تسبیحات اربعه
به ذکر: «سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا و اللّه اکبر»، تسبیحات اربع گفته می شود.
مأمومی در رکوع رکعت سوم به یاد می آورد که در حال قیام هیچ ذکر و تسبیحات اربعه ای را نگفته است. وظیفه ی این شخص چیست؟ آیا با همین وضع می تواند به نمازش ادامه دهد؟
ادامه دهد و بعد از نماز احتیاطا سجده ی سهو به جا آورد.
ادامه دهد و بعد از نماز احتیاطا سجده ی سهو به جا آورد.
عنوان سوال:
مأمومی در رکوع رکعت سوم به یاد می آورد که در حال قیام هیچ ذکر و تسبیحات اربعه ای را نگفته است. وظیفه ی این شخص چیست؟ آیا با همین وضع می تواند به نمازش ادامه دهد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که در حال قیام بعد خواندن حمد و سوره یا در رکعت سوم و چهارم، بعد از تسبیحات اربعه، شک کند که آیا رکوع را به جا آورد یا نه، چه باید بکند؟
- اگر کسی در رکعت دوم، به جای حمد و سوره، اشتباها تسبیحات اربعه بگوید و در هنگام رفتن به رکوع متوجه شود، چه تکلیفی دارد؟
- اگر شخص یقین کند بسم اللّه را به قصد سوره ای که شروع کرده نگفته، وظیفه چیست؟ آیا ادامه دهد یا باید برگردد و از اوّل شروع کند؟
- آیا خواندن حمد و سوره به جای تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم جایز است؟
- اگر هنگام خواندن تسبیحات اربعه شک کنم که دوبار تکرار کرده ام یا سه بار، وظیفه ام چیست؟ در اذکاری که از محل آن ها نگذشته و شک در صحت آن ها دارم، آیا نیاز به اعاده ذکر هست؟
- نمازگزاری در تسبیحات اربعه، "واللّه اکبر" را بدون "واو" می گفته است، آیا نمازش صحیح بوده است؟
- اگر نمازگزار در حال قیام شک کند که یک رکعت خوانده است یا دو رکعت؛ وظیفه اش چیست؟
- برای شخص مریض که نشسته نماز می خواند، قیام متّصل به رکوع چه وضعی دارد؟
- نمازگزار در حال قیام، در یک یا دو رکعت شک می کند. وظیفه اش چیست؟
- اگر مأموم بعد از رفتن به رکوع متوجّه شود که امام در حال قیام است، وظیفه اش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] می خواستم بدانم اگر در نماز ذکری را بجای ذکر دیگر بگوییم مثلاً ذکر سجده را بجای رکوع یا بجای تسبیحات اربعه حمد را بخوانیم حکم چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] با توجه به قیام متصل به رکوع آیا میتوان بلافاصله بعد از سوره یا قنوت یا تسبیحات اربعه و نیز بعد از تکبیرهالاحرام (در جماعت)، به رکوع رفت یا اینکه باید کمی مکث کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] ذکر تسبیحات اربعه را در نماز چند بار باید گفت؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در رکعت سوم، پس از خواندن تسبیحات اربعه و قبل از رفتن به رکوع میفهمد که یک سجده را فراموش کرده است، ولی نمیداند که آن سجده از رکعت اول بوده یا رکعت دوم، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافی است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی تا بحال در اثر جهل به حکم در رکعت اوّل و دوّم خود که رکعت سوم و چهارم امام است به جای حمد و سوره تسبیحات اربعه را گفته وظیفه اش نسبت به نمازهای گذشته اش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قبل از اتمام تسبیحات اربعه در نماز جماعت، امام به رکوع رفت، آیا باید تسبیحات را تمام کرده سپس به رکوع برویم یا برای متابعت از جماعت تسبیحات را ناتمام بگذاریم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی در تسبیحات اربعه شک کند، 3 تا گفته یا 2 تا، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی به جای تسبیحات اربعه حمد و سوره را بخواند آیا نمازش باطل می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا مجاز است امام جماعت نمازش را با یک تسبیحات اربعه و سلام تمام کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در رکعت سوم و چهارم نماز میتواند فقط یک حمد بخواند، یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید؛ یعنی سه مرتبه بگوید: (سُبحانَ اللّه وَ الْحَمدُ للّه وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه وَ اللّه اَکبَر). و اگر یک مرتبه هم تسبیحات اربعه را بگوید بنابر اقوی کافی است، ولی سه مرتبه فضیلت بیشتر دارد و موافق احتیاط است؛ و میتواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
- اگر مأموم سهواً قبل از امام سر از رکوع برداشت، درحالیکه ذکر واجب را نگفته بود، باید به قصد متابعت به رکوع برگردد و ذکر را بگوید، ولی اگر دید که نمیتواند به رکوع امام برسد و امام زود سر برمیدارد، به رکوع برنگردد و بهسبب نگفتن ذکر، نمازش باطل نیست.
- اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد، یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، و اگر یک مرتبه تسبیحات را هم وقت ندارد کمتر از آن بگوید و به رکوع امام برسد و اگر اصلاً وقت ندارد، قریب است که هیچ ذکر نگوید و با امام رکوع کند، اگر چه احتیاط در قصد انفراد و اتمام است.
- کسی که نمیتواند تسبیحات را یاد بگیرد یا درست بخواند، باید در رکعت سوم و چهارم حمد بخواند.
- قیام در موقع گفتن تکبیرةالاحرام بنابر ظاهر و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می‌گویند، رکن است. ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نمازش صحیح است.
- اگر موقعی که امام در رکوع است، مأموم اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب می شود. اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش به طور فُرادی صحیح می باشد و باید آن را تمام نماید.
- اگر بعد از رسیدن به رکوع یادش بیاید که دو سجده از رکعت پیش فراموش کرده، نمازش باطل است، و اگر پیش از رسیدن به رکوع یادش بیاید، باید برگردد و دو سجده رابجا آورد و برخیزد و حمد و سوره یا تسبیحات را بخواند و نماز را تمام کند .
- اگر بعد از رسیدن به رکوع یادش بیاید که دو سجده از رکعت پیش فراموش کرده، نمازش باطل است، و اگر پیش از رسیدن به رکوع یادش بیاید، باید برگردد و دو سجده را بهجا آورد و برخیزد و حمد و سوره یا تسبیحات را بخواند و نماز را تمام کند.
- اگر یک سجده یا تشهد را فراموش کند و پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، و یا گمان کند که سجده را از رکعت پیش فراموش کرده است، باید برگردد و بهجا آورد، و بعد از نماز برای قیام بیجا احتیاطاً دو سجده سهو بهجا آورد و همچنین بنابر احوط دو سجده سهو دیگر برای زیاد شدن قرائت یا تسبیحات اگر آنها را خوانده باشد بهجا آورد.
- اگر یک سجده یا تشهد را فراموش کند و پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید، و یا گمان کند که سجده را از رکعت پیش فراموش کرده است، باید برگردد و بجا آورد، و بعد از نماز برای قیام بی جا احتیاطا دو سجده سهو بجا آورد و همچنین بنا بر احوط دو سجده سهو دیگر برای زیاد شدن قرائت یا تسبیحات اگر آنها را خوانده باشد بجا آورد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر در دو رکعت اوّل نماز به گمان این که دو رکعت آخر است تسبیحات اربعه را بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در رکعت سوم و چهارم نماز می تواند فقط یک حمد بخواند یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید یعنی سه مرتبه بگوید سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِ وَلااِلهَ اِلاّاللهُ وَاللهُ اَکْبَرَ و احتیاط واجب آن است که سه مرتبه تسبیحات اربعه را بگوید و می تواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] در رکعت سوم و چهارم نماز می تواند فقط یک حمد بخواند یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر و اگر یک مرتبه هم تسبیحات اربعه بگوید کافی است و می تواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند .
- [آیت الله اردبیلی] در رکعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبیحات اربعه استغفار کند، مثلاً بگوید: (أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّی وَأَتُوبُ إلَیْهِ) یا بگوید: (أَللّهُمَّ اغْفِرْ لِی) و اگر به گمان آن که حمد یا تسبیحات را گفته، مشغول گفتن استغفار شود و شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه، نباید به شک خود اعتنا نماید؛ ولی اگر استغفار نکند و پیش از آن که به رکوع برود، شک کند حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه، باید حمد یا تسبیحات اربعه را بخواند. همچنین اگر بدون گفتن استغفار برای رکوع خم شود و پیش از آن که به حدّ رکوع برسد، شک کند، باید برگردد و حمد یا تسبیحات را بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در دو رکعت اول نماز بخیال این که در دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید، چنان چه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در دو رکعت اول نماز به خیال اینکه دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید؛ چنانچه پیش از رکوع بفهمد؛ باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد؛ نمازش صحیح است.
- [امام خمینی] اگر در دو رکعت اول نماز به خیال این که دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در دو رکعت اوّل نماز به خیال این که دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد وسوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] اگر در دو رکعت اوّل نماز به خیال این که دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله خوئی] اگر در دو رکعت اول نماز به خیال این که دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.