سال خمسی
يكسال تمام كه از تاريخ شروع به كار يا حصول درآمد، و برای كسانی كه مدت زمانی خمس نپرداخته‌اند، از تاريخ نخستين رسيدگی به حساب اموال آغاز می‌گردد.
میوه ها و زراعت هایی که سر سال خمسی، وقت چیدن آن ها نرسیده است، آیا باید خمسشان داده شود؟
برای آن ها می تواند سال شمسی جداگانه قرار دهد و زاید بر مؤونه را تخمیس می کند.(مسأله 1385 رساله)
برای آن ها می تواند سال شمسی جداگانه قرار دهد و زاید بر مؤونه را تخمیس می کند.(مسأله 1385 رساله)
عنوان سوال:
میوه ها و زراعت هایی که سر سال خمسی، وقت چیدن آن ها نرسیده است، آیا باید خمسشان داده شود؟
پاسخ:
برای آن ها می تواند سال شمسی جداگانه قرار دهد و زاید بر مؤونه را تخمیس می کند.(مسأله 1385 رساله)
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- 1) سال خمسی زراعت ها چگونه است؟ اگر زراعت ها، اصناف مختلف داشته باشد، چه طور؟
- 2) در صورتی که میوه هایی مانند خرما سر سال خمسی قابل خوردن و استفاده باشد امّا هنوز آن را نچیده باشند، آیا به آن خمس تعلّق می گیرد؟
- چیدن میوه هایی که از دیوار باغ بیرون است، چه حکمی دارد؟
- 2) سر سال خمسی شوهر حساب می شود یا زن؟
- چند روز مانده به سر سال خمسی، خمس اموال را محاسبه کرده و پرداخته ام و همان موقع را سر سال خمسی جدید قرار داده ام، آیا حقوقی یا درآمدی که در آن چند روز بعد به دستم می رسد، جزو درآمد سال بعد است یا باید حالا خمس آن را بدهم؟
- شخصی که سال خمسی دارد و مقداری مواد خوراکی را اواخر سال خمسی (مثلاً دو ماه مانده به پایان سال) خریده است، اگر سر سال خمسی بخواهد خمس آن ها را بدهد برای تهیه آن ها در سال بعد برای خوراک خانواده با مشکل مواجه می شود و آن قدر ندارد که از نیاز و خرج زندگیش زیاد بیاید با توجه به این که از زمان خرید آن مواد خوراکی یک سال نگذشته است، آیا خمس آن ها واجب است؟
- مواد غذایی که به صورت کوپنی یا سهمیه ای و ارزان تهیه می شود، سر سال خمسی چگونه باید قیمت آن ها را حساب کرد؟
- اگر جنسی با کوپن یا غیره خریداری شده و الآن سر سال خمسی، قیمت آن بالا رفته، به کدام قیمت حساب می شود؟
- در سر سال خمسی، قبل از دریافت حقوق ماه قبل، خمس مال خودم را محاسبه کرده و پرداخته ام و بعد از چند روز حقوق ماه قبل را گرفته ام، آیا این حقوق مربوط به سال خمسی آینده است یا باید همین سال محاسبه شود؟
- شخصی برای اصلاح باغی که با آن امرار معاش می کند، مخارجی مانند بیل زدن، مزد چیدن میوه، مزد آبیاری پرداخت نموده است، آیا مخارج مذکور مورد تعلّق خمس قرار می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] چنانچه محصول کشاورزی پس از سال خمسی بدست می آید، تکلیف کشاورز نسبت به ادای خمس زراعت چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] کارمندانی که سر سال خمسی آنها در پایان ماه اسفند است و حقوق خود را پنج روز زودتر از سر سال خمسی می گیرند تا در ماه اول سال جدید مصرف کنند، آیا پرداخت خمس آن واجب است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مبلغی به کسی قرض دادهام که هنوز پول به دستم نرسیده و سال خمسی نداشتهام آیا به این پول خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اول خرداد سال خمسی ماست، آیا باید خمس میوه ای که روی درخت است، را حساب کنیم؟ آیا رسیده بودن یا رسیده نبودن میوه روی درخت شرط تعلق گرفتن یا نگرفتن خمس به آن می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قبل از رسیدن سر سال خمسی پولی را به عنوان پیش پرداخت دریافت کنیم و نیمی از کاری که باید انجام دهیم قبل از سر سال خمسی و نیمی دیگر پس از آن (در سال خمسی جدید) انجام شود، آیا پرداخت خمس کل پیش پرداخت واجب است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر بدهی مدت دار داشته باشم آیا می توانم سر سال خمسی، بدهی را از مخارج سال حساب کنم؟
