تکبیره‌الاحرام
نخستین جزء واجب از افعال نماز را تکبیرة‌الإحرام گویند که به نام‌های تکبیرة‌الافتتاح و تکبیرة‌الاستفتاح هم نامیده می‌شود و از عنوان یاد شده در باب صلات سخن رفته است.
با توجه به قیام متصل به رکوع آیا می‌توان بلافاصله بعد از سوره یا قنوت یا تسبیحات اربعه و نیز بعد از تکبیره‌الاحرام (در جماعت)، به رکوع رفت یا اینکه باید کمی مکث کرد؟
مکث لازم نیست، بلکه لازم است که از حالت قیام و ایستاده به نیت رکوع خم شود.
مکث لازم نیست، بلکه لازم است که از حالت قیام و ایستاده به نیت رکوع خم شود.
عنوان سوال:
با توجه به قیام متصل به رکوع آیا می‌توان بلافاصله بعد از سوره یا قنوت یا تسبیحات اربعه و نیز بعد از تکبیره‌الاحرام (در جماعت)، به رکوع رفت یا اینکه باید کمی مکث کرد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا مجاز است امام جماعت نمازش را با یک تسبیحات اربعه و سلام تمام کند؟
- اگر کسی بعد از اتمام سوره، بدون هیچ مکث و فاصلهای به رکوع برود، آیا اشکالی دارد؟ به عبارت دیگر، آیا باید بین رکوع و جزء قبلی آن فاصله شود یا لازم نیست؟
- کسی که در رکعت سوم، پس از خواندن تسبیحات اربعه و قبل از رفتن به رکوع میفهمد که یک سجده را فراموش کرده است، ولی نمیداند که آن سجده از رکعت اول بوده یا رکعت دوم، چه حکمی دارد؟
- آیا میتوانیم در بین حمد یا سوره یا تسبیحات اربعه یا تشهد و یا سلام، به ذکر و دعا و قرائت قرآن مشغول شده، سپس بقیه حمد و... را بخوانیم؟ در صورت صحیح بودن، آیا میتوانیم به فارسی یا زبان دیگری غیر از عربی دعا نموده یا ذکر بگوییم؟
- اگر دیر به نماز عید برسم و در رکعت دوم به جماعت ملحق شوم آیا باید برای رکعت دوم قیام نمایم و آن را خودم بخوانم؟ آیا میتوانم در رکوع رکعت دوم به جماعت نماز عید ملحق شوم یا امکان ندارد؟
- در برخی موارد زائران بیت اللّه الحرام یا سایر مسافران، در وقت نماز در هواپیما هستند. با توجه به این که نماز در هواپیما معمولاً مانع استقرار و طمأنینه نیست، در صورتی که سایر شرایط، مثل قیام و قبله و رکوع و سجود مراعات شود، آیا در صورت احتمال یا علم به این که پیش از اتمام وقت نماز به مقصد میرسند و میتوانند نماز را پس از پیاده شدن از هواپیما بخوانند، نماز در هواپیما کفایت میکند یا خیر؟ و در صورتی که نماز را در آن حال بخوانند و پیش از اتمام وقت نماز پیاده شوند، اعاده نماز لازم است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] کسی که در حال قیام بعد خواندن حمد و سوره یا در رکعت سوم و چهارم، بعد از تسبیحات اربعه، شک کند که آیا رکوع را به جا آورد یا نه، چه باید بکند؟
- [سایر] آیا می‌توان بجای تسبیحات اربعه، حمد خواند؟
- [آیت الله بهجت] آیا قیام متصل بعد از رکوع، همان قیام متصل به رکوع است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] منظور از قیام متصل به رکوع چیست؟ آیا پس از اتمام سوره و قبل از خم شدن برای رکوع یک لحظه صبر کردن و ایستادن کافی است؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در رکعت دوم، به جای حمد و سوره، اشتباها تسبیحات اربعه بگوید و در هنگام رفتن به رکوع متوجه شود، چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] ماهیت قیام متصل به رکوع چیست؟ آیا وجودی جدا از قیام هنگام قرائت دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] در صورت جدایی قیام هنگام قرائت از قیام متصل به رکوع معنای اتصال چیست؟
- [سایر] آیا می‌توان به عمد تسبیحات اربعه را کمتر یا بیشتر از سه بار خواند؟
- [آیت الله بهجت] مأمومی در رکوع رکعت سوم به یاد می آورد که در حال قیام هیچ ذکر و تسبیحات اربعه ای را نگفته است. وظیفه ی این شخص چیست؟ آیا با همین وضع می تواند به نمازش ادامه دهد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا فراموش کردن قیام پیش از رکوع ( متصل به رکوع ) نماز را باطل میکند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نمازگزار در هر رکعت بعد از قرائت یا گفتن تسبیحات اربعه و یا قنوت، باید به اندازهای خم شود که بتواند کف دستها را به زانو بگذارد و این عمل را (رکوع) میگویند.
