آن است که قبل از آن، قسمتی را هم که امام خوانده به نیت مردّد بین قرائت واجب نماز یا قرائت قرآن بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند و کسی که نماز عید میخواند اگر امام جماعت است قرائت نماز را بلند بخواند. ولی بلند خواندن قرائت برای مأموم و کسی که فرادی نماز میخواند مستحب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مأموم سهواً قبل از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می رسد باید برگردد و قرائت امام را درک کند و با او به رکوع رود و هرگاه می داند به چیزی از قرائت امام نمی رسد احتیاط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نماز را دوباره بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وقت نماز تنگ باشد یا انسان ناچار شود که سوره را نخواند مثلا بترسد که اگر سوره را بخواند دزد یا درنده یا چیز دیگری به او صدمه بزند نباید سوره را بخواند و از مریض و کسی که در حاجتی عجله دارد سوره ساقط است و اگر خواند نباید به قصد جزییت نماز بخواند بلکه می تواند به قصد قرایت قران بخواند
- [آیت الله مکارم شیرازی] ماموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند و حمد و سوره در صورتی از او ساقط است که در رکعت اول و دوم با امام نماز بخواند، اما اگر در رکعت سوم و چهارم در حال قیام امام، اقتدا کند باید حمد و سوره را خودش بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا تمام افراد حاضر در نماز جماعت متفرّق نشده و مشغول تعقیبات نماز باشند اذان و اقامه ساقط است، پس اگر برخی متفرّق و برخی دیگر باقی بوده، مشغول تسبیح و مانند آن باشند، اذان و اقامه ساقط است؛ ولی اگر به تعقیبات نماز مشغول نباشند ساقط نیست و اگر شک داشته باشد که جماعت متفرق شده یا نه، اذان و اقامه ساقط است.
- [آیت الله وحید خراسانی] در صحت جماعت شرط است که بین امام و ماموم و همچنین بین ماموم و ماموم دیگر که واسطه بین ماموم و امام است حایلی نباشد که مانع از دیدن شود مانند پرده یا دیوار و امثال اینها پس اگر در تمام احوال نماز یا بعض ان بین امام و ماموم یا بین ماموم و ماموم دیگر که واسطه اتصال است چنین حایلی باشد جماعت باطل است و زن از این حکم مستثنی است چنانکه خواهد امد
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مأموم بعد از حمد وسوره امام نیّت فرادی کند، لازم نیست حمد وسوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد وسوره نیّت فرادی نماید، باید مقداری را که امام نخوانده بخواند اگرچه بنابر احتیاط مستحبّ در این صورت قرائت را اعاده نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر امام ایستاده باشد و ماموم نداند که در کدام رکعت است می تواند اقتدا کند ولی بنابر احتیاط واجب حمد و سوره را به قصد اعم از جزییت نماز و قرایت قران بخواند اگر چه بعد بفهمد که امام در رکعت اول یا دوم بوده است