نفقه
نفقه، به مخارج ضروری مانند خوراک، پوشاک و مسکن گفته می‌شود که برای گذران زندگی مورد نیاز است. ازدواج، خویشاوندی و ملکیت از اسباب وجوب آن هستند.[۱]
آیا جنینی که در رحم غیر مادرش قرار گرفته است، مستحقّ نفقه می باشد؟
استحقاق نفقه دارد، بنابر احوط.
استحقاق نفقه دارد، بنابر احوط.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زنی که برای وصول مهریه تمکین نمی کند، آیا مستحقّ نفقه می باشد؟
- جنینی که بیش از چهار ماه داشته را به ناچار قطعه قطعه کرده و از رحم خارج نموده اند، وظیفه از جهت غسل و کفن چه می باشد؟
- آیا سقط جنینی که متکوّن از نطفه مرد و زن اجنبی می باشد و در دستگاه قرار دارد، جایز است؟
- اگر اسپرم مردی را با تخمک زن دیگری خارج از رحم بارور ساخته و در رحم همسر او قرار دهند، فرزند متولد شده به لحاظ محرمیت و ارث، نسبت به صاحب تخمک و صاحب رحم چگونه خواهد بود؟
- مردی دارای دو همسر است. آیا می شود نطفه ی مرد را با نطفه ی همسر اوّل در خارج رحم ترکیب کنند و در رحم زن دوّم قرار دهند؟
- نفقه ی زندانی به عهده ی بیت المال است یا خود افراد؟ نفقه افراد واجب النّفقه ی زندانی چه طور؟
- آیا غیر از شوهر، شخص دیگری می تواند نفقه ی زن را بدهد؟ اگر فرد دیگر تعهد بدهد در صورتی که بر سر نفقه بین زن و شوهر اختلافی به وجود آمد، نفقه بر عهده او باشد، صحیح است؟
- اگر جنین شش ماهه از رحم خارج شود و آن را در دستگاه قرار دهند تا زنده بماند و کامل شود و پس از دوماه آن را از دستگاه خارج کنند، زمان تولّد کی حساب می شود؟
- در هبه ای که شرط عوض شده است، آیا فرقی بین ذی رحم و غیر ذی رحم است؟
- پدری که در ایام کودکی نفقه فرزند را پرداخته و حالا در زمان بزرگسالی نفقه را از فرزندش مطالبه می نماید، نپرداختنش چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] جنینی به صورت قطعه قطعه شدن از رحم خارج شده است، آیا باید غسل داده و کفن شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] جنینی که بیش از چهار ماه داشته، به ناچار قطعه قطعه میکنند و از رحم خارج میکنند، وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جنینی به وسیله قطعه قطعه شدن از رحم خارج شده، وظیفه در مورد غسل و کفن و دفن چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] جنینی که بیش از چهار ماه داشته را به ناچار قطعه قطعه کرده و از رحم خارج کرده اند آیا لازم است آن قطعات غسل داده شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جنینی را که بیش از چهار ماه داشته به ناچار قطعه قطعه کرده اند و از رحم خارج کرده اند، وظیفه چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جنینی بیش از چهارماه داشته و به ناچار او را قطعه قطعه کرده، از رحم خارج کرده اند، وظیفه نسبت به غسل و دفن او چیست؟
- [آیت الله سبحانی] زنی که رحم ندارد و یا رحم وی را برداشته اند آیا مستحق مهریه است و آیا در صورت طلاق باید عده نگه دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مادر جانشین (زن پذیرای جنین) مستحقّ دریافت نفقه یا اجرة المثل تا زمان تولّد جنین، از صاحب نطفه و پدر جنین می باشد؟ و آیا این کار نوعی اجاره اعضا (اجاره رحم) تلقّی می گردد؟ یا مشمول عقد دیگری است؟
- [آیت الله سبحانی] شوهر برای همسرش به جهت انجام عمل منافی عفت از دادگاه درخواست طلاق می دهد و زوجه نیز نفقه ایام دستگیری و پس از آزادی را مطالبه نموده است آیا مستحق دریافت نفقه می باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] معقوده غیر مدخولهای از حقّ حبس خود استفاده نموده و اظهار داشته تا تمام مهریهام را استیفاء نکنم حاضر به تمکین نیستم حال سئوال این است که زوجه مزبور چنانچه از زوج تمکین عامّ نداشته باشد مثلابدون اجازه اذن زوج از منزل خارج شود مستحقّ نفقه خواهد بود یا به دلیل آنکه در خصوص تمکین عامّ ناشزه محسوب بوده مستحقّ نفقه نمیباشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مستحق زکات باید مؤمن (شیعه) باشد، مگر مورد چهارم و هفتم از مصارف زکات، که شرایط خاص خود را دارد.
- مستحق نمیتواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد، ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است و فقیر شده و امید ثروتمند شدنش هم نمیرود و میخواهد مدیون اهل خمس نباشد، اگر مستحق راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد، اشکال ندارد.
- لازم نیست که خلقت بچه تمام باشد، بلکه اگر خون بستهای هم از رحم زن خارج شود، و خود زن بداند یا چهار نفر قابله بگویند که اگر در رحم میماند انسان میشد، خونی که تا ده روز ببیند خون نفاس است، بنابر احوط.
