گوسفند
در قرآن کریم گوسفند با الفاظی مانند غنم آمده است.
گوسفندی را که خمس به آن تعلّق گرفته، صاحب گوسفند به قصاب فروخته است، کسانی که از گوشت آن خریداری کرده اند بعد از این که علم پیدا کردند، آیا باید خمس آن را بدهند؟
بلی، با فرض این که بدانند فروشنده خمس آن را نخواهد داد مگر این که عرفا به منزله ی اتلاف باشد که خمس به ذمّه ی فروشنده منتقل شده باشد.
بلی، با فرض این که بدانند فروشنده خمس آن را نخواهد داد مگر این که عرفا به منزله ی اتلاف باشد که خمس به ذمّه ی فروشنده منتقل شده باشد.
عنوان سوال:
گوسفندی را که خمس به آن تعلّق گرفته، صاحب گوسفند به قصاب فروخته است، کسانی که از گوشت آن خریداری کرده اند بعد از این که علم پیدا کردند، آیا باید خمس آن را بدهند؟
پاسخ:
بلی، با فرض این که بدانند فروشنده خمس آن را نخواهد داد مگر این که عرفا به منزله ی اتلاف باشد که خمس به ذمّه ی فروشنده منتقل شده باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی گوسفندی را برای استفاده از شیر آن خریداری می کند ولی گوسفند مزبور شیر نمی دهد تا این که سال خمسی مالک آن می رسد. آیا به گوسفند مذکور در صورتی که از درآمد بین سال خریداری شده باشد خمس تعلّق می گیرد؟
- شخصی زمینی را برای ساختن خانه خریده و آن را فروخته تا خانه خریداری کند، آیا به پول این زمین خمس تعلق می گیرد؟
- آیا به کتاب های اهل علم که خریداری شده و بعضی از آن ها ممکن است هیچ گاه مورد استفاده قرار نگیرد، خمس تعلّق می گیرد؟
- اگر کسی خانه مسکونی دارد و خانه دیگری خریداری کند به صورت نسیه که بعدا با فروش خانه مسکونی خود قیمت آن را پرداخت کند، اگر خانه مسکونی فروخته شده را از پول خمس داده شده، خریداری کرده باشد، ولی زیادی قیمت پیدا کرده باشد، آیا بر سود و اضافه قیمت حاصل شده خمس تعلق می گیرد؟
- گاو و گوسفندی که بیش از یک سال عمر دارند، اگر در بین سال خمسی فروخته شوند چه موقع متعلّق خمس واقع می شوند؟
- آیا به زمین زراعتی و باغ که از درآمد سال خریداری شوند خمس تعلق می گیرد؟
- فردی گوسفندی را نذر کرده که روز هفتم محرّم ذبح نماید، اگر روز پنجم گوسفند مُشرِف به مرگ شود، آیا می شود آن را در روز پنجم ذبح نموده و گوشت آن را در روز هفتم به مصرف رسانید؟
- پنج سال قبل فرشی را خریداری نموده ام و بعد از سه سال مورد استفاده واقع شده است. آیا خمس بدان تعلّق گرفته است یا خیر؟ و بر فرض تعلّق، قیمت فعلی ملاک است یا قیمت قبل؟
- ارزی که به قیمت دولتی خریداری شده و سپس به قیمت آزاد فروخته می شود، آیا تفاوت قیمت دولتی و آزاد متعلّق خمس می باشد؟ و اگر سر سال خمسی فروخته نشود و در سال آینده این تبدیل صورت گیرد، آیا متعلّق خمس خواهد شد؟
- کسی که سال خمسی نداشته و ماشین سواری و لوازم زندگی خریداری کرده، آیا به این وسایل خمس تعلّق می گیرد؟ و اگر خمس دارد، آیا قیمت فعلی را باید بپردازد یا قیمت خرید را؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر فردی نذر کند با پول معینی گوسفندی برای هیأت خریداری کند اکنون به جهت گران شدن گوشت یا امکان خرید نیست و یا گوسفند کوچک است وظیفه چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی گوسفندی را نذر کرد و آن گوسفند را خریده و از آن نگهداری میکند، تا دهم محرم ذبح کند، قبل از محرّم سال خمسی او آمده آیا به گوسفند، خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا گاو و گوسفندی که در بین سال خمسی فروخته میشوند، خمس دارند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا به کتابهایی که اهل علم خریداری می کنند و بعضی از آن‌ها ممکن است هیچگاه مورد استفاده قرار نگیرند خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا جایز است به مقدار یک گوسفند گوشت خریداری کنند و بین فقرا تقسیم کنند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر با پول خمس داده، مغازه ای خریداری شود و بعد از چند سال، به قیمت گرانتر فروخته و پول آن تا آخر سال خمسی نگه داشته شود. آیا بر مازاد، خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه شخص برای قربانی گوسفندی را به وسیله قصّابی ذبح نمود، قصّاب دیگر میگوید: این گوسفند حرام شده، ولی ذابح و اشخاص دیگرمی گویند: حلال است، آیا اکتفا به چنین قربانی میتوان نمود یا خیر؟
- [سایر] میگویند پس از خریدن خودروی نو، گوسفند قربانی کنید. حال نیت این کار چه باید باشد؟ گوشت آن را چه کسانی میتوانند بخورند؟ آیا حتماً باید خون آن به ماشین مالیده شود؟! آیا میشود فقط وجه اندکی بابت مبلغ خون، به قصاب پرداخته و قصاب خودش گوشت و ... گوسفند را آزادانه بفروشد؟ و آیا میتوان همزمان برای همین امر نیتهای دیگری؛ مانند نیت صدقه برای سلامتی امام زمان(عج) یا سایر نیتها را اضافه کرد؟ با تشکر، التماس دعا
