بیماری
مقابل سلامت و تندرستی را بیماری گویند. از آن در بابهای طهارت، صلات، زکات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، حجر، ضمان، وصیّت، نکاح، طلاق، اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص و دیات سخن رفته است.
آیا خوردن داروهای خوراکی که هیچ جنبه ی غذایی نداشته باشد و جهت تسکین دردهای بیماری به کار می رود، باطل کننده روزه می باشد؟
به حسب ظاهر، مثل خوردن ریگ است و در خوردنی هایی که موجب بطلان روزه می شود، چیزهای معمول و غیر معمول فرقی نمی کند. بله، ممکن است اگر محتاج به خوردن آن باشد، مضطرّ به افطار باشد.
به حسب ظاهر، مثل خوردن ریگ است و در خوردنی هایی که موجب بطلان روزه می شود، چیزهای معمول و غیر معمول فرقی نمی کند. بله، ممکن است اگر محتاج به خوردن آن باشد، مضطرّ به افطار باشد.
عنوان سوال:
آیا خوردن داروهای خوراکی که هیچ جنبه ی غذایی نداشته باشد و جهت تسکین دردهای بیماری به کار می رود، باطل کننده روزه می باشد؟
پاسخ:
به حسب ظاهر، مثل خوردن ریگ است و در خوردنی هایی که موجب بطلان روزه می شود، چیزهای معمول و غیر معمول فرقی نمی کند. بله، ممکن است اگر محتاج به خوردن آن باشد، مضطرّ به افطار باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در هنگام روزه چیزی سهوا از گلو پایین رود، آیا روزه باطل است؟
- هر سال، ماه یا حتی هر روز، کشفیات یا نتایج تحقیقات جدیدی در جنبه های مختلف علوم پزشکی اعلام می شود که روش های تشخیصی یا درمانی جدید، داروهای متفاوت و جدید یا مواد غذایی مؤثر جدید برای انواع بیماری ها پیشنهاد می شود و برخی روش ها یا داروها یا مواد قبلی کاملاً غیر مؤثر، مضر و بی فایده معرفی می شوند. آیا پزشک در قبال عوارض یا هزینه های بیهوده ناشی از روش هایی که در گذشته مطرح بوده اند (اما کسی نمی دانسته که آن ها مضر یا بی فایده اند، ولی همین روش ها امروزه بی فایده یا مضر شناخته شده اند) مسؤول می باشد؟
- معیار در خوردن و آشامیدن چیست؟ آیا به محض رسیدن به حلق، روزه را باطل می کند یا فرو بردن اشیا روزه را باطل می کند؟
- آیا تزریق آمپول هایی که جهت بی حسّی، کاهش درد، کشتار میکروب ها و... به کار می رود (در صورتی که به طور کلّی هیچ خاصیّتی در جهت رساندن ویتامین یا مواد غذایی به بدن نداشته باشد)، مبطل روزه می باشد؟
- اگر دارویی، نه برای نجات جان بیمار بلکه جهت تسکین و مداوای بیماری هایی که باعث آزار بیمار می شود (همانند تب، خارش، درد، زخم و...) مصرف شوند و بدانیم یا احتمال دهیم که این داروها مؤثرند و با توجه به این که اکثر داروهای مؤثر، در کوتاه یا درازمدت دارای عوارض زیادی می باشد، در صورت تجویز پزشک و ایجاد عارضه (که گاهی بدتر از بیماری اولیه می باشد)، آیا پزشک مسؤولیتی به عهده خواهد داشت؟(لازم به ذکر است شایع ترین و بیشترین تجویز دارو در چنین موارد صورت می گیرد و اهمیّت فراوانی دارد).
