معاملات
معاملات اصطلاحی است در علم فقه که به آن دسته از احکام شرعی اشاره دارد که مربوط به امور دنیایی هستند؛ مانند بیع، اجاره، نکاح. [۱]
آیا تصرّفات و معاملات ورثه در ترکه میّت پیش از اخراج دیون یا وصیّت او نافذ است؟
وضعا نافذ است، اگرچه تکلیفا حرام است. زیرا ورثه مالک آن هستند و اخراج دیون به ذمه آن ها است و اگر با اذن حاکم و مصالحه به ذمّه بگیرند که در وقت معین بپردازند، تکلیفا هم اشکال ندارد.
وضعا نافذ است، اگرچه تکلیفا حرام است. زیرا ورثه مالک آن هستند و اخراج دیون به ذمه آن ها است و اگر با اذن حاکم و مصالحه به ذمّه بگیرند که در وقت معین بپردازند، تکلیفا هم اشکال ندارد.
پاسخ:
وضعا نافذ است، اگرچه تکلیفا حرام است. زیرا ورثه مالک آن هستند و اخراج دیون به ذمه آن ها است و اگر با اذن حاکم و مصالحه به ذمّه بگیرند که در وقت معین بپردازند، تکلیفا هم اشکال ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا دیون میّت، هنگام اخراج، بر وصیت او مقدّم می باشد؟
- در جایی که میّت وصیّت به ثلث نکرده باشد، آیا ورثه می توانند از اصل ترکه برای میّت کارهای خیر و عام المنفعه انجام دهند؟
- آیا ورثه می توانند از ترکه ی میّت، شخصی را برای انجام نماز و روزه ی احتیاطی میّت استیجار کنند؟
- آیا وصی می تواند هزینه های عمل به وصیت را از ترکه ی میّت محاسبه کند؟
- در صورت نافذ بودن وصیّت قبلی در مورد کامیون، اگر ورثه بخواهند کامیون را بفروشند با توجّه به این که خرید جهیزیّه ی دخترانش را از ثلث منافع لحاظ کرده بود ، تکلیف چه خواهد بود؟ آیا می شود از اصل ثلث مبلغی را به این منظور قرار داد یا این که تمام ورثه از تمام ماترک میّت سهم می برند؟
- اصولاً حضرت عالی تحت چه شرایطی معاملات مدیون غیر محجور را نافذ نمی دانید؟
- شخصی دارای سال خمسی است، اگر در اثنای سال فوت کند، آیا ورثه او می توانند قبل از پرداخت خمس او، از ترکه او در تجهیز و تکفین و سایر مخارج میّت مصرف کنند؟
- قبل از اخراج ثلث، وارثین ماترک وصیت کننده را تقسیم نموده اند. آیا می توانند تصرّف کنند؟
- منظور از ثلث در تقسیم ترکه میّت چیست؟
- آیا معاملات حقیقی غیر معوّضی که مدیون غیر محجور نسبت به اموالش به قصد فرار از دین انجام می دهد، نافذ است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] فردی که مالک مقداری زمین زراعتی است، وصیّت کرده که آن را برای تعمیر مسجد مصرف کنند، ولی ورثه او آن را فروخته اند، آیا وصیّت متوفّی نافذ است؟ و آیا ورثه حق فروش آن ملک را دارند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی نسبت به تمام ماترک خود وصیت کند و همه ورثه نیز در آن زمان با وصیت موافقت کرده اند، آیا پس از فوت موصی وصیت مزبور نافذ است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا بدهی میّت جزء حق الناس محسوب می شود تا پرداخت آن از ترکه او بر ورثه اش واجب باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] پدرمان قبل از فوتش وصیّت کرده که سهم دختران و پسرانش از ارث مساوی باشد آیا این وصیّت نافذ است؟ ج) وصیت به پرداخت سهم دختر به مقدار سهم یک پسر از ترکه نافذ نیست و باطل است، مگر آن که مقدار زیاده سهم دختر را از ثلث، وصیّت نماید. س: آیا می توانیم در صورت صلاحدید سهم خود را به صورت هدیه به خواهر خود بدهیم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر میّت ضمان مالی به ذمه اش باشد، آیا دیون از اصل ترکه پرداخت می گردد؟ و یا صبر کنند تا بچه های صغیر بالغ گردند؟ و یا ولیّ آنها ضامن است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا موصی می تواند به وصی مأموریت دهد تا با فروش اموال خاصّی از ترکه، دیون او را بپردازد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر میت وصیت کند که ورثه تقسیم ارث تا زمان خاص به تاخیر بیندازند آیا وصیت او صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر وصیّت کرده تا زمانی که همسرش (مادرم) در قید حیات است حقّ فروش منزل را ندارید آیا این وصیّت نافذ است و نماز خواندن ورثه یا دیگران در این منزل در صورتی که بعضی از ورثه نسبت به این وصیّت معترض هستند چگونه است؟
- [آیت الله خامنه ای] یکی از شهدای عزیز در مورد قضای نماز و روزه هایش وصیّت کرده است، ولی ترکه ای ندارد و یا ترکه او فقط خانه و لوازم آن است که فروش آنها موجب عسر و حرج فرزندان صغیر او می شود، ورثه او در رابطه با این وصیّت چه تکلیفی دارند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا (صبی) پس از رسیدن (بلوغ) رشید می شود و معاملات وی نافذ است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی در مرضی که به آن مرض میمیرد، مقداری از مالش را به شخصی ببخشد و وصیت کند که بعد از مردن او هم مقداری به شخصی دیگر بدهند، آنچه را که در حال زندگی بخشیده، از اصل مال است و احتیاج به اذن ورثه ندارد، و چیزی را که وصیت کرده، اگر به مقدار ثلث میراث یا کمتر باشد، وصیت نافذ است و اگر زیادتر از ثلث باشد، زیادی آن احتیاج به اذن ورثه دارد.
