دستگردان
گرفتن خمس و بخشيدن يا قرض دادن آن توسط متولی خمس يا مرجع تقليد به كسی كه خمس بر گردن اوست و توانايی پرداخت آن را ندارد.
کسانی که از حضرتعالی اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آیا می توانند در موقع حساب خمسِ اشخاص، مقداری از خمس را به آن ها ببخشند؟
خیر، نمی توانند.
خیر، نمی توانند.
عنوان سوال:
کسانی که از حضرتعالی اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آیا می توانند در موقع حساب خمسِ اشخاص، مقداری از خمس را به آن ها ببخشند؟
پاسخ:
خیر، نمی توانند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی به فتوای مجتهدی که خمس سرمایه را لازم می دانسته، خمس سرمایه را حساب کرده و دستگردان نموده است، اکنون به جنابعالی رجوع کرده. آیا می تواند به فتوای جنابعالی مقداری را که دستگردان کرده نپردازد؟
- کسی از مرجعی اجازه اخذ وجوهات و تصرف در قسمتی از آن را دارد، آیا می تواند از مقلّدین مراجع دیگر هم وجوهات دریافت کند؟
- در موقع رسیدن سال خمسی، مبلغ ده هزار تومان خمس بدهکار شدم و با وکیل مجتهدم دستگردان کردم، آیا می توانم از منافع سال آینده؛ آن را بپردازم؟
- به علّت شرایط محیطی، تابستان هر سال مقداری نفت برای سوخت زمستان تهیه می کنم. آیا لازم است خمس آن را در موقع حساب سال بپردازم؟
- معنای مصالحه کردن در خمس را با یک مثال روشن فرمایید که آیا مصالحه، بخشیدن مقداری از بدهی خمسی مکلَّف و پرداخت کننده خمس است یا چیز دیگری است؟
- فردی که حساب سالش را کرده و مالش را دستگردان کرده است، آیا می تواند بعدا از درآمد سال بعد آن خمس را ادا کند یا باید خمس آن مقدار از درآمد را بدهد؟
- اگر شخصی وجوهات شرعیّه از قبیل سهم امام علیه السّلام یا سهم سادات بر ذمّه دارد و می خواهد به دیدن یک طلبه یا یک سیّد مستحق برود، آیا می تواند چیزی خریده و به عنوان هدیه منزل نو یا عروسی به خانه آن ها ببرد و از وجوهات خود حساب نماید؟
- مغازه داری هنگام حساب سال خود، مقداری بدهی و مقداری طلب و مقداری پول نقد و مقداری جنس در مغازه (سرمایه) دارد؛ تکلیف خمس او چیست؟
- فیش هایی که اشخاص در سال های گذشته نام نویسی کرده اند و با پول خمس نداده بوده است، ولی نمی دانند که آیا به آن پول خمس تعلّق گرفته یا نه، نظر به این که تا به حال حساب سال خمسی نداشته اند، آیا خمس فیش را باید بدهند؟
- مغازه داری مقداری جنس به صورت نسیه خریداری کرده و هنوز پول آن را نپرداخته و سال خمسی او فرا رسیده است، حساب خمس او چگونه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی از مرجعی اجازه اخذ وجوهات و تصرّف در قسمتی از آن را دارد آیا میتواند از مقلّدین مراجع دیگر هم وجوهات دریافت کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی از مرجعی اجازه اخذ وجوهات و تصرف در قسمتی از آن را دارد، آیا می تواند از مقلّدین مراجع دیگر هم وجوهات دریافت کند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا شرعاً جایز است مسئولین بانکها مقداری از سود سپرده های بانکی را به اشخاص اعمّ از حقیقی و حقوقی ببخشند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعضی از علمای محل ضمن، محاسبه خمس آن را اخذ کرده و خود قبض می دهند، نظر حضرتعالی چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا به مؤدّی برای صرف سهم سادات، اجازه کلّی میدهید یا در هر موردی، مصرف آن به اجازه حضرتعالی منوط است؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا به مؤدّی برای صرف سهم سادات، اجازه کلّی میدهید یا در هر موردی، مصرف آن به اجازه حضرتعالی منوط است؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا به مؤدّی برای صرف سهم سادات، اجازه کلّی میدهید یا در هر موردی، مصرف آن به اجازه حضرتعالی منوط است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا سهم سادات را بدون اجازه حضرتعالی میتوان به سادات داد یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در موقع رسیدن سال خمسی مبلغ ده هزار تومان خمس بدهکار شدم و با وکیل مجتهد دستگردان کردم، آیا می توانم از منافع سال آینده بپردازم؟
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب در یک شرکت تولیدی وابسته به وزارت تعاون عضویت داشته و سهامدار بودم وهر سال وجوهات شرعی خود را با یکی از نمایندگان حضرتعالی تسویه نموده ام اینک سهم خود را واگذار نموده و با شرکت تسویه حساب نموده ام آیا مبلغ دریافتی مشمول خمس می شود.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر خمس را از خود مال ندهد و از جنس دیگر بدهد، باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند و چنانچه گرانتر از قیمت حساب کند، اگرچه مستحق به آن قیمت راضی شده باشد، باید مقداری را که زیاد حساب کرده بدهد.