- کارمندی برای انجام کار دولتی به مسافت شرعی می رود و برخلاف مقررات، همسر خود را هم سوار می کند. وظیفه ی نماز و روزه ی خود و همسر وی چگونه است؟
- در برخی بیماری ها (همانند فشار خون بالا، به علت عوامل ناشناخته ی ایجاد کننده ی آن)، طبق روش معمول که اجرای آن طبق علوم روز ضروری است، یک یا چند دارو به کار برده می شود و در صورت عدم تأثیر، داروهای دیگری به کار برده می شود، با توجه به این که این داروها از یک طرف در افراد مختلف همگی مؤثر نیستند و ممکن است در شخصی، درمان های اولیه و در شخص دیگری درمان های آخر مؤثر باشند و از طرف دیگر، هر یک از داروها دارای عوارض خاصی هستند، آیا پزشک معالج (که در حقیقت داروهای مختلف را به ترتیب در مورد بیمار آزمایش می کند) در قبال هزینه ی اضافه یا عوارض داروها مسؤول است؟
- گاهی در بیماری هایی مانند برخی عفونت های نه چندان مهم ، پزشک جهت تسریع بهبودی یا اطمینان از این که داروی تجویزی وی بسیار قوی است و در مورد خیلی از عفونت ها می تواند مؤثر باشد و یا به خاطر این که از هزینه ی درمان بیمار و مراجعات مکرر وی بکاهد، اقدام به تجویز داروهایی می کند که ضررهای آن ها کاملاً شدید بوده و به اثبات رسیده است و این در حالی است که شاید بتوان از طریق داروهای دیگری که ضرر بسیار کمتری دارند، ولی ممکن است با عدم اطمینان کامل و هزینه ی زیادتر همراه باشند، بیمار را معالجه نمود. با چنین فرضی، بهترین کار چیست؟ انتخاب راه سریع و پرخطر یا راه کم خطر و احیانا نامؤثر؟
- با توجه به این که اگر بخواهیم طبابت پزشک را با توجه به مشکلات متعدد و در صورت مواجهه با این مشکلات، تنها در صورتی مجاز بدانیم که وی در این زمینه دارای تخصّص و تجربه ی کافی باشد، عملاً مسایل درمان با اختلال کامل روبرو خواهد شد زیرا: اولاً هر پزشکی تا رسیدن به این تخصص و تجربه ی کافی باید همان مراحل اولیّه را طی کند (که همان دوران بدون تجربه و تخصّص است). ثانیا به علت جمعیّت زیاد، امکانات کم، فرصت های ناکافی و ده ها علل دیگر (حداقلّ در کشور ایران) نمی توان انتظار داشت پزشکانی که از ابتدا کاملاً مسلّط باشند به طبابت بپردازند. 1) در مواردی پزشک داروی مؤثّر بر بیماری یا عوارض خطرناک آن را فراموش نموده و فرصت و امکانات کافی جهت دسترسی به اطلاعات کافی یا پزشک متخصص دیگری نیز ندارد. 2) یا مطمئن است که داروی خاصی برای بیماری مفید است. اما هم چنین مطمئن است و یا احتمال می دهد که در صورت تجویز آن دارو عوارضی خفیف یا شدیدتر از خود بیماری و حتی مرگ در اثر این دارو، گریبان گیر این بیمار خواهد شد. (که البته 1 و 2 شامل مسایل تشخیصی نیز می باشد). آیا پزشک در این حالات می تواند مریض را به حال خود بگذارد و چنین فرض کند که: گویا پزشکی موجود نبوده است و قضا و قدر الهی هر چه باشد بر او جاری خواهد شد و بدین ترتیب خود را در معرض مؤاخذه مادی و معنوی حاصل از عوارض احتمالی و هزینه های نابه جای آن قرار ندهد و کار وی را به خدا واگذارد که یا خود بهبودی نسبی یابد و فرصت تحقیقات بعدی فراهم گردد و یا به تدریج دچار عوارض و مرگ گردد. اصولاً در چنین مواردی که پزشک نمی داند برای نجات جان یا رفع و تسکین آلام یک بیمار چه کاری انجام دهد وظیفه ی او چیست؟ درمان های بدون اطمینان و غیر قابل اعتماد (که ممکن است خود آن ها باعث مرگ یا عوارض شدیدتر شوند) یا عدم هر گونه اقدام درمانی؟ اگر پزشک با اقدام به درمان نامطمئن، موجب خسارت و مرگ مریض گردد، آیا مسؤول است؟ آیا اگر اقدام به هیچ درمانی نکند (با توجه به علل و توضیحات فوق)، مسؤولّیتی متوجّه اوست؟ این موضوع با توجه به این نکته باید در نظر گرفته شود که گاهی، فرصت هیچ مشورت و ارجاع بیمار به پزشکان متخصّص و آگاه دیگری وجود ندارد (مثلاً گاهی پزشکی که دارای تجربه ی کافی نباشد، با بیماری در حالت بی هوشی مواجه می شود که نمی داند به طور مثال این بیمار در اثر کمبود یا ازدیاد قند در بدنش دچار بی هوشی شده و در این حالت طبیعی است که درمان کاملاً متناقض است و باعث اشتباه پزشک می شود).
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] به جهت بیماری لثه چند مرتبه در روز خون می آید و گاهی بدون توجه فرو می رود آیا روزه باطل می شود؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا تنفّس بخار غلیظ در حمام یا بخور دادن با آب جوش یا داروهای گیاهی روزه را باطل میکند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر شخصی در ماه مبارک رمضان در بین روز متوجه شود که غذا لای دندانش است و مدتی بعد متوجه شود که غذا دیگر لای دندانش نیست آیا روزه اش باطل است؟ ب) و یا شخصی در بین نماز متوجه شود که چیزی در دهانش است ( اعم از خوراکی یا غیر خوراکی ) و هرچه سعی می کند نمی تواند آن را نگه دارد و از حلق پائین می رود. روزه و نماز این شخص چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] داروهای مخصوصی برای معالجه بعضی از بیماری های زنان وجود دارد (شیافهای روغنی) که در داخل بدن گذاشته می شود، آیا استفاده از آن موجب بطلان روزه می شود؟
- [آیت الله بروجردی] خوردن، یا آشامیدن سهوی در روزه واجبی و ندبی صوم را باطل میکند یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] نجاست و حرمت استفاده از الکل اتیلیک (اعم از منابع تخمیری، شیمیایی و صناعی) در طب و داروسازی به صورت موضعی (زداینده، خشک کننده، ضد عفونی کننده) و خوراکی اعم از اینکه خوردن آن جنبه دارویی داشته باشد مثل سم زدایی متانول و یا به صورت جزئی فرعی در یک فرآورده دارویی مایع به عنوان حلال یا محافظ وارد شده باشد را تعیین فرمایید.