- مقصود از ثلث مال که وصیت در آن نافذ است، ثلث مال در وقت وفات وصیتکننده است، پس اگر در اثر نقصان اموال، مقدار ثلث اموالش در وقت وفات کمتر از زمان وصیت شده باشد، وصیت او در ثلث اموال موجود، نافذ است.
- اگر مال میت از بدهی و حج واجب و حقوقی که مثل خمس و زکات و مظالم بر او واجب است زیاد بیاید، چنانچه وصیت کرده باشد که ثلث یا مقداری از ثلث را به مصرفی برسانند، باید به وصیت او عمل کنند، و اگر وصیت نکرده باشد، آنچه میماند، مال ورثه است.
- اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، و ورثه او پیش از مردنش اجازه بدهند که وصیت او عملی شود، بعد از مردن او بنابر اظهر نمیتوانند از اجازه خود برگردند.
- اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند، یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیت را اجازه داده‌اند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست؛ و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند، صحیح است.
- اگر بین مالک و عامل شرطی در بین نباشد، تصرفات عامل در صورت رعایت مصلحت، نافذ است؛ مثل فروختن نقد و با قیمت متعارف. و اگر عامل از محدوده اذنی که مالک داده تجاوز کند، مثل اینکه به نسیه یا قیمتی کمتر از حدود متعارف معامله نماید، معاملهاش صحیح نیست، مگر آنکه مالک اجازه دهد.
- اگر وصیّت کند چیزی به شخصی بدهند و آن شخص پیش از آنکه قبول یا رد کند بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکردهاند، میتوانند آن را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که وصیّتکننده از وصیّت خود برنگردد، وگرنه ورثه آن شخص حقی به آن چیز ندارند. و اگر آن شخص بعد از قبول فوت کرد، مال از آن وارث اوست و نیازی به قبول مجدّد وارث نیست. مگر آنکه وصیّتکننده از وصیتش برگردد.
- اگر میت وصیت به ثلث کند، ولی مصرفی را معین نکند، در امور خیریه مصرف میشود.
- اگر انسان وصیت کند که چیزی را به کسی بدهند، باید آن شخص وجود داشته باشد، پس اگر وصیت کند به بچهای که ممکن است فلان زن حامله شود چیزی بدهند، باطل است، ولی اگر وصیت کند به بچهای که در شکم مادر است چیزی بدهند، اگرچه هنوز روح نداشته باشد، وصیت صحیح است، پس اگر زنده بهدنیا آمد، باید آنچه را که وصیت کرده به او بدهند، و اگر مرده بهدنیا آمد، وصیت باطل میشود و آنچه را که برای او وصیت کرده، ورثه میان خودشان قسمت میکنند.
- مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میّت را، در صورتی که لازم باشد، احتمال دارد که از اصل مال میّت بردارند، ولی احتیاط مستحب این است که رضایت طلبکار و ورثه را در این صورت بهدست آورند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز او اجیر بگیرند ، اگر وصیت او نافذ باشد ، بر پسر بزرگتر قضا واجب نیست .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مصرفی را که میت معین کرده؛ از ثلث مال او بیشتر باشد؛ وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند یا کاری کنند که معلوم شود وصیت را اجازه نموده اند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیت در حصه آنهائی که اجازه نموده اند صحیح و نافذ است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مصرفی را که میّت معیّن کرده ، از ثلث مال او بیشتر باشد وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند ، یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیّت را اجازه داده اند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست . اگر مدّتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند صحیح است و اگر بعضی از ورثه اجازه و بعضی ردّ نمایند وصیّت در حِصّه آنهائی که اجازه نموده اند صحیح و نافذ است .
- [آیت الله خوئی] اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند یا کاری کنند که معلوم شود وصیت را اجازه نمودهاند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند، صحیح است و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیت فقط در حصة آنهایی که اجازه نمودهاند صحیح و نافذ است.
- [آیت الله سیستانی] اگر بعضی از ورثه میّت صغیر یا دیوانه یا غائب باشند ، تصرّف در ملک او بدون اجازه ولیّ آنها حرام است و نماز در آن جایز نیست ، ولی تصرفات معمولی که مقدمه تجهیز میت است اشکال ندارد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن مهریه خودش را نگرفته باشد ونبخشیده باشد بعد از مرگ شوهر میتواند انرا مطالبه کتد و ورثه باید از اصل مال میت مهریه زن رامثل بقیه دیون میت بدهند.
- [آیت الله اردبیلی] هر مقدار از هزینه کفن چه واجب و چه مستحب که در شأن میّت باشد، از اصل ترکه او برداشته میشود و احتیاج به اجازه ورثه ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه آن را اجازه دهند، چه با لفظ و چه با فعل، و رضایت قلبی کافی نیست. و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است، و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیّت فقط در سهم آنهایی که اجازه نمودهاند صحیح و نافذ است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعضی از ورثه میت، صغیر یا دیوانه یا غایب باشند تصرف در ملک آنها و نماز در آن حرام است، ولی تصرفات جزیی که برای برداشتن میت معمول است اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر میت فرض نداشته باشد ولی بعضی از ورثة او صغیر یا دیوانه یا غائب باشند ، تصرف در ملک او حرام و نماز در آن باطل است ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است ، اشکال ندارد .