خانواده
خانواده، اولین نهاد اجتماعی و کوچکترین واحد تشکیل دهنده جامعه است.
اگر کودکی که از دنیا رفته، در زمان حیات آسیبی به کسی وارد کرده است، آیا خانواده او باید از آن شخص حلالیت بطلبند؟
اگر آسیب مالی زده، از اموالِ آن کودک باید خسارت را بپردازد.
اگر آسیب مالی زده، از اموالِ آن کودک باید خسارت را بپردازد.
عنوان سوال:
اگر کودکی که از دنیا رفته، در زمان حیات آسیبی به کسی وارد کرده است، آیا خانواده او باید از آن شخص حلالیت بطلبند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در اثر امر به معروف و نهی ازمنکر، ضرر جانی و مالی به شخص وارد شد، آیا آمر و ناهی که ضرر را وارد کرده ضامن است؟
- شخص جنب می تواند به عنوان زیارت در حرم امامزاده ها وارد شود یا نه؟
- اگر کودکی قبل از بلوغ وارد مشهد شود و بنا دارد جمعا ده روز بماند و روز پنجم اقامت، بالغ شود، آیا باید در پنج روز باقی مانده نمازش را تمام بخواند یا شکسته؟
- آیا پولی که تحت عنوان بیمه عمر، بعد از فوت شخص به خانواده اش پرداخت می کنند، مشمول خمس است؟
- شخصی که از دنیا رفته است، در زمان حیات خود زمینی را به طور مطلق و بدون قید برای مسجد هدیه کرده است. آیا در این زمین می شود دستشویی ساخت؟
- قبرستانی در مرکز شهر و کنار پارک واقع شده و متأسفانه محل تجمّع اراذل و اوباش وسلب آسایش همسایگان گردیده است. آیا جایز است دیوارهای اطراف و اطاقک های متروکه حاشیه قبرستان را به گونه ای که آسیبی به قبرستان وارد نشود، تخریب نمود تا از حالت امن بودن برای افراد خاطی، خارج شود؟
- شخص جنب که نمی تواند غسل کند، آیا می تواند با تیمّم وارد مسجد شود و نمازش را به جماعت یا فرادا بخواند؟
- شخص مسافر هرگاه در مراجعت از سفر به محل کارش وارد شود و بخواهد بعد از پایان کار به وطن برود، آیا رسیدن به محل کار قاطع سفر است یا خیر؟
- کسی در زمان حیات خود لباسی را به فقیری که لباس پاک نداشته، داد تا نماز بخواند. او لباس را نبخشیده بود، اما آن شخص فراموش کرد لباس را برگرداند و مدتی با آن نماز خواند. اکنون که جهت برگرداندن لباس مراجعه می کند متوجه می شود آن فرد، فوت نموده است. تکلیف نمازهایی که او با آن لباس خوانده چیست؟
- اگر شخصی در زمان حیات خود به این عبارت مرقوم کرده باشد (برادرجان راجع به ملک که نوشته بودید، من به شما واگذار نمودم، احدی حقّ دخالت ندارد و هیچ کس حقّ ندارد شما را اذیّت کند). آیا ورثه بعد از فوت آن شخص می توانند ادّعا کنند که حقّ وراثت در ملک مزبور را دارند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] استفاده از شوینده های قوی مثل وایتکس اگر وارد چشم بشود چه آسیبی به چشم وارد می کند ؟
- [سایر] در جایی که امکان حلالیت گرفتن نیست، برای رضایت آن شخص و غفران الهی چه کنیم؟
- [سایر] آیا میتوان بدون اجازه برای مدت کوتاهی وارد باغ شخصی بشویم ولی آسیبی به آن نرسانیم؟ آیا میتوان وارد باغها و فضای سبز کنار جادهها و ییلاقها که حصار ندارد شویم؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جابجایی قبر بدون اینکه نبش شود و حتی با بررسی کارشناسان امر، آسیبی به سایر قبور هم وارد نشود، از نظر حضرتعالی جایز است یا نه؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا جبران صدمه و آسیبی که به حیوانات وارد می شود، لازم است؟ و اگرصاحب آن را نشناسیم باید ردّ مظالم بدهیم؟
- [آیت الله سبحانی] کودکی که پدرش از دنیا رفته نفقه اش را باید چه کسی بپردازد؟