- [آیت الله مکارم شیرازی] گوشت گوسفندی که ذبح اسلامی آن اشکال داشته و حرام شده بود با گوشت چهار گوسفند دیگر طوری مخلوط شده به طوری که قابل تفکیک و جدا کردن نیست. حکم استفاده از این مقدار گوشت چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی خانه مسکونی خود را با پول مخمّس خریداری کرده است و یا این که خمس خانه را پس از خرید خانه پرداخته است و پس از چند سال، آن را به قیمت بالاتری فروخته است. آیا به مازاد قیمت، خمس تعلّق میگیرد؟ در صورت تعلّق خمس، بلافاصله پس از فروش یا پس از رسیدن سال خمسی؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق میگیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به دست آید، مثلاً از گوسفندی که غصب کرده برّه ای پیدا شود، تعلق به صاحب مال دارد، و نیز کسی که خانه ای را غصب کرده، اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هر مالی را که یک بار خمس آن را بدهند دیگر خمس به آن تعلق نمی گیرد، مگر این که نمو کند یا قیمت آن اضافه شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ذمّی هنگام خریدن زمین از مسلمان، شرط کند که خمس به او تعلّق نگیرد یا اصل تعلّق خمس به عهده فروشنده باشد، چنین شرطی, به جهت خلاف شرع بودن , نافذ نیست , اگر ذمّی پذیرفته که خمس زمین خریداری شده به عهده اوست؛ ولی شرط کند که فروشند ه مسلمان از طرف او بپردازد، چنانچه فروشنده مسلمان قبول کند که دّیّن و بدهکاری ذمّی را بپردازد، چنین شرطی نافذ است؛ ولی تا زمانی که مسلمان به شرط وفا نکرده، ذمّی ضامن خمس است.
- [آیت الله سیستانی] اگر باغی احداث کند با پولی که خمس آن را داده است ، یا خمس به آن تعلق نگرفته است ، برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد ، باید خمس میوه و نمو درختها ونهالهایی که میروید ، یا آن را کاشتهاند و شاخههای خشکی که قابل بریدن و استفاده است و زیادی قیمت باغ را بدهد ، ولی اگر قصدش این باشد که میوه آن درختها را فروخته و از قیمتش استفاده کند ، خمس زیادی قیمت واجب نیست ، و ما بقی خمس دارد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مدتی خمس نمی داده و در آن مدت اثاث خانه و لوازم زندگی خریده، اگر می داند که آن‌ها را در سال حصول فایده از فایده همان سال خریداری نموده، خمس به آن‌ها تعلق نمی گیرد و اگر نمی داند احوط مصالحه با حاکم شرع است هر چند این احتیاط لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] گوشت وپیه و چرمی که در بازار مسلمانان فروخته شود پاک است، و همچنین است اگر یکی از اینها در دست مسلمان باشد، و همچنین اگر بداند آن مسلمان از کافر گرفته و رسیدگی نکرده که از حیوانیست که به دستور شرع کشته شده یا نه پاک می‌باشد مگر علم بعدم تذکیه پیدا کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سرمایه (یعنی هر چه انسان برای کسب درآمد از آن استفاده می کند مثل زمین کشاورزی، گاو و گوسفند، ماشین سواری یا مغازه و خانه برای اجاره دادن) تا مقداری که انسان برای امرار معاش خود به آن نیاز دارد خمس ندارد و لو از درآمد سال خود یا از پولی تهیه شده که اگر باقی بماند، خمس به آن تعلق می گیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی ماهی خریداری کند و گوهری در دل آن بیابد مال خود اوست، نه مال صیادی که قبلاً آن را صید کرده و به دیگری فروخته و نه مال فروشندگان قبل از او و احتیاط مستحب آن است که خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است زکات گوسفند و گاو و شتر را به نیازمندان آبرومند بدهند و نیز مستحب است در دادن زکات خویشاوندان را بر دیگران و اهل کمال و علم را برغیر آنان و کسانی را که اهل سؤال نیستند بر اهل سؤال مقدم دارند.
- [آیت الله سیستانی] اگر غیر مال التجارة ، مالی را به خریدن یا مانند آن تهیه کرده باشد و خمسش را داده باشد ، چنانچه قیمتش بالا رود ، اگر آن را بفروشد ، خمس مقداری را که بر قیمتش اضافه شده ، و از مخارج سال زیاد آمده باید بدهد . و همچنین اگر مثلاً درختی میوه بیاورد ، یا گوسفندی که برای استفاده از گوشت نگه میدارند چاق شود ، باید خمس آن زیادی را بدهد .
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر از کالایی که خمس آن را داده اند، یا متعلق خمس نبوده مانند میراث و هبه درآمدی حاصل شد، سه صورت دارد: یکم: درآمد منفصل؛ مانند برّهای که از گوسفند تولد یافت یا میوه که از درخت به دست آمد, در این صورت, سود و نمای منفصل, خمس دارد. دوم: درآمد متصل؛ مانند چاق و پروار شدن گوسفند یا تناور شدن درختان صنعتی; در این صورت , اگر پرواربندی و ایجاد نهالستان درخت، برای سود بردن بود، نمای متصل آن‌ها خمس دارد و اگر به جهت مصرف شخصی بود، نمای متصل, خمس ندارد. سوم: افزایش قیمت بازار , اگر کالایی که متعلق خمس نیست یا خمس آن داده شده، گران شود، زمانِ سالِ خمسیِ افزایشِ قیمت را محاسبه می کنند و خمس آن را باید بدهند.