- [آیت الله سبحانی] اگر بدهی مدت دار داشته باشم آیا می توانم سر سال خمسی، بدهی را از مخارج سال حساب کنم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مدّت چند سال شده که سر سال خمسی ندارد یعنی سر سالش به هم خورده است و خانهاش حساب و کتاب نشده است حالا میخواهد سر سال خمسی برای خود قرار دهد میتواند همان سر سال اوّل را قرار دهد یا سر سال جدیدی باید بگذارد، آیا آن چند سالی که فوت شده چه باید بکند اگر چیزی نداشته یا برایش باقی نمانده است؟
- [آیت الله سبحانی] چکهایی که وقت وصول آن بعد از گذشتن سالروز خمسی من است آیا از عایدات سنه جدید محسوب می شود یا سال خمسی؟
- [آیت الله سبحانی] چکهایی که وقت وصول آن بعد از گذشتن سالروز خمسی من است آیا از عایدات سنه جدید محسوب می شود یا سال خمسی؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند، پس اگر کاری مانند آبیاری که برای زیاد شدن یا بهتر شدن میوه لازم است، باقی مانده باشد، معامله صحیح است، وگرنه اشکال دارد، اگرچه احتیاج به کاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد.
- اگر انسان در چند شهر که فصل آنها با یکدیگر اختلاف دارد، و زراعت و میوه آنها در یک وقت بهدست نمیآید، گندم یا جو یا خرما یا انگور داشته باشد و همه آنها محصول یک سال حساب شود، چنانچه چیزی که اول میرسد به اندازه نصاب (یعنی سیصد من تبریز) باشد، باید زکات آن را هنگامی که میرسد بدهد و زکات بقیه را هر وقت که بهدست میآید ادا کند، و اگر آنچه اول میرسد به اندازه نصاب نباشد، صبر میکند تا بقیه آن برسد، پس اگر روی هم به مقدار نصاب برسد، زکات آن واجب است و اگر به مقدار نصاب نرسد، زکات آن واجب نیست.
- کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته، هرگاه به سجده برگردد، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است، ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نمازش باطل است.
- اگر در زمینی که غصب کرده زراعت کند، یا درخت بنشاند، زراعت و درخت و میوه آن مال خود اوست و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد که زراعت و درخت در زمین بماند، کسی که غصب کرده باید فورا زراعت یا درخت خود را، اگر چه ضرر نماید، از زمین بکَنَد، و نیز باید اجاره زمین را در مدتی که زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمین بدهد و خرابی هایی را که در زمین پیدا شده، درست کند ، مثلاً جای درخت ها را پر نماید. و اگر به سبب اینها قیمت زمین از اولش کمتر شود، باید تفاوت آن را هم بدهد، و نمی تواند صاحب زمین را مجبور کند که زمین را به او بفروشد، یا اجاره دهد، و صاحب زمین نیز نمی تواند او را مجبور کند که درخت یا زراعت را به او بفروشد.
- اگر درخت خرما یا انگور در یک سال دو مرتبه میوه دهد، چنانچه روی هم به مقدار نصاب باشد، بنابر اظهر زکات آن واجب است.
- مدت مساقات باید معلوم باشد، و اگر اولِ آن را معین کنند و آخر آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال بهدست میآید، صحیح است.
- اگر ملکی را بر افراد معینی مثلاً بر اولاد خود وقف نماید، چنانچه آنها در آن ملک زراعت و درختکاری کنند و از آن چیزی بهدست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند.