- [سایر] کسی که در دوران کودکی وسیله ای را که فکر میکرده مال خودش است از یکی از دوستانش برداشته والان پشیمان شده باید چگونه جبران کند؟اگر دیگر اورا نمیبیند،واگراو راببیند نمیتواند به او بگوید و حلالیت بطلبد چطور؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا برای ممانعت از خودکشی، رضایت یا عدم رضایت خودکشی کننده، مدخلّیت دارد یا خیر و در صورت عدم رضایت اگر کسی اقدامی در جهت نجات جان وی انجام داد و در ضمن، آسیبی هم به شخص خودکشی کننده وارد شد، آیا منجی ضامن است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در صورتیکه مرتکب غیبتی شدیم، اگر مفسدهای نباشد آیا لازم است از شخص مورد نظر حلالیّت طلبید یا خیر؟ اگر این غیبت را شنیدهایم چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بروجردی] هر گاه ملکی را حبس کند برای شخص مشروط به حیات او صحیح است یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- فقها حیات را شرط می دانند؛ یعنی می گویند برای ابتدای تقلید باید از مجتهد زنده تقلید کرد . اما اگر مرجع تقلید انسان از دنیا رفت ، در این که آیا می تواند بر تقلید او باقی بماند یا باید به مجتهد زنده مراجعه نماید، اختلاف است ؛ پس اگر کسی دراین مسأله مجتهد بود، طبق نظر خودش عمل می کند ؛ و گرنه طبق نظر مجتهد زنده اَعلَم عمل می نماید.
- محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد، پس وطن انسان بنابر اقوی جایی است که عرفاً آنجا را وطن شخص بدانند و لازم نیست در آنجا ملکی داشته باشد و یا اینکه شش ماه آنجا زندگی کرده باشد، بلکه همینقدر که عرفاً آنجا وطن او به حساب بیاید کافی است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر مادر احتیاج به عمل سزاریَن داشته باشد و در اثر تأخیر آسیبی به مادر یا بچّه وارد شود یا منجر به مرگ یکی از آنان گردد، چنانچه مرگ یا آسیب مستند به کسی نباشد، هیچ کس ضامن نیست، ولی اگر به کسی مستند باشد، همان فرد ضامن خواهد بود، مگر این که شرط عدم ضمان کرده باشد و تقصیر و کوتاهی نیز از او سر نزده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اقرار به نسب، مانند اقرار به فرزند بودن برای کسی، با چند شرط پذیرفته میشود: اوّل: احتمال داده شود که اقرار کننده راست میگوید و تحقّق نسب، عادتا ممکن باشد.دوم: تحقّق نسب شرعا صحیح باشد.سوم: شخص دیگری مدّعی آن نباشد. چهارم:نسبت به کودکی باشد که در اختیار اوست و در صورت تحقّق این شرایط، نیازی به تصدیق کودک نیست و انکار او نیز پس از بلوغ مسموع نخواهد بود، ولی ادّعای فرزندی شخص بالغ در صورتی پذیرفته میشود که او هم تصدیق نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حیوان درندهای که متعلّق به شخص دیگری است، به انسان حمله کند، انسان حق دارد از خود دفاع نماید و اگر با رعایت مراتب دفاع به حیوان خسارتی وارد شود، ضامن نیست، مگر در موردی که انسان متجاوز باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی وصیت کند که چیزی از اموالش را به کسی دهند آن مال بعد از مرگ او ملک آن شخص می شود قبول هم لازم نیست، ولی اگر در حال حیات او وصیت را رد کند احتیاط آن است که در آن مال تصرف مالکانه نکند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شخصی راضی شود که در حال حیات خود عضوی از اعضای او را بریده و به دیگری پیوند زنند چنانچه ان عضو از اعضای رییسه باشد که بریدن ان صدمه ای به حیات او می زند و یا نقص و عیبی در او ایجاد می کند بریدن ان عضو جایز نیست و اگر با بریدن ان عضو ضرر و عیبی بر او وارد نمی شود مانند بریدن مقداری از پوست و یا گوشت ران که جای ان روییده می شود بریدن ان عضو با رضایت او جایز است و می تواند برای رفع ید از ان عضو مبلغی دریافت کند
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شخصی راضی شود که در حال حیات خود عضوی از اعضأ او را بریده و به دیگری پیوند زنند چنانچه عضوی که برضایت خود او بریده میشود از اعضأ رئیسه بوده باشد که بریدن آن صدمهای به حیات او میزند و یا نقص وعیبی در او ایجاد میکند، بریدن آن عضو جائز نیست. و اگر با بریدن آن عضو ضرر وعیبی بر او وارد نمیشود مانند بریدن مقداری از پوست و یا گوشت ران که جای آن روییده میشود، در این صورت بریدن آن عضو به رضایت خود او جائز است و میتواند برای بریدن آن عضو مبلغی نیز دریافت کند.