- اگر در شهر خودش مستحق پیدا شود، باز هم میتواند خمس را به شهر دیگر ببرد و به مستحق برساند، ولی مخارج بردن آن را باید از خودش بدهد و در صورتی که خمس از بین برود، اگرچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد ضامن است.
- کسی که از مستحق طلبکار است و میخواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند، بنابر احتیاط واجب باید خمس را به او بدهد و بعد مستحق بابت بدهی خود به او برگرداند، ولی اگر با اذن حاکم شرع باشد این احتیاط لازم نیست.
- مکروه است انسان از مستحق درخواست کند که زکاتی را که از او گرفته به او بفروشد، ولی اگر مستحق بخواهد چیزی را که گرفته بفروشد، بعد از آنکه به قیمت رساند، کسی که زکات را به او داده در خریدن آن، بر دیگران مقدم است.
- اگر شخصی کاری را بدون جعاله یا با جعاله انجام دهد و قصد او این باشد که پولی نگیرد، مستحق اجرت نخواهد بود.
- گاو و گاومیش دو نصاب دارد: نصاب اول: سی گاو است. هنگامی که تعداد گاوها به سی برسد، اگر شرایطی را که گفته شد داشته باشد، باید یک گوساله که داخل سال دوم شده و مادرش قابلیت حمل را داشته باشد بهعنوان زکات داد. نصاب دوم: چهل گاو است، و زکات آن یک گوساله ماده است که داخل سال سوم شده و مادرش قابلیت حمل را داشته باشد.
- اگر در شهر سیّد مستحقی نباشد و احتمال هم ندهد که پیدا شود، یا نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحق ممکن نباشد، باید خمس را به شهر دیگری ببرد و به مستحق برساند و هزینه بردن خمس، بنابر اظهر از خمس برداشته می‌شود؛ اگرچه خلاف احتیاط است، و اگر خمس از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده، باید عوض آن را بدهد و اگر کوتاهی نکرده، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر مقداری خرما یا انگور تازه دارد که خشک آن به اندازه نصاب می‌شود، چنانچه به قصد زکات از تازه آن قدری به مستحق بدهد که اگر خشک شود به اندازه زکاتی باشد که بر او واجب است، اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر جنینی را در حال نطفه یا به صورت عَلَقه یا مُضْغه یا بعد از دمیده شدن روح در آن، به رحم زن دیگری منتقل کنند و در آن رحم رشد و پرورش یابد و متولّد شود، هر دو زن در جمیع احکام، مادر او میباشند و این بچّه دو مادری محسوب می‌شود.
- [آیت الله مظاهری] قرار دادن نطفه منعقد شده زن و شوهر در رحمِ زنِ بیگانه (رحم اجارهای)، در صورت ضرورت جایز است و بهتر است صاحب رحم اجارهای بدون شوهر باشد و به عقدِ صاحبِ نطفه درآید.
- [آیت الله اردبیلی] نفقه خود انسان بر نفقه زوجه مقدّم است و نفقه زوجه بر نفقه خویشانِ واجبالنّفقه مقدّم میباشد و در خویشان واجبالنّفقه نیز، نفقه فرد نزدیکتر بر فرد دورتر اولویّت دارد؛ مثلاً نفقه پدر بر نفقه جدّ یا نفقه اولاد بر نفقه اولادِ اولاد مقدّم میباشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نطفه مرد را در رحم همسرش وارد کنند (خواه با استفاده از مقدمات حلال یا حرام) فرزندی که از او متولد می شود حلال زاده است و متعلق به آن مرد و زن می باشد و تمام احکام فرزند را دارد (مانند ارث و نفقه و غیر آن).
- [آیت الله مظاهری] اگر خویشان قطع رحم کنند، انسان نمیتواند قطع رحم کند، مگر اینکه در صله رحم مفسدهای نظیر ذلّت او باشد. صفحه 419
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی قطع رحم نموده است و بخواهد توبه کند، باید علاوه بر توبه و طلب بخشش از خداوند متعال، در صورت امکان رضایت کسی را که با او قطع رحم نموده است فراهم سازد و از شرائط توبه قطع رحم، صله رحم است. [1]. رعد، 25.
- [آیت الله سیستانی] کسی که از مستحق طلبکار است و می خواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند بنابر احتیاط واجب یا باید از حاکم شرع اذن بگیرد ، و یا اینکه خمس را به مستحق بدهد و بعداً مستحق بابت بدهی خود به او برگرداند ، و میتواند از مستحق وکالت گرفته و خود از جانب او قبض نموده ، و بابت طلبش دریافت کند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، میتواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی نتواند نفقه کسانی را که نفقه آنان بر وی واجب است بدهد و یا کمتر از حدّ مورد نیاز آنان را بتواند بدهد، چنانچه زکات بر وی واجب شود و آنان نیز از مستحقین زکات باشند، میتواند نفقه آنان یا کسری آن را از زکات مال خود بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] به کسانی که نفقه آنان بر شخص دیگری واجب است، اگر فقیر باشند میتوان زکات داد، هرچند کسی که نفقه آنها بر او واجب است، خرجی آنها را بدهد؛ ولی به زنی که همسرش نفقه او را میپردازد، هرچند فقیر باشد، نمیتوان زکات داد.