- سیّد نمیتواند از غیر سیّد زکات بگیرد، ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و ناچار به گرفتن زکات باشد، میتواند از غیر سیّد زکات بگیرد، ولی احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج سالانهاش ضروری باشد بگیرد و اگر در اثنای سال از زکات بینیاز شد آن را عودت یا با اذن زکاتدهنده به مصرف مستحقین زکات برساند و خودش از خمس استفاده کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر از غیر کسب؛ مالی به دست آورد؛ مثلا چیزی به او ببخشند؛ چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید و آن هدیه چیز کم یا کوچکی حساب نشود؛ خمس آن را باید بدهد.
- [امام خمینی] اگر خمس را از خود مال ندهد و از جنس دیگر بدهد، به احتیاط واجب باید از حاکم شرع اجازه بگیرد و باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند، و چنانچه گرانتر از یمت حساب کند، اگر چه مستحق به آن قیمت راضی شده باشد باید مقداری را که زیاد حساب کرده بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که بدهکار خمس است اگر با حاکم شرع (با در نظر گرفتن مصلحت مستحقین) مصالحه و دستگردان کند می تواند در تمام مال تصرف نماید و اگر بعد از آن منافعی از آن مال به دست آید مال خود اوست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که از سید نیازمندی طلبکار است می تواند طلب خود را از باب خمس حساب کند، ولی در مورد سهم امام باید به اجازه حاکم شرع باشد.
- [آیت الله مظاهری] در موقع ازدواج یا وضع حمل و مانند آن، هدایایی برای زن و شوهر میآورند، اگر اینگونه هدایا را به حساب زن و برای او آوردهاند ملک اوست و اگر به حساب شوهر آورده باشند تعلّق به او دارد و اگر شک کنند که به حساب کیست، باید مصالحه شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کس ی مال حرامی دارد که مقدار و مالک آن معلوم نیست، چنانچه این مال را سهواً با مال حلالش مخلوط کرد، در این صورت , جای پرداختن خمس نیست، بلکه باید با حاکم شرع مصالحه کند و مقدار مورد مصالحه را به نیابت از صاحبش صدقه بپردازد . چنانچه مال حرام را عمداً با مال حلال خود مخلوط کرده باشد، باید مقداری که با آن , یقین به برائت ذمّه حاصل میشود، صدقه بپردازد. خمس با دو عنوان
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر خمس را از خود مال ندهد بلکه پول بدهد، باید به قیمت واقعی حساب کند و نمیتواند مال خمسدار را ارزانتر از قیمت واقعی حساب کند هر چند مستحقّ به آن قیمت راضی شده باشد، پرداخت جنس دیگر (غیر از پول) به جای مالی که در آن خمس واجب شده، جایز نیست، مگر مجتهد جامع الشرایط به مصلحت دانسته اجازه دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سیّد می تواند از سیّد زکات بگیرد ولی سیّد نمی تواند از غیر سیّد زکات بگیرد، ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و از گرفتن زکات ناچار باشد، می تواند از غیر سیّد زکات بگیرد. امّا احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج روزانه اش ناچار است، بگیرد.
- [آیت الله سبحانی] سید نمی تواند از غیرسید زکات بگیرد، ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و از گرفتن زکات ناچار باشد، می تواند از غیرسید زکات بگیرد. ولی احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج روزانه اش ناچار است بگیرد.
- [امام خمینی] سید نمی تواند از غیر سید زکات بگیرد ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و از گفتن زکات ناچار باشد می تواند از غیر سید زکات بگیرد ولی احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج روزانه اش ناچار است بگیرد.