- [سایر] امروزه موسیقی برای معالجه بعضی از بیماری های روانی (مانند افسردگی، اضطراب، مشکلات جنسی و سرد مزاجی زنان ) به کار می رود، حکم آن چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی که دین او مشخص نیست و از کشور دیگری برای کار وارد کشور اسلامی شده و مغازه اغذیه فروشی دایر کرده و کار او فروش مواد خوراکی است، هنگام فروش، ماده غذایی با بدن او که رطوبت مسریه دارد تماس پیدا می کند، آیا باید از او درباره دینش سؤال کرد یا این که اصل پاک بودن اشیاء جاری می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] چنانچه پزشکی، بیماری را از گرفتن روزه منع کند و حال آن که در واقع گرفتن روزه هیچ ضرری نداشته باشد، اگر بیمار اقدام به خوردن روزه کرد، وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر روزه دار باشم و مادرم مرا وادار به خوردن غذا یا نوشیدن کند، آیا روزه ام باطل می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- رساندن غبار یا دود غلیظ به حلق بنابر اظهر روزه را باطل میکند، چه غبار چیزی که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی که خوردن آن حرام باشد.
- اگر زنی شوهر روزهدار خود را مجبور کند که نزدیکی نماید یا کار دیگری که روزه را باطل میکند انجام دهد، واجب نیست کفاره روزه شوهر را بدهد.
- اگر روزهدار عمداً چیزی بخورد یا بیاشامد، روزه او باطل می‌شود، چه خوردن و آشامیدن آن چیز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد، مثل خاک و شیره درخت، و چه کم باشد یا زیاد.
- اگر در بین نماز، غذایی را که لای دندانها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نمیشود؛ و همچنین اگر قند یا شکر و مانند اینها در دهان مانده باشد و در حال نماز کمکم آب شود و فرو رود بنابر اظهر نماز اشکال پیدا نمیکند. یازدهم: از مبطلات نماز شک در رکعتهای نماز دو رکعتی یا سه رکعتی، یا در دو رکعت اول نمازهای چهار رکعتی است. دوازدهم: آن است که رکن نماز را عمداً یا سهواً کم یا زیاد کند، یا چیزی از واجبات را که رکن نیست، عمداً کم یا زیاد نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که میخواهد روزه بگیرد لازم نیست پیش از اذان صبح خلال کند، ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو میرود چنانچه عمداً خوردههای غذا را بیرون نیاورد روزهاش باطل میباشد؛ هر چند در روز فرو نرود، امّا چنانچه توجه نداشته باشد که این کار روزه را باطل میکند با خلال نکردن روزهاش باطل نمیشود مگر در روز خوردههای غذا فرو رود.
- [آیت الله بروجردی] کسی که میخواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند، ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو میرود، چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود، روزهاش باطل می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که میخواهد روزه بگیرد لازم نیست پیش از اذان، دندانهایش را خلال کند ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو میرود، چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود، روزهاش باطل می‌شود.
- [آیت الله مظاهری] کسی که میخواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند، ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو میرود چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود روزهاش باطل می‌شود.
- [آیت الله خوئی] کسی که میخواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند. ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو میرود، چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود روزهاش باطل می‌شود.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که می خواهد روزه بگیرد ، لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند ،ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده درروز فرو می رود ،چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود ،روزه اش باطل می‌شود بلکه اگر هم فرو هم نرود بنابر احتیاط واجب بایدقضای ان روز را بگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که می خواهد روزه بگیرد لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند ولی اگر بداند یا اطمینان داشته باشد غذایی که لای دندان مانده در روز فرو می رود چنانچه خلال نکند و چیزی از ان فرو رود روزه اش باطل می شود
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که می خواهد روزه بگیرد لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند، ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو می رود، چنانچه خلال نکند، روزه اش باطل می شود، و فرق نمی کند که چیزی از آن فرو رود یا نرود.
- [امام خمینی] کسی که می خواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند، ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو می رود، چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود روزه اش باطل می شود. بلکه اگر فرو هم نرود، بنابر احتیاط واجب باید قضای آن روز را بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] جویدن غذا برای بچه یا پرنده یا چشیدن غذا و مانند اینها که معمولاً فرو نمیرود، اگر چه اتفاقاً فرو رود روزه را باطل نمیکند، ولی در روزه ماه رمضان اگر انسان از اول بداند که فرو میرود و روزه باطل می‌شود، اگر قصد کند که این کار را انجام دهد، روزهاش باطل است؛ هر چند آن را انجام ندهد و اگر در اثر انجام این کار غذا فرو رود، کفاره نیز دارد.