- اگر هنگامی که ایستاده از روی فراموشی بدن را حرکت دهد یا به طرفی خم شود یا به جایی تکیه کند، اشکال ندارد، ولی اگر در قیام به هنگام گفتن تکبیرةالاحرام و قیام متصل به رکوع از روی فراموشی به طرفی خم شود، بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
- در رکعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبیحات اربعه استغفار کند، مثلاً بگوید: (أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّی وَأَتُوبُ إلَیْهِ) یا بگوید: (أَللّهُمَّ اغْفِرْ لِی) و اگر به گمان آن که حمد یا تسبیحات را گفته، مشغول گفتن استغفار شود و شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه، نباید به شک خود اعتنا نماید؛ ولی اگر استغفار نکند و پیش از آن که به رکوع برود، شک کند حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه، باید حمد یا تسبیحات اربعه را بخواند. هم‌چنین اگر بدون گفتن استغفار برای رکوع خم شود و پیش از آن که به حدّ رکوع برسد، شک کند، باید برگردد و حمد یا تسبیحات را بخواند.
- اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و به خاطر آورد که رکوع نکرده، باید بایستد و به رکوع رود و اگر بدون این که بایستد، به حال خمیدگی به رکوع برگردد، چون قیام متصل به رکوع را بجا نیاورده، نماز او باطل است.
- اگر در دو رکعت اوّل نماز به گمان این که دو رکعت آخر است تسبیحات اربعه را بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- کسی که نمیتواند تسبیحات اربعه را یاد بگیرد یا درست بخواند، باید در رکعت سوم و چهارم سوره حمد را بخواند.
- بعضی از واجبات نماز رکن هستند؛ یعنی اگر انسان آنها را عمدا یا سهوا بجا نیاورد یا در نماز اضافه کند، نماز باطل می‌شود، ولی زیادی سهوی تکبیرةالاحرام موجب بطلان نماز نمیشود و بعضی دیگر رکن نیستند؛ یعنی اگر عمدا کم یا زیاد شوند، نماز باطل می‌شود و چنانچه سهوا کم یا زیاد گردند، نماز باطل نمیشود. پنج چیز رکن نماز هستند: اوّل: نیّت. دوم:تکبیرةُالاِحرام. سوم:قیام در هنگام گفتن تکبیرةُالاِحرام وقیام متّصل به رکوع (یعنی ایستادن پیش از رکوع). چهارم: رکوع. پنجم:دو سجده.
- نمازگزار باید توجه داشته باشد که در رکعت دوم پس از قنوت به رکوع نرود و اگر به رکوع برود، نماز باطل می‌شود.
- واجبات نماز یازده چیز است: اوّل: نیّت، دوم: تکبیرةُالاِحرام (یعنی گفتن (اَللّهُ اَکْبَر) در اوّل نماز)، سوم: قیام (یعنی ایستادن)، چهارم: قرائت، پنجم: ذکر رکوع و سجود و رکعتهای سوم و چهارم، ششم:رکوع، هفتم:سجود، هشتم: تشهّد، نهم: سلام، دهم: ترتیب، یازدهم: موالات (یعنی پی در پی بودن اجزای نماز).
- اگر مأموم امام جماعت را در رکوع نماز عید درک کند، میتواند اقتدا نماید و به رکوع برود و اگر در رکعت دوم برسد، میتواند اقتدا نماید و پس از چهار قنوت امام، قنوت پنجم و تکبیر آن را خودش بخواند و در رکوع به امام برسد و پس از سلام امام، برخیزد و رکعت دوم را خودش بجا آورد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .چون قیام متصل به رکوع , واجب رکنی است , اگر نمازگزار پس از حمد و سوره یا تسبیحات اربع، رکوع را فراموش کرد و نشست و سپس به یادش آمده که رکوع را انجام نداده , نمی تواند به حال خمیده به حدّ رکوع برگردد , بلکه باید بایستد و به رکوع برود , تا نما ز او بر اثر حفظ قیامِ متصل به رکوعّ باطل نشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .ایستادن در حال گفتن تکبیرةالاحرام و پیش از رکوع (قیام متصل به رکوع ) واجب رکنی است و در حال خواندن حمد و سوره , یا تسبیحات رکعت سوم و چهارم , واجب غیر رکنی است ; نیز ایستادن بعد از رکوع, هرچند واجب است؛ ولی رکن نیست . اگر نمازگزار قیام های واجب غیررکنی را بر اثر فراموشی ترک کند , نماز او باطل نیست . قیام در حال کار و ذکر مستحب مانند قنوت مستحب است؛ یعنی می‌توان با ترک قنوت, آن را ترک نمود; نه آنکه نشسته قنوت به جا آورد.
- [آیت الله وحید خراسانی] قیام در موقع گفتن تکبیره الاحرام و قیام پیش از رکوع که ان را قیام متصل به رکوع می گویند رکن است ولی قیام در غیر این دو مانند قیام موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی ان را از روی فراموشی ترک کند نمازش صحیح است
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می گویند رکن است، ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند نمازش صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می گویند رکن است ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند نمازش صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می گویند، رکن است ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع، رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] قیام در موقع گفتن تکبیره الاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می گویند رکن است؛ ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند؛ نمازش صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . معنای قیام متصل به رکوع این است که از حال قیام به رکوع برود بنا بر این اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و یادش بیاید که رکوع نکرده باید بایستد و به رکوع رود و اگر بدون این که بایستد بحال خمیدگی به رکوع برگردد، چون قیام متصل به رکوع را به جا نیاورده، نماز او باطل است.
- [آیت الله بروجردی] قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع میگویند رکن است، ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله خوئی] قیام در موقع گفتن تکبیرة الاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع میگویند رکن است، ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست، و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نمازش صحیح است.