- [آیت الله خوئی] اگر شخصی راضی شود که در حال حیات خود عضوی از اعضاء او را بریده و به دیگری پیوند زنند چنانچه عضوی که به رضایت خود او بریده میشود از اعضاء رئیسه بوده باشد که بریدن آن صدمهای به حیات او میزنند و یا نقص و عیبی در او ایجاد میکند، بریدن آن عضو جایز نیست. و اگر بر بدن آن عضو ضرر و عیبی بر او وارد نمیشود مانند بریدن مقداری از پوست و یا گوشت ران که جای آن روئیده میشود، در این صورت بریدن آن عضو به رضایت خود او جایز است و میتواند برای بریدن آن عضو مبلغی را نیز دریافت کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر متعهد از اجرای پروژه در مدت تعیین شده تخلف ورزید و از پرداخت خسارت مقرر به کارفرما خودداری کرد، و بانک که کفیل اوست مبالغ درخواستی را به کارفرما پرداخت کرد، بانک میتواند به متعهد رجوع کند؛ زیرا تعهد و کفالت بانک به درخواست شخص متعهد بوده است و او در نتیجه تعهدش ضامن خسارات وارد شده به بانک است، لذا بانک میتواند آن را از شخص متعهد مطالبه کند؛ زیرا ضمانت بانک به درخواست او بوده و او ضامن خسارتی است که بر بانک به مقتضای ضمانتش وارد شده است.
- [آیت الله اردبیلی] بر اساس احکام اسلام، باید به آبادی دنیا و رفاه خانواده و جامعه، کمال توجّه را داشت و با دیدگاهی اُخروی و عادلانه و نیز با تدبیر و آگاهی از احکام معاملات، به تجارت و زراعت و کسب حسنات دنیا و رشد اقتصادی و وسعت در رزق و معاش رسید. در روایت آمده است که تجارت موجب توانگری و فزونی عقل وعزت است(1) و نیز آن کسی که به جهت بینیازی از مردم و تأمین خانواده و نیکی به همسایگان به طلب دنیا رود، در روز قیامت چهرهای چون ماه درخشنده خواهد داشت(2) و نیز در روایات، بازرگانان و کسبه به آموختن فقه و پرهیز از ربا و راستگویی و مدارا امر شدهاند (3).
- [آیت الله اردبیلی] اگر هنگام دفاع با رعایت مراتب آن به شخص تجاوزگر زیان مالی و جانی یا نقص عضو وارد شود، دفاع کننده ضامن نیست؛ ولی اگر درجات خفیف تر یا فرار میسّر باشد و دفاع کننده هم متوجّه این جهت بوده و با این حال به مراحل بالاتر و شدیدتر عمل نموده باشد، ضامن است و در هر صورت اگر از سوی مهاجم به دفاع کننده خسارتی برسد، شخص مهاجم ضامن است.