- کسی که چند رشته کسب دارد، مثلاً اجاره ملک میگیرد و خرید و فروش و زراعت هم میکند، میتواند برای همه درآمدهای خود یک روز از سال را معین کند و آن را برای خود سال قرار دهد و آنچه از مخارج سالش زیاد آمد، خمس دهد.
- اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، میتواند آنها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.
- جواز فرو بردن اخلاط سر و سینه، در صورتی که در غیر حال روزه امری عادی باشد و به فضای دهان نرسیده باشد، خالی از وجه نیست و اگر به فضای دهان رسید و آن را فرو برد، بنابر احتیاط واجب روزه را باطل میکند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر درخت خرما یا انگور در یک سال دو مرتبه میوه دهد، اگر در هر مرتبه به مقدار نصاب نباشد، زکات آن واجب نیست برای این که زراعت دو فصل مثل زراعت دو سال است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر درخت خرما یا انگور در یک سال دو مرتبه میوه دهد اگر در هر مرتبه به مقدار نصاب نباشد زکات آن واجب نیست برای این که زراعت دو فصل مثل زراعت دو سال است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مدت مزارعه تمام شود و حاصل به دست نیاید، چنانچه بر اثر کوتاهی زارع باشد صاحب زمین می تواند زارع را وادار کند که زراعت را بچیند، ولی اگر به خاطر عقب افتادن سال باشد (طبق آنچه متعارف است) مالک باید صبر کند و اگر هیچ کدام نباشد و چیدن زراعت باعث ضرر و زیان زارع شود و مالک ضرری نبیند نیز باید صبر کند، اما در صورتی که ضرر متوجه او شود حق دارد زارع را وادار به چیدن زراعت کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر درخت خرما یا انگور در یک سال دو مرتبه میوه دهد ، اگر در هر مرتبه به مقدار نصاب نباشد ، زکوه آن واجب نیست ، برای اینکه زراعت در هر فصلی مستقلأ مورد حساب قرار می گیرد و زراعت در دو فصل مثل زراعت دو سال است
- [آیت الله سبحانی] اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به هم نمی خورد و وارثشان به جای آنان است، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم می خورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد سهم زارع به ورثه منتقل می شود و اگر نمایان نگشته، هرگاه چیدن زراعت مایه ضرر ورثه شود مالک باید صبر کند تا وقت چیدن آنها برسد و هزینه های زراعت پس از مرگ زارع به حسب نسبت سهام تقسیم می شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر قیمت کالا در وسط سال افزایش یافت و تا پایان سال خمسی افزایش داشت؛ ولی مالک عمداً آن را نفروخت و پس از سال خمسی کالا ارزان شد، در این صورت, باید خمس افزایش قیمت را بپردازد. خمس میوه درخت
- [آیت الله شبیری زنجانی] باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند، پس اگر کاری مانند آبیاری که برای زیاد شدن یا بهتر شدن میوه درخت لازم است باقی مانده باشد معامله صحیح است وگرنه اشکال دارد، اگر چه احتیاج به کاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزی را با پول مخمس خریده تا از منافع آن استفاده کند مثلاً درختی خریده تا میوه آن را بفروشد یا گاو خریده تا شیر آن را بفروشد میوه و نمای آن جزء درآمد سال او محسوب می شود که اگر تا آخر سال خمسی صرف مؤونه نشد باید تخمیس شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] فروش میوه ای که گل آن ریخته و دانه بسته؛ پیش از چیدن صحیح است و نیز فروختن غوره بر درخت اشکال ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در تجارت یا زراعت و غیره در یک سال خمسی ضرر و زیان کرد، نمی تواند این ضرر و خسارت را از درآمد سا ل آینده کسر نماید. البته قبلاً گفته شد که اگر برای تأسیس کارگاه تجاری یا زراعت و غیره, چند سال هزینه کرد، پس از سوددهی می تواند تمام هزینه های آن کارگاه را از درآمد کسر نماید.